Το ερώτημα γιατί δεν καταρρέει οικονομικά η Ρωσία από τις κυρώσεις της Δύσης αλλά και για το ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος του Ταγίπ Ερντογάν σε αυτή την εφιαλτική γεωπολιτική κρίση με την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία, διερευνούν μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες, όπως οι Financial Times και η Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) καθώς και το πρακτορείο Reuters. 

Σε άρθρο που φιλοξενήθηκε στην έντυπη έκδοση της γερμανικής FAZ τονίστηκε ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν εφαρμόζονται από όλες τις χώρες στην Ευρώπη. Κάποιες χώρες τις έχουν κάνει κορνίζα και δεν τις εφαρμόζουν καθόλου, ενώ άλλες κάνουν ορισμένες μόνο κινήσεις με μισή καρδιά. 

H FAZ αναφέρθηκε σε εφοπλιστές από την Ελλάδα αλλά και τη Μάλτα που «βγάζουν λεφτά με το τσουβάλι» μεταφέροντας το «απαγορευμένο» για την ΕΕ ρωσικό πετρέλαιο και σημείωσε ότι η προσωρινή κυβέρνηση της Βουλγαρίας σκέφτεται την «επανασύνδεση» με την ρωσική Gazprom, με την ανατροπή της απόφασης για την ακύρωση των παραγγελιών στην οποία είχε προχωρήσει η προηγούμενη κυβέρνηση.

Για την ώρα, οι συνέπειες των κυρώσεων της Δύσης και ειδικότερα της ΕΕ δεν έχουν επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των Ρώσων, γεγονός που επιτρέπει στον Πούτιν όχι απλά έναν αναστεναγμό ανακούφισης αλλά πιθανόν και ένα μειδίαμα για την ελευθερία κινήσεων που του προσφέρει η απουσία ενότητας μεταξύ των αντιπάλων του για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα.

Κάπου εδώ, εμφανίζεται στο κέντρο της σκηνής ο Ερντογάν. Οπως έγραψε η FAZ, o ρόλος της Τουρκίας για τη στήριξη της ρωσικής οικονομίας αυτές τις δύσκολες ώρες είναι κρίσιμος. Καταρχάς, η Τουρκία είναι ένας από τους σημαντικότερους κόμβους για τη μεταφορά εμπορευμάτων προς τη Ρωσία. Αλλά ταυτόχρονα μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες – από χώρες της ΕΕ που έχει δεσμευτεί μεγαλοφώνως στην εφαρμογή των κυρώσεων- χρησιμοποιούν την  Τουρκία ως «γέφυρα και αποθήκη» για να πουλήσουν τα προϊόντα τους στη μεγάλη αγορά της Ρωσίας.

Και δεν πρόκειται για κονσέρβες. Οι αποκαλύψεις για τη συνέχιση του ευρωπαϊκού εμπορίου μέσω Τουρκίας προς τη Ρωσία έγιναν στη FAZ από τον επικεφαλής του Συνδέσμου Εξαγωγέων Σιδήρου και Μη Σιδηρούχων Μετάλλων της Κωνσταντινούπολης, τον Τσετίν Τετσντελιόγλου, ο οποίος μίλησε για τη μεταφορά προϊόντων όπως ο χαλκός, το αλουμίνιο, οι οικιακές συσκευές αλλά και ο μηχανολογικός εξοπλισμός.  

Το σχήμα είναι απλό. Η Τουρκία, παρότι μέλος του ΝΑΤΟ, διατηρεί όχι μόνο διπλωματικές, αλλά και εμπορικές σχέσεις με την Ρωσία και δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις της Δύσης εναντίον της. Ταυτόχρονα, χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία, είπε ο Τετσντελιόγλου στο Reuters, επωφελούνται από αυτή την κατάσταση. Διότι, πολύ απλά, την ώρα που οι Ευρωπαίοι διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους κατά του Πούτιν, μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις προσπαθούν να του πουλήσουν προϊόντα μέσω Τουρκίας με την οποία δεν υφίσταται κανένα ζήτημα στις εμπορικές διαδρομές.   

Αυτό εξηγεί το γιατί η ζήτηση από την πλευρά της Ρωσίας σε προϊόντα που προέρχονται από την Τουρκία έχει αυξηθεί σημαντικά. Και θεωρείται δεδομένο ότι ευρωπαϊκές εταιρείες είναι σε επαφή με τουρκικές για να παρακαμφθούν μέσω της συνεργασίας τα εμπόδια των κυρώσεων και να φτάσουν τα προϊόντα τους στη ρωσική αγορά. Κάπως έτσι, τα δρομολόγια των τουρκικών φορτηγών προς τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 40% το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Και οι ΗΠΑ; Παρακολουθούν την παράκαμψη των κυρώσεων και το παιχνίδι Πούτιν-Ερντογάν με σταυρωμένα χέρια; Οι Financial Times έγραψαν για «το ριψοκίνδυνο διπλό παιχνίδι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν» σημειώνοντας ότι «η πιο στενή συνεργασία του τούρκου Προέδρου με τη Μόσχα θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα από τις ΗΠΑ». 

