Οταν εμαθε πως η κόρη της Ναταλία σκοτώθηκε καθώς η Μαριούπολη έπεφτε στα χέρια των Ρώσων, η Ολένα Ματβιένκο ένιωσε ότι και η δική της ζωή είχε τελειώσει. Συνειδητοποίησε ωστόσο ότι ο 10χρονος εγγονός της, o Ιλια, τραυματισμένος βαριά από την ίδια ρωσική οβίδα που είχε κόψει το νήμα της ζωής της μητέρας του, ήταν μοναχός του στην κατεχόμενη πόλη. Ακόμη ένα όνομα στη λίστα των αγνοουμένων.

Οπως αποδείχθηκε, ο μικρός ήταν ένα από τα χιλιάδες ορφανά παιδιά της Ουκρανίας τα οποία οι ρωσικές δυνάμεις μεταφέρουν στη χώρα τους – ή και σε εδάφη υπό ρωσική κατοχή –  από την έναρξη του πολέμου. Εκατοντάδες οικογένειες — θείες, θείοι και παππούδες — έχουν υποβάλει αιτήσεις στον ουκρανικό Συνήγορο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα προκειμένου να ζητήσουν βοήθεια για την εύρεση τους.

«Οι Ρώσοι παίρνουν παιδιά χωρίς να τους δίνουν την επιλογή να επιλέξουν να πάνε σε μία οικογένεια στην Ουκρανία», δήλωσε στους Times η Αξάνα Φιλιπίσινα, εκπρόσωπος της υπηρεσίας αυτής. «Μόνο τα βάζουν σε λεωφορεία. Αρπάζουν παιδιά σε μαζική κλίμακα».

Το Κρεμλίνο έχει αναγνωρίσει ότι 307.000 παιδιά έχουν περάσει από τα σύνορα της χώρας στην οποία εισέβαλε στις 24 Φεβρουαρίου. Δεσμεύεται, μάλιστα να τα εντάξει στη ρωσική κοινωνία έπειτα από τρία χρόνια «επανεκπαίδευσης». Οι Ρώσοι μπορούν πλέον να υιοθετούν παιδιά από την Ουκρανία με ελάχιστους ελέγχους των υποψήφιων θετών γονέων ενώ η Μόσχα διευκόλυνε και τη χορήγηση του διαβατηρίου της χώρας για τον πληθυσμό αυτό.

«Και ενώ παιδιά των οποίων οι γονείς βρίσκονται εν ζωή βρίσκουν διάφορους τρόπους για να τα φέρουν πίσω, μέσω της Φινλανδίας ή της Λευκορωσίας και της Βαλτικής, είναι πραγματικά δύσκολο να πάρουμε πίσω τα ορφανά παιδιά», είπε η Φιλιπίσινα. Εκτός κι αν έχεις μία γιαγιά σαν την Ολένα Ματβιένκο.

Η 63χρονη Ολένα είχε φύγει από τη Μαριούπολη το 2015, μετά την επίθεση που είχαν εξαπολύσει στην πόλη φιλορώσοι αυτονομιστές. Επτά χρόνια αργότερα, και ενώ το ρωσικό πυροβολικό και τα αεροσκάφη σφυροκοπούσαν περιοχές αμάχων, παρακάλεσε την 39χρονη κόρη της να την ακολουθήσει στη δυτική Ουκρανία. Η Ναταλία, η οποία κρυβόταν σε ένα σκοτεινό, κρύο υπόγειο με τους δύο γιους της, τον Αρτεμ, 20 ετών, και τον Ιλια, συμφώνησε απρόθυμα καθώς φοβόταν πολύ τα ρωσικά πυρά.

Ο Αρτεμ ρίσκαρε αλλά κατάφερε να διαφύγει, και σήμερα ζει ασφαλής στο Λουξεμβούργο. Η Ναταλία δεν τα κατάφερε ποτέ. Η τελευταία φορά που μίλησε στη μητέρα της ήταν στις 13 Μαρτίου. Στην πόλη ήδη υπήρχαν προβλήματα ηλεκροδότησης όπως και με τις τηλεπικοινωνίες. «Μαμά, μην ανησυχείς, είμαστε ακόμα ζωντανοί, αλλά δεν θα μπορώ να τηλεφωνήσω ξανά», είχε πει στην Ολένα.

