Καθώς τα Ηνωμένα Eθνη προσπαθούσαν (δίχως τελικά να τα καταφέρουν) να καταλήξουν σε μια συμφωνία για την ενίσχυση της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Oπλων τον περασμένο Αύγουστο, πολλά κράτη κατάστρωναν σχέδια για την ενίσχυση των οπλοστασίων τους. Ενα ζήτημα εξαιρετικής σημασίας για τη διεθνή ασφάλεια εξετάστηκε στην ίδια έδρα όπου οι παγκόσμιοι ηγέτες ανταλλάσσουν ανήσυχοι απόψεις όσον αφορά τις πυρηνικές απειλές της Ρωσίας του Πούτιν.

Τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Οπλων (TNP) έχουν υπογράψει 191 χώρες, ωστόσο μεταξύ αυτών δεν συγκαταλέγονται κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα, συγκεκριμένα το Ισραήλ, το Πακιστάν, η Ινδία και η Βόρεια Κορέα. Εως σήμερα, οι όποιες προσπάθειες για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, τον αφοπλισμό και την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας και τεχνολογίας, συνέβαλαν τουλάχιστον στην αποτροπή μιας τρίτης πυρηνικής τραγωδίας, μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945.

«Αλλά στο πλαίσιο του προβληματισμού για την πυρηνική ενέργεια θα πρέπει επίσης να μη λησμονείται η πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011», γράφει σε ανάλυσή του ο Μάσιμο Νάβα της Corriere della Sera, αναφέροντας πως εξαιτίας της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης και των αυξημένων εθνικών αναγκών της, η Ιαπωνία σχεδιάζει να θέσει εκ νέου σε λειτουργία πυρηνικούς αντιδραστήρες που έκλεισαν μετά τα ατυχήματα στη Φουκουσίμα και να επενδύσει πολλές εκατοντάδες δισ. δολάρια για την ανάπτυξη πυρηνικών τεχνολογιών επόμενης γενιάς.

Κάνοντας λόγο για το «μεγάλο πυρηνικό άλμα» του Φουμίο Κισίντα, του πρωθυπουργού της Ιαπωνίας, η Κέλι Κίμπαλ του Foreign Policy αναφέρει πως η ιαπωνική κυβέρνηση θέλει να αυξήσει το ποσοστό σχάσης από το 5% του 2020 στο 22% έως το 2030.

Υπενθυμίζει επίσης ότι τον προηγούμενο μήνα, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο ιάπωνας ηγέτης ανακοίνωσε ότι απηύθυνε έκκληση στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα για επενδύσεις ύψους 150 τρισ. γεν (περίπου ένα τρισ. δολάρια) σε ένα νέο Συμβούλιο για την Εφαρμογή του Πράσινου Μετασχηματισμού, βάση του οποίου θα είναι η πυρηνική ενέργεια.

Αμέσως μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα, όλοι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες της Ιαπωνίας έκλεισαν, ενώ κατά τα χρόνια που ακολούθησαν 24 από αυτούς παροπλίστηκαν. Σήμερα στην Ιαπωνία υπάρχουν 33 αντιδραστήρες που θα μπορούσαν να αρχίσουν εκ νέου να λειτουργούν, αλλά μόνο δέκα έχουν λάβει σχετική άδεια από τις αρμόδιες αρχές.

Το ζήτημα της ειρηνικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας (και οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτήν) πρέπει, φυσικά, να διαχωρίζεται από τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς. Αλλά η απόσταση μεταξύ των δύο χρήσεων δεν είναι τόσο μεγάλη, λαμβάνοντας υπόψη, για παράδειγμα, τις ασάφειες που προκύπτουν από την πυρηνική πολιτική του Ιράν και τους δεδηλωμένους στόχους του.

Οι διαπραγματεύσεις για την αποκατάσταση της συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα ξεκίνησαν τελικά, αλλά πρωτοφανείς διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των τελευταίων εβδομάδων στο Ιράν και η βίαιη καταστολή από τις Αρχές θα μπορούσαν να απομονώσουν περαιτέρω καθεστώτος της Τεχεράνης. Την ίδια ώρα, ένα άλλο αυταρχικό και πυρηνικό καθεστώς, της Βόρειας Κορέας, θα μπορούσε να προβεί στο προσεχές διάστημα σε νέες πυρηνικές δοκιμές στις υπόγειες εγκαταστάσεις που διαθέτει.

Επιπροσθέτως, δεν πρέπει να παραβλέπονται και οι κίνδυνοι που διατρέχουν οι πυρηνικοί σταθμοί που λειτουργούν στην Ευρώπη, δεδομένων των εντάσεων που επικρατούν στη διεθνή σκηνή. Μια «ανατριχιαστική επιβεβαίωση», γράφει ο Μάσιμο Νάβα, αυτών των κινδύνων, παρέσχε η ίδια η Μόσχα. «Αφού κατέλαβε τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης, της Ζαπορίζια, στη νότια Ουκρανία, τον χρησιμοποιεί ως φρούριο και σύμφωνα με Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) των Ηνωμένων Εθνών, υπάρχουν συστατικά για μια καταστροφή», εξηγεί.