Καθώς ηχούσαν ακόμη στα αυτιά της διεθνούς κοινότητας τα εύσημα Μπάιντεν στον Ερντογάν για το θετικό του ρόλο στην επανέναρξη των αποστολών σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια, η συνάντηση Ερντογάν-Πούτιν στο Σότσι στις 5 Αυγούστου και η «εμβάθυνση της μεταξύ τους συνεργασίας» που ανακοίνωσαν, έστρεψε και πάλι τα βλέμματα στο ρόλο του «σουλτάνου». 

«Οι δυτικές πρωτεύουσες ανησυχούν ότι ο Ερντογάν ενδυναμώνει τους δεσμούς του με τη Μόσχα, την ώρα που οι εταίροι του στο ΝΑΤΟ κάνουν το ακριβώς αντίθετο και καθώς το Κρεμλίνο αναζητά τρόπους για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις. Ο τούρκος ηγέτης παίζει ένα σύνθετο αλλά ριψοκίνδυνο παιχνίδι» ανέφεραν οι FT.

Παρά τις διαφορές Πούτιν – Ερντογάν όπως πχ. για τη συριακή σύγκρουση ή την παροχή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drone) στην Ουκρανία από τους Τούρκους, η Τουρκία αγοράζει κανονικά ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, έχει κρατήσει τους ουρανούς της ανοιχτούς για τα εμπορικά αεροπλάνα της Ρωσίας και οι δύο αυταρχικοί ηγέτες τόνισαν κατά τη συνάντησή τους τη συμφωνία για ενίσχυση των εμπορικών και ενεργειακών δεσμών και τη μεγαλύτερη συνεργασία σε τομείς όπως οι μεταφορές, η βιομηχανία και οι κατασκευές. Πέντε τουρκικές τράπεζες θα υιοθετήσουν το ρωσικό σύστημα πληρωμών Mir και η πληρωμή για μέρος των παραδόσεων φυσικού αερίου από την Ρωσία στην Τουρκία θα γίνεται σε ρούβλια.

Γιατί να είναι ριψοκίνδυνα όλα αυτά για τον Ερντογάν; Οπως σχολίασαν οι FT, η στάση του Ερντογάν αποτελεί ένα τεστ για τις ικανότητες της δυτικής συμμαχίας να επιβάλει τις κυρώσεις διεθνώς και να αποτρέψει την παράκαμψή τους μέσω Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό, «ανώτερος αξιωματούχος» ανέφερε στην εφημερίδα ότι «οι δυτικές χώρες ενδέχεται να ζητήσουν από εταιρείες και τράπεζες να αποχωρήσουν από την Τουρκία, εάν ο Ερντογάν υλοποιήσει όσα εξήγγειλε στις 5 Αυγούστου κατά τη συνάντηση με τον Πούτιν». 

Από την άλλη πλευρά, όπως επαναλαμβάνει συνεχώς ο δυτικός Τύπος και μας θυμίζει μονότονα και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, η Τουρκία είναι γεωπολιτικά απαραίτητη για τη Δύση και πάντοτε οικονομικά πολύ σημαντική λόγω του ύψους των επενδύσεων που έχουν πραγματοποιήσει στη χώρα δυτικές επιχειρήσεις. Και παράλληλα η Ευρώπη ανησυχεί για το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να «πλημμυρίσει» την Γηραιά Ηπειρο με 3,7 εκατομμύρια πρόσφυγες κυρίως από τη Συρία που φιλοξενούνται σε τουρκικό έδαφος.

Επομένως, θα μείνουν όλοι με σταυρωμένα χέρια; Μάλλον όχι. Οι FT άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο αντιδράσεων θυμίζοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει τιμωρητικά μέτρα στην Τουρκία στο παρελθόν —για παράδειγμα, για την αγορά των ρωσικών S-400 από την Ρωσία. Σύμφωνα με την εφημερίδα «οι δευτερεύουσες αμερικανικές κυρώσεις» μετά τον νέο εναγκαλισμό Πούτιν – Ερντογάν αποτελούν υπαρκτό ενδεχόμενο. 

«Παρότι αυτές οι κυρώσεις θα πρέπει να σχεδιαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να μην προκαλέσουν εσωτερικές αντιδράσεις στην Τουρκία τις οποίες θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ο Ερντογάν, θα μπορούσαν παρά ταύτα να προκαλέσουν ζημιά που θα αντιστάθμιζε τα οφέλη της συνεργασίας του με τη Μόσχα» σημείωσαν οι Financial Times. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News