Τρελαμένη από την ανησυχία, εκείνη δεν άντεξε την αναμονή. Τηλεφώνησε ξανά τρεις ημέρες αργότερα. Μια άγνωστη γυναίκα απάντησε στο τηλέφωνο και είπε ότι η Ναταλία είχε φύγει αλλά ότι ο Ιλια ήταν ακόμα εδώ. Αμέσως μετά η κλήση διακόπηκε.

«Εκείνη τη στιγμή έχασα κάθε επαφή τόσο με τη Ναταλία όσο και με τον Ιλια», είπε συγκινημένη η Ολένα. «Ημουν έξαλλη με τον Αρτεμ που τους άφησε, οπότε διέκοψα την επαφή και με αυτόν».

The Kremlin has acknowledged taking 307,000 Ukrainian children across the border. It pledges to integrate them into Russian society after three years of “re-education”.

Olena Matvienko with her grandson Ilya after she took him from a hospital in Russia. pic.twitter.com/ngd87fntZl

— Anne Tootill (@toot5000) June 22, 2022

Από την αναζήτηση στο ίντερνετ, στον Ζελένσκι και στην Κωνσταντινούπολη

Η υπόλοιπη οικογένεια Ματβιένκο άρχισε να ψάχνει στο διαδίκτυο για νέα του Ιλια. Στις 21 Μαρτίου, ο νονός του Ιλια έβλεπε μία ρωσική εκπομπή. Τότε είδε τον βαφτισιμιό του σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου στην κατεχόμενη πόλη του Ντόνετσκ, να λέει στον δημοσιογράφο ότι είχε σκάγια και στους δύο μηρούς και ότι η μητέρα του χτυπήθηκε στο κεφάλι και σκοτώθηκε. Ο άνδρας έστειλε το βίντεο στην Ολένα.

«Στην αρχή ήμουν συντετριμμένη», συνέχισε η Ολένα. «Αλλά έπρεπε να πάψω να σκέφτομαι τι συνέβη στην κόρη μου και να σκεφτώ πώς θα σώσω τον εγγονό μου».

Δεν έχασε χρόνο. Με τη βοήθεια μιας τοπικής εθελοντικής οργάνωσης, έγραψε σε κάθε ουκρανική Αρχή που μπορούσε να σκεφτεί. Την υπόθεση της ανέλαβε αρχικά η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ιρίνα Βερεστσούκ, ενώ στη συνέχεια το θέμα έφτασε στον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ξαφνικά ο Ιλια έγινε μέρος μίας διαπραγμάτευσης ανταλλαγής κρατουμένων ανάμεσα στις δύο χώρες.

«Ηταν μία ειδική επιχείρηση, όπως την αποκαλούσαν, για τη διάσωση του εγγονού μου — είμαι βέβαιη ότι δεν θα μπορούσαμε να πάρουμε τον Ιλια από εκεί μόνοι μας», είπε η Ολένα.

Συγκεντρώνοντας όλα τα στοιχεία που αποδείκνυαν τη συγγένειά της με τον Ιλια, η Ολένα ταξίδεψε στην Πολωνία, μέχρι τη Βαρσοβία, κι ύστερα πέταξε στην Κωνσταντινούπολη, όπου γινόντουσαν οι διαπραγματεύσεις. Συνάντησε ένα άτομο από τη Ρωσία με ισχύ, όπως είπε, ζητώντας, παράλληλα, από τους Times να μην το κατονομάσει. Από εκεί, πήρε μία πτήση με προορισμό τη Μόσχα και ύστερα έκανε ένα ταξίδι 1.200 χιλιομέτρων μέχρι το Ντονέτσκ, συνοδευόμενη από δύο ρώσους αξιωματούχους.

