Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Ο αγωγός Nord Stream 1 που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Ευρώπη έκλεισε για προγραμματισμένες εργασίες συντήρησης δέκα ημερών, ως τις 21 Ιουλίου, και η Ευρώπη «τρέχει» ήδη με βάση το σενάριο ότι θα παραμείνει κλειστός. Γερμανοί, Γάλλοι και Ιταλοί μαζεύουν αποθέματα και ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν έναν χειμώνα με ελλείψεις στην ενέργεια και εξωφρενικές τιμές. 

Οπως επισημαίνει το Reuters, η Ρωσία καλύπτει το 40% των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, κυρίως μέσω αγωγών. Ηδη Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Σλοβακία και Τσεχία λαμβάνουν μειωμένες ποσότητες μέσω του Nord Stream 1. Ενδεχόμενο κλείσιμο του αγωγού θα χτυπήσει πρώτα τη Γερμανία που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη -αυτός είναι και ο λόγος που η Μέρκελ δέχεται πια τόσο έντονη κριτική για τα πεπραγμένα της. 

Παγκόσμιος ανταγωνισμός για φορτία με LNG

Αυτή τη στιγμή ο ανταγωνισμός για την εξασφάλιση φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είναι σκληρότατος και παγκόσμιος και η κατάσταση θυμίζει τις πρώτες εβδομάδες της πανδημίας, όταν όλες οι χώρες αναζητούσαν μάσκες και αναπνευστήρες. Ολοι ψάχνουν συμφωνίες με τις χώρες εξαγωγούς LNG. Αλλά και με αυτούς που εισάγουν μεγάλες ποσότητες και μπορεί να μη μείνει για τους άλλους. 

Για παράδειγμα, όπως γράφει γερμανική «Welt», η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Αναλένα Μπέρμποκ σημειώνει ότι «δεν θα επιτρέψουμε να διχαστεί η διεθνής κοινότητα» και ότι «δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπάρξει ανταγωνισμός για την ενέργεια ώστε αυτός που είναι πιο ισχυρός και έχει περισσότερα χρήματα, να μπορεί να αγοράσει τα πάντα». Αυτός είναι και ο λόγος που από την ΕΕ κινούνται ώστε να πεισθούν μεγάλοι εισαγωγείς LNG από την Ασία, όπως η Ιαπωνία, να τερματίσουν μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου προς όφελος των Ευρωπαίων. 

Παράλληλα, άλλες χώρες ανησυχούν βλέποντας την Ευρώπη να καπαρώνει φορτία LNG, καθώς ήδη αύξησε τις εισαγωγές της κατά 49% από την αρχή του έτους, ενώ το ίδιο διάστημα οι εισαγωγές της Ινδίας μειώθηκαν κατά 16%, της Κίνας κατά 21% και του Πακιστάν κατά 15%, όπου η κυβέρνηση κόβει το ρεύμα για ώρες σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. 

Τα αποθέματα της Ιταλίας

Για πρώτη φορά, την ώρα που η γερμανική κυβέρνηση προετοιμάζει τους πολίτες για δελτίο στην ενέργεια, στην Ιταλία, που δηλώνει ότι έχει εξασφαλίσει ήδη το 64% των αναγκών της, γίνεται συζήτηση για το (θεωρητικό ακόμη) ενδεχόμενο ο ευρωπαϊκός Βορράς να ζητήσει την ενεργειακή βοήθεια του Νότου -τον οποίο έως πρόσφατα κατηγορούσε για δημοσιονομική ασωτία.

Πέρα από τον ανταγωνισμό για τα φορτία LNG, ετοιμάζονται με ρυθμούς εξπρές και τερματικοί σταθμοί αποθήκευσης, με τη Γερμανία να σχεδιάζει την κατασκευή δύο νέων σταθμών μέσα σε δύο μόλις χρόνια. Εκεί φαίνεται ότι βρίσκεται το προβάδισμα της Ιταλίας. 

Στην Ιταλία, όπως αναφέρει η Corriere della Sera, οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι γεμάτες κατά 64% και ο στόχος του 90% έως το φθινόπωρο μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα πλέγμα ενεργειών.  

Το κουμάντο της Ελλάδας και η βοήθεια του Ντράγκι

Εμείς τι κάνουμε; Η κυβέρνηση λέει ότι έχει γίνει κουμάντο, ότι και σχέδιο έχουμε και αποθέματα θα εξασφαλίσουμε. Βλέπει όμως κανείς τις αναλύσεις και τρομάζει. Η Goldman Sachs υπολογίζει ότι αν υλοποιηθεί το ακραίο σενάριο, ένα νοικοκυριό στην Ευρώπη, πχ. στη Γερμανία, θα χρειάζεται ακόμη και 500 ευρώ παραπάνω κάθε μήνα για θέρμανση και ρεύμα και ότι ο χειμώνας που έρχεται θα είναι κατά 65% ακριβότερος σε ό,τι αφορά την ενέργεια από τον εφιάλτη που ζήσαμε. 

Κατ’ αρχάς ας δούμε πόσο έχουμε ανάγκη το φυσικό αέριο. Παρότι το πρώτο εξάμηνο του 2022 η Ελλάδα μείωσε κατά περίπου 20% τις ανάγκες της από το ρωσικό αέριο, αυτό σήμαινε αυτομάτως ότι αυξήθηκαν οι ανάγκες για υγροποιημένο φυσικό αέριο, οι εισαγωγές του οποίου αυξήθηκαν κατά περίπου 50%. Ενα μέρος από αυτό το υγροποιημένο αέριο μοιράστηκε, όπως επισημαίνει η «Καθημερινή», σε άλλες χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία. 

