Προετοιμάζεται για να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, υπογράφει ενεργειακές συμφωνίες χάρη στις οποίες θα εδραιώσει τη θέση του ως κορυφαίος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στον κόσμο και ασκεί διπλωματία σε όλα τα πεδία: το Κατάρ επιστρέφει δυναμικά στη διεθνή σκηνή, έπειτα από πολλά χρόνια κατά οποία οι επιφυλάξεις όσον αφορά την εξωτερική του πολιτική είχαν μεγαλύτερη βαρύτητα από τα αποθέματά του σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία πράγματι άλλαξε τον κόσμο», γράφει ο Μάσιμο Νάβα της Corriere della Sera σε ανάλυσή του. Τι σχέση έχει, όμως, το Κατάρ με τη ρωσική επιθετικότητα και την αντίσταση που προβάλλουν οι Ουκρανοί;

«Τρίτη 1 Φεβρουαρίου, τρεις εβδομάδες πριν από τη ρωσική εισβολή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σίγουρες για τις αποφάσεις της Μόσχας και προετοιμάζουν αντίμετρα εδώ και αρκετό καιρό. Μια φωτογραφία βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής στον αραβικό κόσμο. Η εικόνα του εμίρη του Κατάρ Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι και του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν να χαμογελούν μπροστά στο τζάκι του Λευκού Οίκου. Ο ηγέτης της μικρής πετρελαϊκής μοναρχίας του Περσικού Κόλπου έγινε δεκτός στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης στην Ουάσιγκτον. “Το Κατάρ είναι ένας αξιόπιστος και ικανός εταίρος”, σύμφωνα με τον Μπάιντεν”, γράφει η Qatar Tribune. Η αραβόφωνη εφημερίδα Al-Watan είναι πιο επαινετική: “Η στρατηγική εταιρική σχέση γίνεται όλο και πιο ισχυρή”. Και από την Al-Raya έως την Al-Sharq, όλα τα μέσα ενημέρωσης στο Κατάρ αναπαράγουν αυτήν τη δήλωση του Τζο Μπάιντεν: “Θα ενημερώσω το Κογκρέσο για τον χαρακτηρισμό του Κατάρ ως σημαντικού συμμάχου εκτός του ΝΑΤΟ», μας πληροφορεί ο ιταλός δημοσιογράφος. Η εν λόγω ανακοίνωση του αμερικανού ηγέτη επισημοποίησε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο «την επιστροφή του Κατάρ στην κατηγορία “φίλοι της Δύσης”, συμπληρώνει.

Ωστόσο η χώρα των 11.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και των 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων, εκ των οποίων μόλις 250.000 είναι πολίτες της, έως πριν έναν χρόνο τελούσε υπό αποκλεισμό που είχε επιβληθεί από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα το 2017 ενώ θεωρούνταν επίσης ένθερμος υποστηρικτής του ριζοσπαστικού ισλαμισμού και των σαλαφιστικών ρευμάτων στην Ευρώπη.

«Σύμφωνα με το Υπουργείο Aμυνας των ΗΠΑ αυτός ο χαρακτηρισμός ως σημαντικού συμμάχου εκτός του ΝΑΤΟ είναι ένα μήνυμα που θα αλλάξει τον τρόπο που οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο στρατός τους θα συνεργάζονται με το Κατάρ», σύμφωνα με δημοσίευμα στον ιστότοπο του κρατικού καταρινού δορυφορικού τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera με έδρα τη Ντόχα.

«Υπάρχουν μόνο δεκαεπτά άλλες χώρες στις οποίες έχει αποδοθεί αυτός ο χαρακτηρισμός από αμερικανούς προέδρους», είχαν επισημάνει και οι New York Times, εξηγώντας πως ο χαρακτηρισμός του Κατάρ ως κύριου συμμάχου εκτός του ΝΑΤΟ επρόκειτο να προσδώσει στη χώρα «περισσότερο διπλωματικό κύρος και πρόσβαση στην τεχνολογία, τα συστήματα ασφαλείας και τα εκπαιδευτικά προγράμματα των αμερικανικών αμυντικών δυνάμεων». Ως «Major non-NATO Ally» έχουν επίσης χαρακτηριστεί από αμερικανούς προέδρους η Αυστραλία, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ιορδανία, η Νέα Ζηλανδία, η Ταϊλάνδη, το Κουβέιτ, το Μαρόκο, το Πακιστάν, το Μπαχρέιν, οι Φιλιππίνες, η Αργεντινή, το Αφγανιστάν, η Τυνησία και η Βραζιλία (από τον Ντόναλντ Τραμπ).