«Μου είπαν να μην πάω πουθενά γιατί ήταν πολύ επικίνδυνο. Στο ξενοδοχείο υπήρχαν μόνο οι αγριάνθρωποι του Καντίρεφ και μερικοί ηλίθιοι», είπε η Ολένα, αναφερόμενη στον τσετσένο πολέμαρχο του οποίου οι στρατιώτες προκαλούν τον όλεθρο και τον θάνατο στην Ουκρανία.

«Φοβόμουν πολύ να πάρω αυτό το ρίσκο. Ξέρεις, αν καταλήξεις στη “Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ”, μπορεί να μην σε αφήσουν να φύγεις από εκεί. Πήγαινα στη φωλιά του λύκου», πρόσθεσε.

Οταν βρήκε τον Ιλια, ανακάλυψε ότι είχε χειρουργηθεί χωρίς αναισθησία. Ηδη βαριά τραυματισμένος, ξέσπασε ουρλιάζοντας «κανείς δεν με θέλει». Το προσωπικό του νοσοκομείου αρνήθηκε να τον αφήσει να φύγει. Η Ολένα δεν κάπνιζε, αλλά βγήκε έξω να ανάψει ένα τσιγάρο για να ηρεμήσει τα νεύρα της. «Απλώς σκέφτηκα “πρέπει να σώσω τον εγγονό μου”. Είπα, “ας πυροβολήσουν”. Τον άρπαξα και έφυγα».

Η ίδια κατέθεσε πως δεν μπορούσε να χαλαρώσει μέχρι οι δυο τους να επιστρέψουν στην Τουρκία. Τα ταξίδια δεν είχαν τελειώσει ακόμη. Το μικρό αγόρι, που κινούνταν με αναπηρικό καροτσάκι, έπρεπε να φτάσει στην ουκρανική πρωτεύουσα, σύμφωνα, πάντα, με το ρεπορτάζ των Times.

«Οταν επιτέλους φτάσαμε στο Κίεβο ήμουν τόσο χαρούμενη. Ο Θεός μου τον έδωσε πίσω…», λέει η γιαγιά του 10χρονου, ο οποίος, σε αυτό το σημείο της συνέντευξης της Ολένα στη βρετανική εφημερίδα, μπήκε στο δωμάτιο. «Είμαι ένα θαύμα, ένα δώρο από τον Θεό!», είπε ο Ιλια γελώντας.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ο Ιλια είναι τυχερός. Οι περισσότεροι Ουκρανοί που αναζητούν τα παιδιά τους απέχουν πολύ από το να τα βρουν. Αργότερα, κατά την παραμονή του σε νοσοκομείο στην Ουκρανία, ο ίδιος εξελίχθηκε σε μία μικρή διασημότητα, καθώς ανάμεσα στους επισκέπτες του βρέθηκαν αστέρες της ποπ αλλά και ο ίδιος ο Ζελένσκι.

Η επιστροφή και η ανάρρωση του μικρού μοιάζει, λοιπόν, να είναι το αίσιο τέλος που θέλει κάθε γονιός που αναζητά το παιδί του. Ωστόσο για τους Ματβιένκο, το «αίσιο τέλος» τους είναι γλυκόπικρο.

«Ο Ιλια αρχίζει να περπατάει και του αρέσει πολύ εδώ στο Ούζχοροντ (σ.σ. πόλη στη δυτική Ουκρανία), όλα είναι καλά με εμάς τώρα. Παρά το γεγονός ότι έχασα την κόρη μου, κλαίω και είμαι λυπημένη, έχω νόημα στη ζωή μου τώρα. Απλά πρέπει να μεγαλώσω τον εγγονό μου. Μου λέει, “μπορώ να σε φωνάξω μαμά;”. Αυτό είναι δύσκολο για μένα, αλλά “του απαντώ “φυσικά και μπορείς”».

10 year old Illia Matviienko from #Mariupol and his mom were hit by ?? bomb. Mom dragged Ilia to safety and died hugging him. ?? troops kidnapped the boy to #Donetsk, but his grandma crossed four borders and saved him. #Kyiv ? was able to save his leg, he will walk again. pic.twitter.com/htWoZUKeAO

— Anton Gerashchenko (@Gerashchenko_en) May 15, 2022

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News