Παρότι ο Πούτιν συναίνεσε σε επιθεώρηση του σταθμού από ειδικούς της IAEA, o Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες δεν παρέλειψε, φυσικά, να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου: «Hμασταν εξαιρετικά τυχεροί έως τώρα. Αλλά η τύχη δεν είναι στρατηγική. Ούτε προστατεύει από τις γεωπολιτικές εντάσεις που θα μπορούσαν να κλιμακωθούν και να καταλήξουν σε πυρηνική σύγκρουση. Σήμερα, η ανθρωπότητα απέχει μόνο μια παρεξήγηση, έναν λάθος υπολογισμό, από τον πυρηνικό αφανισμό», επισήμανε.

Ενόσω εξελισσόταν η εισβολή των δυνάμεών της στην Ουκρανία, η Μόσχα έθεσε τις πυρηνικές δυνάμεις της σε επιφυλακή, εξαπολύοντας συγχρόνως την απειλή: οποιαδήποτε απόπειρα παρέμβασης από τη Δύση «θα έχει συνέπειες που δεν έχετε αντιμετωπίσει ποτέ στην Ιστορία σας», είχε τονίσει ο ρώσος πρόεδρος. Πλέον, όμως, δεν αποκλείεται να εφαρμόσει κάποια στιγμή και η Κίνα την ίδια τακτική στην Ταϊβάν.

Σύμφωνα με τον Observer, οι πέντε «αναγνωρισμένες» πυρηνικές δυνάμεις –οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία και η Βρετανία– δεν τηρούν το άρθρο 6 της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων, που ορίζει ότι οι όποιες προσπάθειες για αφοπλισμό πρέπει να γίνονται «καλόπιστα».

Στις ΗΠΑ και στη Ρωσία, ο Πούτιν και ο Τραμπ ακύρωσαν διμερείς συνθήκες που είχαν υπογραφεί κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οσο για τη Κίνα, καλώς ή κακώς αποτελεί γεγονός ότι καθοδηγείται από νέο-ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες.

«Ολα τα κράτη επεκτείνουν ή εκσυγχρονίζουν τα οπλοστάσια τους και τα περισσότερα οξύνουν την πυρηνική τους ρητορική, τονίζοντας τον ρόλο της πυρηνικής ισχύος στη στρατιωτική τους στρατηγική», επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση του έγκυρου Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης.

Ενώ ισχυρίζονται ότι εξακολουθούν να προωθούν τον πυρηνικό αφοπλισμό, οι ΗΠΑ και η Ρωσία διαθέτουν 3.708 και 4.477 πυρηνικές κεφαλές αντίστοιχα. Η Κίνα έχει 350 και σκοπεύει να αποκτήσει άλλες τόσες την επόμενη δεκαετία, η Γαλλία 290 και η Βρετανία 225. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει δεν είναι μόνον ενός Αρμαγεδδώνα, αλλά και μιας πυρηνικής σύρραξης περιορισμένης κλίμακας.

Η υποκρισία, ωστόσο, δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο των ΗΠΑ και της Ρωσίας, καθώς τα οπλοστάσιά τους εκσυγχρονίζουν επίσης το Ισραήλ, η Ινδία, το Πακιστάν, η Βρετανία και η Γαλλία. Πέρυσι, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον αναθεώρησε το δόγμα της «μη πρώτης χρήσης» (no first use), ούτως ώστε να είναι δυνατή, υπό συνθήκες, μια πυρηνική απάντηση σε μη πυρηνικές επιθέσεις.

Αποφασίστηκε, επίσης, η αύξηση του ανώτατου ορίου πυραύλων Trident που μπορούν να διαθέτουν οι βρετανικές ένοπλες δυνάμεις και ο περιορισμός του όγκου των σχετικών πληροφοριών που κοινοποιούνται. Σε έκθεση της Βουλής των Κοινοτήτων τονίζεται πως «αυτές οι δύο αποφάσεις έκαναν πολλούς να αμφισβητήσουν την πραγματική δέσμευση της κυβέρνησης για αφοπλισμό».

Σύμφωνα με τον βρετανό Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Στίβεν Λοβγκρόου, η τρέχουσα ρητορική αντιπαράθεση της Δύσης με Κίνα και Ρωσία θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί τάχιστα και να μετατραπεί σε «στρατηγική σύγκρουση», δηλαδή σε πυρηνικό πόλεμο.

«Η επιστροφή του φάσματος του πυρηνικού αφανισμού είναι επίσης αποτέλεσμα ενός φαινομένου που χαρακτηρίζει τον 21ο αιώνα: της ολοένα πιο άναρχης άρνησης ορισμένων κρατών να συνεχίσουν να σέβονται το διεθνές δίκαιο και την παγκόσμια τάξη που καθιέρωσαν τα Ηνωμένα Εθνη μετά το 1945. Καταπατούν τους κανόνες που θεσπίστηκαν και ποδοπατούν ο ένας τον άλλον», συνοψίζει ο Μάσιμο Νάβα.