Η λοταρία της Καλιφόρνιας φαίνεται ότι απέκτησε τον πρώτο της, άγνωστο προς το παρόν, υπερτυχερό, που κέρδισε το βράδυ της Δευτέρας 7 Νοεμβρίου τα 2 δισ. δολάρια του τεράστιου τζάκποτ του Powerball. Ανακοινώθηκε, δε, ότι ο μοναδικός λαχνός πωλήθηκε σε ένα βενζινάδικο, στην κομητεία του Λος Αντζελες. (Οι λαχνοί του Powerball, που ξεκίνησε το 1988 ως Lotto America και άλλαξε ονομασία το 1992, είναι διαθέσιμοι σε 44 αμερικανικές Πολιτείες και οι κληρώσεις γίνονται κάθε Τετάρτη και Σάββατο).

Ο νέος δισεκατομμυριούχος του Powerball ζει τώρα την εμπειρία της ξαφνικής και απροειδοποίητης συσσώρευσης πλούτου, χωρίς προηγούμενο, γράφει στο περιοδικό The Atlantic η Κάρολαϊν Μιμπς Νάις. Περιπτώσεις ξαφνικού πλουτισμού υπάρχουν μεν, σε καθημερινή βάση, αλλά όχι με τόσο μεγάλα ποσά· επιπλέον, οι περισσότεροι που αποκτούν χρήματα που τους αλλάζουν τη ζωή, ίσως να είχαν τον χρόνο να σκεφτούν και να προγραμματίσουν τι θα κάνουν με αυτά: είναι χρήματα που μπορεί να προέλθουν από την πώληση μιας εταιρείας, από μια κληρονομιά ή με την υπογραφή ενός πολύ καλού συμβολαίου.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, τα 2 δισ. είναι υπερπλούτος. «Είναι άρρωστο», λέει o Ρόμπερτ Παλιαρίνι, περιουσιακός σύμβουλος και συγγραφέας του βιβλίου «The Sudden Wealth Solution», «Πρόκειται για γελοία επίπεδα πλούτου», εξηγεί. Ο Παλιαρίνι απεικονίζει την κατάσταση αναλύοντάς την: εάν ο νικητής λάμβανε τα κέρδη εφάπαξ, θα ήταν σημαντικά χαμηλότερα από τα διαφημιζόμενα 2 δισ. δολάρια, καθώς μετά τη φορολογία θα απέμεναν περίπου 600 εκατ. δολάρια. Εάν στη συνέχεια έκανε μια επένδυση χαμηλού κινδύνου, όπως σε ομόλογα του Δημοσίου, ο τόκος από μόνος του –για το υπόλοιπο της ζωής του– θα μπορούσε να ανέλθει σε περισσότερο από ένα εκατομμύριο τον μήνα, χωρίς καν να αγγίξει το κεφάλαιο.

«Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλη ξαφνική πηγή 2 δισ. δολαρίων όπως αυτή: πήγε απλώς για μια γρανίτα και έτυχε να αγοράσεις κι έναν λαχνό», σχολιάζει ο Παλιαρίνι  μιλώντας με τη δημοσιογράφο του Atlantic για τις προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσει τις επόμενες ημέρες ο υπερτυχερός του Lotto· πιστεύει, μάλιστα, ότι οι μεγαλύτερες θα είναι ψυχολογικές.

«Ο ξαφνικός πλουτισμός, ειδικά όταν κερδίζεις το λαχείο, προκαλεί δύο συναισθήματα. Κατ’ αρχάς, ένα συναίσθημα χαράς, ενθουσιασμού και αγαλλίασης. Αυτό όμως  ακολουθείται γρήγορα από μια αίσθηση τύπου “Θεέ μου, δεν ξέρω τι να κάνω”· μπορεί ακόμη να προκληθεί και φόβος: “θα τα θαλασσώσω, θα τα χάσω όλα”. Και αυτό ίσως αποβεί συντριπτικό», λέει.

Ο Παλιαρίνι, ο οποίος έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με νικητές του λότο, υπογραμμίζει ότι «η επιτυχία της διαχείρισης του ξαφνικού πλούτου, ειδικά όταν πρόκειται για κέρδη από λαχείο, είναι κατά 99% ψυχολογική και κατά 1% οικονομική. Από οικονομικής πλευράς, αν και τα ποσά μπορεί να είναι πολύ μεγάλα, υπάρχουν μερικές πολύ απλές αποφάσεις που πρέπει να πάρεις: “Εφάπαξ ή πρόσοδος καταβαλλόμενη περιοδικώς.” Και μετά πρέπει να πληρώσεις τους φόρους».