Αρχίζοντας από τις τιμές, πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι ένας από τους λόγους που ο Πρωθυπουργός απέκλεισε το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών είναι ότι αναμένει τον Οκτώβριο μια ευρωπαϊκή λύση για τις τιμές του φυσικού αερίου -και ευρύτερα της ενέργειας- που πλήττουν τη μεσαία τάξη και τα ευάλωτα νοικοκυριά και οδηγούν ακόμα ψηλότερα τον πληθωρισμό.  

Στα όπλα της Ελλάδας για την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών ήδη περιλαμβάνονται:

–Ρεβυθούσα και νέα δεξαμενή. Μια νέα πλωτή δεξαμενή LNG (πιο απλά, ένα πλοίο που είναι ήδη αγκυροβολημένο δίπλα στη Ρεβυθούσα) και η επακόλουθη δυνατότητα επιτάχυνσης των εισερχόμενων φορτίων LNG. Εκτιμάται ότι οι αυξημένες δυνατότητες θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό της έλλειψης φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά 40%-50 %. 

–Ντίζελ αντί για αέριο. Η Ελλάδα διαθέτει πέντε εργοστάσια φυσικού αερίου, διπλού καυσίμου, τα οποία μπορούν να γυρίσουν σε ντίζελ σε περίπτωση συνολικής διακοπής των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. 

-Λιγνίτες και Πτολεμαΐδα V. Εφαρμόζεται ήδη η αύξηση της παραγωγής από τα ρυπογόνα λιγνιτικά εργοστάσια και το φθινόπωρο θα προστεθεί και ένα καινούργιο εργοστάσιο λιγνίτη, η μονάδα Πτολεμαΐδα V, η οποία κατασκευάζεται από το τέλος του 2015 και αναμένεται να αρχίσει σύντομα να λειτουργεί. 

–Ο αγωγός TAP και η Ιταλία. Ο Διαδριατικός Αγωγός φυσικού αερίου (Trans Adriatic Pipeline – TAP) μεταφέρει φυσικό αέριο από τα ελληνοτουρκικά σύνορα έως τη νότια Ιταλία και όπως φαίνεται στο χάρτη αποτελεί μέρος του Νότιου Διαδρόμου φυσικού αερίου που συνδέει την περιοχή της Κασπίας με την Ευρωπη. 

Η Ελλάδα είναι σε επαφή με την Ιταλία ώστε να αποθηκευτεί φυσικό αέριο στις αποθήκες της και να το λάβουμε με αντίστροφη ροή μέσα από τον αγωγό TΑP. Η πρόταση βρίσκεται στην τελική φάση της επεξεργασίας και θα αποτελέσει αντικείμενο κυβερνητικών συσκέψεων αυτή την εβδομάδα.

Πώς θα αποθηκεύει για εμάς ο Ντράγκι και θα μας στέλνει αέριο

Το τεχνικό σκέλος είναι κάπως περίπλοκο για όσους δεν γνωρίζουν λεπτομέρειες για τα ενεργειακά, αλλά έτσι όπως πάνε τα πράγματα ενόψει του χειμώνα θα αναγκαστούμε να τα μάθουμε κι αυτά (όπως κάποτε μάθαμε τα spreads για τα ομόλογα). Ο ΤΑP λοιπόν, που συνδέει μεταξύ άλλων την Ελλάδα με την Ιταλία, προβλέπει και τη δυνατότητα, εικονικής (αντί για φυσικής) αντιστροφής της ροής του αερίου. 

Ετσι, για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, η Ιταλία θα αποθηκεύει στις αποθήκες αερίου που διαθέτει αέριο της Ελλάδας (που δεν διαθέτει ανάλογες αποθήκες). Και η Ελλάδα θα έχει πρόσβαση στις αποθηκευμένες ποσότητες όχι μέσω φυσικής αντίστροφης της ροής του αγωγού TAP αλλά μέσω της λεγόμενης «εικονικής ροής αερίου προς ανατολάς» που προβλέπεται στους όρους λειτουργίας του αγωγού και επί της ουσίας αφορά τη μείωση των ροών που θα διέρχονται από την Ελλάδα προς την Ιταλία. Θα «κρατάμε», για να το πούμε λαϊκά, το μερίδιό μας. 

Ξεμπερδέψαμε;

Ας το πούμε με μια λέξη: Οχι. Η μάχη και ο ανταγωνισμός που ήδη άρχισε σε παγκόσμιο επίπεδο για το ποιος θα ζεσταθεί και ποιος θα παγώσει το χειμώνα, αλλά και το ποιες χώρες θα έχουν ενέργεια για τα εργοστάσιά τους και ποιες θα κινδυνεύουν με ύφεση και οικονομική καταστροφή, είναι το μεγάλο στόρι που θα μας απασχολήσει ως το καλοκαίρι του 2023. Οπως επισημαίνουν ειδικοί για τα ενεργειακά, ακόμη κι αν η Ελλάδα «τα κάνει όλα τέλεια» σε επίπεδο προετοιμασίας, τα προβλήματα θα φτάσουν και στη χώρα μας αν η Ρωσία κλείσει τελείως την κάνουλα. 

Και η πρόκληση του πώς θα βγει ο χειμώνας είναι μεγάλη για κάθε κυβέρνηση. Γιατί πέρα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο και τις κοινές δράσεις που θα αναληφθούν πολλά θα κριθούν και από τους χειρισμούς που θα κάνει η κάθε χώρα και ο κάθε Πρωθυπουργός. Αυτό μοιάζει να αποτελεί ήδη συνείδηση και στην Ελλάδα, στο γραφείο του Πρωθυπουργού στο Μέγαρο Μαξίμου. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News