Η πολιτική ομίχλη, το τοξικό περιβάλλον και το πάνω χέρι που διεκδικούν αθέατα κέντρα απομακρύνουν τη χώρα από τον κεντρικό στόχο της οικονομικής πολιτικής, που είναι η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας στην επενδυτική βαθμίδα.

Αυτό εκτιμούν τραπεζίτες και πρόσωπα με ενεργό ρόλο στη διαχείριση του δημοσίου χρέους, το οποίο μειώθηκε θεαματικά εφέτος, λόγω της εκρηκτικής ανόδου του ΑΕΠ, αλλά και του πληθωρισμού, και υπό άλλες συνθήκες προέβλεπαν ότι εντός του πρώτου εξάμηνου του νέου έτους οι οίκοι αξιολόγησης θα προχωρούσαν στην επόμενη αναβάθμιση.

Η προοπτική αυτή, σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι, απομακρύνεται, καθώς οι κάλπες με το σύστημα της απλής αναλογικής δεν διασφαλίζουν την πολιτική σταθερότητα που είχε η Ελλάδα τα τελευταία τριάμισι χρόνια, ενώ (το πιθανότερο) θα απαιτηθούν και δεύτερες εκλογές προκειμένου να ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο για την επόμενη τετραετία. Οι ίδιοι παρακολουθούν τις εξελίξεις και πλέον εκτιμούν ότι οι οποίες αποφάσεις για την αναβάθμιση των ελληνικών ομολόγων στην επενδυτική βαθμίδα θα ληφθούν μετά από τις εκλογές.

Στην τελευταία αξιολόγηση, που έγινε τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο οίκος  Moody’s διατήρησε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας στο Βα3, ενώ και ο καναδικός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS άφησε το αξιόχρεο της χώρας στη βαθμίδα BB (high), ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.

Ο οδικός χάρτης για την αναβάθμιση

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της –απευθυνόμενη στις αγορές– ολοκλήρωσε την πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ, ενώ μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου θα προχωρήσει στην πρόωρη αποπληρωμή μέρους των ευρωπαϊκών δανείων (του Greek Loan Facility) ύψους 2,6 δισ. ευρώ, που είχαν δοθεί στη χώρα την περίοδο του πρώτου μνημονίου.

Με αυτές τις κινήσεις αλλά και τους στόχους του προϋπολογισμού του 2023 για ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 2%, συγκράτηση των δαπανών στα εφετινά επίπεδα και επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 2% του ΑΕΠ, το μήνυμα ήταν ότι, παρά τις πολιτικές αντιξοότητες, συνεχίζεται η σταθερή πορεία της οικονομικής  πολιτικής της.

Τα συν της οικονομίας

Στη ζυγαριά των οίκων αξιολόγησης μπαίνουν τόσο οι θετικές προοπτικές της οικονομίας όσο και οι τυχόν αδυναμίες, που στην παρούσα φάση επικεντρώνονται στην πολιτική αβεβαιότητα.

Στα συν της ελληνικής οικονομίας, οι ίδιες πηγές, καταγράφουν:

1. Τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα, που αποδίδεται στη συστηματική πολιτική προσπάθεια και επιμονή της κυβέρνησης στη δημιουργία του ψηφιακού κράτους και στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και εμβληματικών επενδύσεων, με πρώτες τις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας (Microsoft, Google κ.ά.).
2. Τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης που πέτυχε η χώρα βγαίνοντας από την πανδημία –υπολογίζεται ότι θα προσεγγίσει το 6% το 2022– αλλά και τη θετική προοπτική που έχει για το 2023, παρά το γεγονός ότι η ευρωζώνη απειλείται με ύφεση.
3. Τη ραγδαία αποκλιμάκωση του λόγου δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ (κάτω από 169%), λόγω της αύξησης κατά 15% του ονομαστικού ΑΕΠ. Σε αυτό, βέβαια, συνέβαλε ο πληθωρισμός, που σε μέσα επίπεδα υπολογίζεται ότι θα κινηθεί εφέτος πάνω από το 9%. 

Οπως επισημαίνει στην τελευταία ανάλυσή της η Moody’s (η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα με την ευκαιρία της αναβάθμισης κατά δύο μάλιστα βαθμίδες), «ο ισχυρός τουριστικός τομέας, η εγχώρια κατανάλωση και οι επενδύσεις στην Ελλάδα θα οδηγήσουν σε μια ισχυρή αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά περίπου 5,3% το 2022, με βάση τις προσδοκίες του οίκου, υψηλότερα σε σχέση με την αύξηση 2,2% για τον μέσο όρο της Ευρωζώνης».

Σημειώνουν, δε, ότι «αν και η ανάπτυξη προβλέπεται ότι θα επιβραδυνθεί στο 1,8% το 2023, καθώς οι υψηλές τιμές της ενέργειας διαχέονται σε ευρύτερες πληθωριστικές πιέσεις και εξασθενούν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, ενώ η αύξηση των επιτοκίων θα επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις, η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με υψηλότερο ρυθμό από τις άλλες χώρες της ΕΕ». 

«Αδύναμος κρίκος» η ανταγωνιστικότητα

Ωστόσο, αυτό που προκαλεί ανησυχία, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές των ξένων οίκων, είναι ότι η οικονομική πολιτική θα πρέπει να εστιάσει στον κίνδυνο απώλειας της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας εξαιτίας των πληθωριστικών πιέσεων.

Ηδη, σημειώνουν ότι, παρά τη θεαματική αύξηση των εξαγωγών, που ξεπέρασαν το ύψος ρεκόρ των 40 δισ. ευρώ στο εννιάμηνο, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το έλλειμα στο εμπορικό ισοζύγιο, το οποίο διευρύνθηκε και ξεπέρασε τα 27 δισ. ευρώ, έναντι  16 δισ. ευρώ το ίδιο διάστημα του έτους 2021, παρουσιάζοντας αύξηση 62,3%.

Για να γίνει αντιληπτό το πρόβλημα, το έλλειμα στο εμπορικό ισοζύγιο (εξαγωγές μείον εισαγωγές) απορροφά το σύνολο των πόρων που εισρέουν στην ελληνική οικονομία από τον τουρισμό, οι οποίοι εφέτος προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 19 δισ. ευρώ!

Επείγουσα ανάγκη οι παραγωγικές επενδύσεις

Με αυτά τα δεδομένα, ο στόχος στον οποίο καλείται να επικεντρωθεί η οικονομική πολιτική της χώρας –κάτι που ακολουθεί η παρούσα κυβέρνηση– τόσο για το 2023 όσο και τα προσεχή χρόνια, είναι η ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων, που αφενός θα έχουν σκοπό να υποκαταστήσουν τις εισαγωγές καταναλωτικών, αλλά και κεφαλαιουχικών προϊόντων, αφετέρου να στηρίξουν τη μετάβαση της χώρας στο επόμενο στάδιο της οικονομίας, με επενδύσεις στην πράσινη οικονομία, στη ρομποτική και στην τεχνητή νοημοσύνη.

Οι επιλογές αυτές προϋποθέτουν σταθερότητα στο πολιτικό περιβάλλον και εθνική ομοψυχία στην υλοποίηση των δράσεων που απαιτούνται, αλλά και την κινητοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ που μπορούν να οδηγήσουν την Ελλάδα στην επόμενη ημέρα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News