Ο ίδιος υποστηρίζει τη λήψη προσόδου καταβαλλόμενης επί χρόνια. Ο λόγος είναι ότι «με την πρόσοδο, σε αντίθεση με την εφάπαξ λήψη, έχετε τη δυνατότητα να κάνετε λάθη και να τα ξεπεράσετε. Ενώ αν πάρετε το ποσόν εφάπαξ και κάνετε κακές επενδύσεις ή απλώς ξοδεύετε τα χρήματα αφειδώς, δεν θα έχετε άλλη ευκαιρία. Τέλος παιχνιδιού», εξηγεί ο αμερικανός οικονομικός σύμβουλος και προσθέτει: «Το πλεονέκτημα της προσόδου είναι ότι μπορείτε να το κάνετε αυτό τον πρώτο χρόνο, αλλά τον επόμενο χρόνο θα δείτε άλλη μια κατάθεση στον τραπεζικό σας λογαριασμό… και ούτω καθεξής. Ελπίζω ότι μέχρι το όγδοο ή το ένατο έτος θα τα καταφέρετε, επιτέλους».

Αλλάζει ο ξαφνικός πλούτος τους ανθρώπους; Και πώς; «Εξαρτάται από τη μορφή του» απαντά ο Παλιαρίνι. «Αν μιλάμε για επιχειρηματική πώληση, το άτομο δεν πρόκειται να αλλάξει. Αν μιλάμε για διακανονισμό αγωγής ή για κληρονομιά, και πάλι, συνήθως δεν αλλάζει τόσο πολύ».

Ωστόσο, αυτό που είναι «πραγματικά ενδιαφέρον –και συμβαίνει συχνά– είναι ότι μετά από αυτό το απροσδόκητο κέρδος, αλλάζουν οι άνθρωποι γύρω σου. Και τότε τα πράγματα γίνονται πραγματικά πολύ στενόχωρα», επισημαίνει.

Η κατάρα του λαχείου

Αρκετοί άνθρωποι που κέρδισαν τον πρώτο λαχνό, μήνες ή χρόνια αργότερα εύχονται να μην τους είχε συμβεί ποτέ. Ο λόγος που οι περισσότεροι από αυτούς θα πουν πως ήταν ό,τι χειρότερο τους έχει συμβεί, είναι οι αλλαγές που επέφερε στη σχέση τους με τον/τη σύζυγό τους, την οικογένειά τους, τα παιδιά τους ή τους φίλους τους. «Εχεις  οικογένεια, φίλους, και όλα είναι καλά. Και ξαφνικά κερδίζεις όλα αυτά τα χρήματα και το περιβάλλον σου αρχίζει να γίνεται πιεστικό. Ολοι σού ζητουν χάρες και δάνεια. Μπορείτε να φανταστείτε να χαλάσετε φιλίες ή να μην μπορείτε πλέον να εμπιστευθείτε τους φίλους σας;», παρατηρεί ο Ρόμπερτ Παλιερίνι.

«Νομίζουμε ότι τα χρήματα από ένα λαχείο θα μπορούσαν να λύσουν όλα μας τα προβλήματα. Αλλάδεν το κάνουν», λέει ο ίδιος στο Atlantic. Ξεκαθαρίζει, ωστόσο, ότι αγαπάει τα χρήματα, γιατί αν τα έχεις, μπορείς να κάνεις πάρα πολλά πράγματα. Αναμφίβολα, ο πλούτος προσφέρει ευελιξία και ελευθερία· μας επιτρέπει να εγκαταλείψουμε μια δουλειά με κακό αφεντικό ή να βελτιώσουμε το βιοτικό επίπεδο της οικογένειάς μας. Από την άλλη πλευρά, όμως, με τα χρήματα δεν μπορείς να διορθώσεις σχέσεις, να βελτιώσεις έναν κακό γάμο, να νιώσεις πληρότητα ή να βρεις νόημα στη ζωή σου.

«Αυτό το επίπεδο πλούτου σού επιτρέπει να μην κάνεις τίποτα», παρατηρεί ο Παλιερίνι, «Και αυτό συνιστά πρόβλημα: δεν είμαστε φτιαγμένοι για να καθόμαστε και να μην κάνουμε τίποτα. Είναι μια συνταγή που οδηγεί στην κατάθλιψη».

Αν βρεθείτε ξαφνικά με 600 εκατ. δολάρια στην τράπεζα, προτείνει, οφείλετε να κάνετε στον εαυτό σας μερικές πολύ ουσιαστικές ερωτήσεις, όπως «Τώρα που δεν χρειάζεται να δουλεύω πια, πώς θέλω να περνάω τις μέρες μου; Πώς θέλω να περάσω την υπόλοιπη ζωή μου;». Είναι πραγματικά δύσκολο να απαντηθούν και μπορεί να πάρει χρόνο.

Εφάπαξ ή πρόσοδος;

Κάποιοι που κερδίζουν το λότο, όπως ο άγνωστος του Powerball, μπορούν να λάβουν όλο το ποσόν εφάπαξ. Ο Παλιερίνι είναι ένας από αυτούς. Οχι όμως όλοι. Μάλιστα, ο οικονομικός σύμβουλος έχει συντάξει ένα ερωτηματολόγιο που βοηθά στο να αποφασίσει κάποιος πώς να κινηθεί.