Στο δημοσίευμα της νεοϋορκέζικης εφημερίδας υπογραμμιζόταν επίσης ότι η Ουάσιγκτον έθεσε επί τάπητος στο πλαίσιο των συνομιλιών της με τη Ντόχα το ενδεχόμενο συνδρομής του Κατάρ στην τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο στην περίπτωση που η Μόσχα αποφάσιζε να κλείσει τη στρόφιγγα. Οπως και έγινε.

«Η διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης» βρισκόταν ακόμη και «στην κορυφή της ατζέντας», σύμφωνα με την παναραβική εφημερίδα Al-Arab. «Οι προεκτάσεις της ουκρανικής κρίσης έδωσαν στο Κατάρ μια χρυσή ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς πόρους του ως μέσο ήπιας ισχύος για να εδραιώσει τη θέση του στη διεθνή σκηνή», ήταν το σχόλιο της εφημερίδας που εδρεύει στο Λονδίνο και πρόσκειται στη Σαουδική Αραβία.

Ομως κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο ο εμίρης του Κατάρ «έβγαλε και το βιβλιάριο επιταγών για να σώσει την Boeing», γράφει ο Μάσιμο Νάβα. Επικαλούμενος δημοσίευμα των Financial Times αναφέρει πως επρόκειτο να οριστικοποιηθεί συμφωνία για την εξαγορά έως εκατό αεροσκαφών συνολικής αξίας σχεδόν τριάντα δισεκατομμυρίων ευρώ – 34 εμπορικών αεροσκαφών 777Χ (με δυνατότητα απόκτησης άλλων 16) και 25 επιβατικών αεροπλάνων 737 ΜΑΧ (με δυνατότητα απόκτησης άλλων τόσων αεροσκαφών). Στο δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας γινόταν λόγος για σημαντική νίκη του μεγαλύτερου κατασκευαστή αεροσκαφών των ΗΠΑ που αποτελεί, συγχρόνως, πλήγμα για την ευρωπαϊκή Airbus.  

Το 2017 η ρήξη των διπλωματικών σχέσεων του Κατάρ με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, την Αίγυπτο και την εξόριστη κυβέρνηση της Υεμένης είχε αναδείξει την έντονη δυσαρέσκεια των ισχυρών γειτόνων του όσον αφορά τον ρόλο του στη ευρύτερη περιοχή και στον ισλαμικό κόσμο γενικότερα. Οι εντάσεις ανάμεσα στο Κατάρ και τους γείτονές του ανάγονται στις εξεγέρσεις της Αραβικής Ανοιξης, όταν η Ντόχα προσέφερε την υποστήριξή της στα μεταβατικά ισλαμιστικά καθεστώτα στη Βόρεια Αφρική και στη Συρία.

Οι άσχημες σχέσεις του Κατάρ με τους γείτονές του από το 2011 οφείλονται εν μέρει και στις πολιτικές του εμίρη Χαμάντ Μπιν Χαλίφα Αλ Θάνι, πατέρα του σημερινού εμίρη, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία μετά από ένα ειρηνικό πραξικόπημα κατά του πατέρα του, τον Ιούνιο του 1995. Με τη βοήθεια του Υπουργού Εξωτερικών Χαμάντ Μπεν Τζασέμ Αλ Θάνι συνέβαλε καθοριστικά στο να αναδειχθεί το Κατάρ στη διεθνή σκηνή τις δεκαετίες του 1990 και του 2000, επιταχύνοντας τον εκσυγχρονισμό των υποδομών φυσικού αερίου και συνάπτοντας μακροπρόθεσμες συνεργασίες με βιομηχανοποιημένες και αναδυόμενες οικονομίες σε όλο τον κόσμο.

Στη συνέχεια η στήριξη που παρείχε το Κατάρ στα ισλαμιστικά κινήματα, περιλαμβανομένων των Αδελφών Μουσουλμάνων, και η μετατροπή του Al-Jazeera σε άτυπο βήμα πολλών εκ των επικριτών των ισχυρών πετρελαϊκών μοναρχιών του Κόλπου, επιδείνωσαν την κατάσταση η οποία εκτραχύνθηκε στο πλαίσιο των εξεγέρσεων της Αραβικής Ανοιξης, δεδομένου ότι το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κράτησαν εντελώς διαφορετική στάση απέναντι στους Αδελφούς Μουσουλμάνους. «Σήμερα η τρομοκρατική απειλή έχει εξαφανιστεί από τα ραντάρ και η Δύση κοιμάται ήσυχη. Το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο αποτελούν το ρόφημα της καληνύχτας», καταλήγει ο Μάσιμο Νάβα.