Το τοπίο που διαμορφώνεται ενόψει του χειμώνα στην Ευρώπη κάνει τους ειδικούς στην ανάλυση ρίσκου να χάνουν τον ύπνο τους, την ώρα που οι Βρυξέλλες αδειάζουν για τις καλοκαιρινές διακοπές και η γραφειοκρατία σπρώχνει για μερικές εβδομάδες τα προβλήματα κάτω από το χαλί. 

Υπάρχουν πράγματα που λίγο-πολύ τα ξέρουμε και άλλα που δεν έχουν φανεί ακόμη. Γνωρίζουμε την ισχυρή πιθανότητα η Γερμανία να βρεθεί για πρώτη φορά στο επίκεντρο μιας μεγάλης κρίσης στην ΕΕ. Να είναι αυτή ο «μεγάλος ασθενής».

Αυτό που δεν γνωρίζουμε, είναι πώς θα αντιδράσει η Γερμανία και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις όχι μόνο για τη συνοχή της ΕΕ, αλλά και για τη συνέχιση των χρηματοδοτικών ροών και την ανάληψη των απαραίτητων πρωτοβουλιών για τη στήριξη των πολιτών σε ολόκληρη την Ευρώπη -και στην Ελλάδα- έναντι της ενεργειακής κρίσης.    

Μετά την αποκάλυψη των επιστολών της Gazprom, ο κίνδυνος να μην ξαναρχίσουν οι ροές του φυσικού αερίου από τον Nord Stream 1 ενεργοποιεί στο Βερολίνο όλα τα σενάρια εκτάκτου ανάγκης. Και ο διεθνής Τύπος χρησιμοποιεί τον όρο «ρωσικός χειμώνας» για να περιγράψει το μείγμα της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης από τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη διακοπή των ροών φυσικού αερίου και τις συνεχιζόμενες αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα (ως αποτέλεσμα και της πανδημίας). 

Η διαπίστωση ότι η Γερμανία θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα, κυρίως λόγω της εξάρτησης από το αέριο του Πούτιν, γεννά αυτομάτως ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα έχει το γεγονός αυτό σε πολιτικό επίπεδο για ολόκληρη την Ευρώπη.  

Πώς θα «στρίψει» η Γερμανία από τη λιτότητα στη συνοχή;

«Δεν θα καταρρεύσει η ΕΕ, ούτε θα σταματήσουν οι ροές από το Ταμείο Ανάκαμψης» σημειώνει στο Protagon ευρωπαίος αξιωματούχος. «Ο υπαρκτός κίνδυνος είναι η επιστροφή της Γερμανίας στη γραμμή της σκληρής λιτότητας και στη λογική “ο καθένας μόνος του”. Ωστόσο η πίεση στους Γερμανούς από τα προβλήματα θα είναι τόσο μεγάλη που θα αναγκαστούν να επιλέξουν μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για να “ισιώσουν” και οι ίδιοι» εκτιμά. 

Το ερώτημα που προκύπτει, αν όντως η Γερμανία διανύσει ξανά αυτή τη διαδρομή από το «καθένας μόνος του» στην «κοινή λύση», είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί και πόσο ισχυρές θα είναι οι κυβερνήσεις σε άλλες χώρες της ΕΕ που θα μπορούν να την «επαναφέρουν» σε κοινές δράσεις προτού να είναι αργά. 

Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση εκτιμά ότι υπάρχει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, με τα έσοδα κατά 800 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο στο τέλος Ιουνίου (χάρη και στην εξαιρετική πορεία του τουρισμού), ώστε να δοθεί ένα ακόμη πακέτο στήριξης για την ενεργειακή κρίση τον Σεπτέμβριο. Ομως η κρίση θα τραβήξει καιρό και κανένας μόνος του στον ευρωπαϊκό Νότο αλλά και αλλού δεν έχει αρκετά λεφτά για όλο τον δύσκολο χειμώνα. Γι’ αυτό όλοι ελπίζουν ότι τον Οκτώβριο η Γερμανία θα συμφωνήσει σε ένα σχέδιο κοινής δράσης.

Τι θα συμβεί όμως αν το Βερολίνο παραμείνει στη λογική της λιτότητας, υπό την πίεση και των συνθηκών στο εσωτερικό της; Ποιος θα μπορεί να την πιέσει ώστε να αναληφθεί εγκαίρως δράση για τα ευάλωτα νοικοκυριά (όπως ζητούν Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα) πριν φτάσουν να την πιέσουν, όταν ενδεχομένως θα είναι αργά, οι ίδιες οι περιστάσεις;

Το πολιτικό τοπίο στην Ιταλία και τη Γαλλία γεννά ανησυχία.