Οι ερωτήσεις του Παλιερίνι είναι: Τι ηλικία έχετε; (Οσο νεότερος είστε, τόσο προτιμότερη είναι η πρόσοδος). Εχετε κάποιο χρέος αυτή τη στιγμή; (Εάν έχετε δάνεια ή πιστωτικές κάρτες και άλλα χρέη που συσσωρεύονται, ίσως δεν έχετε πάρει τις καλύτερες οικονομικές αποφάσεις στο παρελθόν, οπότε στην περίπτωσή σας η πρόσοδος είναι καλύτερη). Εχετε καταδικαστεί ποτέ για κάποιο έγκλημα; Αντιμετωπίζετε πρόβλημα κατάχρησης ουσιών; Εχετε επενδύσει κατά το παρελθόν; Εχετε επενδύσεις αυτή τη στιγμή; Συνεργάζεστε με φορολογικούς ή ασφαλιστικούς ειδικούς τώρα; Πόσο έμπειρος είστε οικονομικά; Εχετε οικογένεια ή φίλους για τους οποίους ανησυχείτε ότι μπορεί να σας ζητήσουν δάνεια και επενδύσεις; Ολα αυτά τα διαφορετικά κριτήρια θα σας οδηγήσουν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.

Τονίζει, βέβαια, ότι τίποτα δεν είναι απόλυτο: «Νομίζω ότι είναι απλώς θέμα πιθανοτήτων. Εξάλλου, οι περισσότεροι λαμβάνουν το ποσόν εφάπαξ. Ετσι, ανεξάρτητα από το ανόητο μικρό ερωτηματολόγιό μου, ακόμα κι αν έλεγα “πρέπει οπωσδήποτε να πάρετε την πρόσοδο, για όνομα του Θεού, μην πάρετε το εφάπαξ”, οι περισσότεροι θα το έκαναν», λέει, τονίζοντας ότι αυτά που επιβάλλονται είναι μια συμβουλευτική ομάδα, ορισμένες διασφαλίσεις και ένα δίχτυ ασφαλείας.

Ο Παλιαρίνι ξεκαθαρίζει, τέλος, ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ κερδισμένου πλούτου και ξαφνικού πλούτου. Κερδισμένος πλούτος είναι ο μισθός μας και ξέρουμε ότι αντιστοιχεί σε θυσίες, πολλές εργάσιμες ώρες, ξύπνημα νωρίς το πρωί, δουλειά μέχρι το βράδυ· γι’ αυτό και είμαστε μάλλον λίγο πιο φειδωλοί με αυτά τα χρήματα.

Το σύνδρομο του απατεώνα

Ο όρος «σύνδρομο του απατεώνα» επινοήθηκε το 1978 από δυο ψυχολόγους για άτομα που πιστεύουν ότι είναι απατεώνες και δεν αξίζουν την επιτυχία. Αναμφίβολα, το ερώτημα «γιατί να συμβεί σε μένα;» μπορεί να απασχολήσει επίσης κάποιον που η τύχη του χαρίζει ξαφνικά πολλά χρήματα. Και μετά, προσθέτει ο Παλιερίνι, έρχεται το «νιώθω ένοχος γιατί κέρδισα όλα αυτά τα χρήματα, ενώ οι φίλοι και η οικογένειά μου δεν τα έχουν».

Αυτό, επισημαίνει ο αμερικανός οικονομικός σύμβουλος, «μπορεί πραγματικά να σας μπερδέψει. Προσπαθώ να βρω νέους φίλους ή δίνω χρήματα σε φίλους μου που δεν έχουν όσα εγώ; Η κατάσταση χειροτερεύει και γίνεται κάπως ανεξέλεγκτη όταν προσπαθείς να σκεφτείς πώς θα τα βγάλεις πέρα με τις υπάρχουσες σχέσεις σου ενόψει των νέων δεδομένων».

Ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα έλεγε στον νικητή του λαχείου; «Υπογράψτε το. Βγάλτε μια φωτογραφία κρατώντας το. Τραβήξτε ένα βίντεο. Πείτε το σε ένα έμπιστο άτομο. Μην το πείτε σε κανέναν άλλον. Και διατηρήστε το ασφαλές».

Μερικές φορές ακούμε για νικητές του λαχείου που εμφανίζονται για να διεκδικήσουν το ποσόν πέντε ή έξι μήνες αργότερα. «Αυτό είναι για μένα σκέτη παραφροσύνη. Μπορείτε να φανταστείτε ότι κρατάτε έναν λαχνό αξίας 2 δισ. δολαρίων και περιμένετε μερικούς μήνες μέχρι να τον εξαργυρώσετε; Δεν θα μπορούσα να κοιμηθώ το βράδυ. Θα τρελαινόμουν στη σκέψη», λέει ο Παλιερίνι και προσθέτει ότι, αν χρειαζόταν να συμβουλέψει κάποιον, θα του έλεγε να μιλήσει κατ’ αρχάς με έναν λογιστή και έναν νομικό, να αποφασίσει αν θέλει το εφάπαξ ποσό ή το καταβαλλόμενο περιοδικά και ας πάει μετά να εισπράξει. Τόσο απλά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News