Ηδη μεγάλες εφημερίδες, όπως οι Financial Times, υπογραμμίζουν ότι η πολιτική κρίση στην Ιταλία ήρθε τη χειρότερη στιγμή, ενώ ακόμη και αν παραμείνει στη θέση του Πρωθυπουργού ο Μάριο Ντράγκι (όπως πολλοί εύχονται στις Βρυξέλλες και στην Ελλάδα), η ισχυροποίηση των λαϊκιστών εντός της χώρας εκτιμάται ότι θα περιορίσει την ευχέρεια κινήσεων που θα έχει η Ιταλία στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Αντίστοιχης φύσης, αν και φαινομενικά μικρότερο, είναι και το πρόβλημα του Εμανουέλ Μακρόν μετά τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου στη Γαλλία. Το παρήγορο για την Ελλάδα είναι ότι ο γάλλος Πρόεδρος κρατά γερά στα χέρια του τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής.

Στη Γερμανία, με τους εταίρους της κυβερνητικής συμμαχίας να αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα και την πίεση της κοινής γνώμης να εντείνεται, εν μέσω σεναρίων για δελτίο στην ενέργεια, το πρόβλημα της ηγεσίας στην Ευρώπη τον χειμώνα που έρχεται απασχολεί έντονα τους αναλυτές.

Σκηνικό οικονομικού πολέμου

Οσα προβλέπουν οι ειδικοί για τις επιπτώσεις στη Γερμανία, αν κοπούν εντελώς οι ροές αερίου, θυμίζουν σκηνικό πολέμου και προεξοφλούν μια σημαντική οικονομική επιβράδυνση που θα ξεκινήσει από την «καρδιά», την εξαγωγική ατμομηχανή της ανάπτυξης στην ΕΕ.   

Οσα σημειώνει μιλώντας στο Politico, ο ενεργειακός αναλυτής του Bruegel, Σιμόνε Ταλιαπιέτρα, είναι τρομακτικά: Σε περίπτωση ολικής διακοπής των ροών από τη Ρωσία, οι πολιτικοί της χώρας θα άρχιζαν πιθανότατα διακόπτοντας τις ροές σε τομείς που δεν χαρακτηρίζονται «πρώτης ανάγκης», όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, στη συνέχεια σε άλλες βιομηχανίες, μετά στις κοινωνικές υπηρεσίες και στο τέλος τις ροές που αφορούν τη θέρμανση των κατοικιών.  

O Ταλιαπιέτρα υπογραμμίζει ότι τα φορτία με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) δεν επαρκούν -και λόγω της απουσίας υποδομών- για να αναπληρώσουν το κενό που αφήνει το φυσικό αέριο του Πούτιν.

Το πλεονέκτημα και η αδυναμία του ευρωπαϊκού Νότου

Υποδομές και λιμάνια που μπορούν να υποδεχτούν φορτία LNG υπάρχουν όμως στον Νότο της Ευρώπης που ξαφνικά αποκτά ένα πλεονέκτημα. Η Ιταλία θα έχει εξασφαλίσει το φθινόπωρο επάρκεια φυσικού αερίου σε ποσοστό 90% από διάφορες πηγές, ενώ η Ελλάδα, χάρη και στη νέα πλωτή δεξαμενή LNG στη Ρεβυθούσα, μπορεί να καλύψει το κενό της έλλειψης φυσικού αερίου από τη Ρωσία ως και κατά 50%, κλείνοντας το υπόλοιπο κενό με τις λιγνιτικές μονάδες και άλλες ενέργειες.

Παράλληλα, η χώρα μας θα μπορεί να αποθηκεύει φυσικό αέριο στις αποθήκες της Ιταλίας και να το αξιοποιεί με (εικονική) αντίστροφη ροή μέσα από τον αγωγό TΑP που ξεκινάει από το Αζερμπαϊτζάν και καταλήγει στην Ιταλία μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας.

Τα πράγματα από τη σκοπιά της ενεργειακής επάρκειας δείχνουν καλύτερα στον Νότο, που όμως επιβαρύνεται από το υψηλότερο χρέος και την άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων και έχει ανάγκη τη σύμφωνη γνώμη των Γερμανών ώστε η ΕΚΤ να συνεχίζει να αγοράζει κρατικά ομόλογα της περιφέρειας καθώς ανεβάζει τα επιτόκια.

Η Γερμανία έχει μπροστά της «μια πολύ δύσκολη πολιτική δοκιμασία», όπως τονίζει το Politico, η οποία θα επηρεάσει την λειτουργία της ΕΕ στο σύνολό της. Και είναι βέβαιο ότι θα τεστάρει τις αντοχές και τη συνοχή της Ευρώπης απέναντι όχι μόνο στον εκβιασμό του Πούτιν αλλά και στη νέα έφοδο του λαϊκισμού στο εσωτερικό των κρατών-μελών. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News