Εχουν περάσει ασφαλώς πολλά χρόνια από την εποχή που ο δάσκαλος χρησιμοποιούσε βίτσα, οδηγούσε μαθητή από το αυτί προς την εξώπορτα για τιμωρία, στεκόταν σε βάθρο κι έγραφε σε μαυροπίνακα – άσπρος από την κιμωλία. Η ελληνική εκπαίδευση έχει διανύσει τεράστια απόσταση από τα χρόνια εκείνα, τόση που καθιστά άδικη κάθε σχετική σύγκριση. Τα χρόνια της πανδημίας που μεσολάβησαν, ήλθαν να προσθέσουν αλλαγές, όχι πάντα στην επιθυμητή κατεύθυνση. Δεν διαμορφώθηκε πρωτόγνωρα μόνο το σχολικό τοπίο, αλλά συνολικά το περιβάλλον εντός του οποίου κινούνται τα παιδιά, οι μαθητές, δάσκαλοι και γονείς, όλοι μας. Η ξηρασία που προκάλεσαν στην εκπαίδευση τα λοκ ντάουν και τα αντισηπτικά, μάλλον δύσκολα θα εξισορροπηθεί.  

Στο τέλος αυτής της ιδιότυπης εκπαιδευτικής χρονιάς, κατά την οποία τα σχολεία ήταν μεν ανοικτά αλλά το μούδιασμα δεν είχε -ούτε έχει- φύγει, είναι περισσότερο παρά ποτέ εμφανές αυτό που λείπει από το ελληνικό σχολείο. Ο προβληματισμός ίσως είναι πιο σαφής, αν κληθεί κανείς να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων – αναζητήσεων, ενδεικτικών και μόνο:

Σε πόσες σχολικές τάξεις, έγιναν συζητήσεις για την πανδημία και την κλιματική αλλαγή; Για τα αίτια και τις συνέπειες του υγιειονομικού φαινομένου; Για τη βία, που έφερε στην επιφάνεια ο ιός, και τις εκφάνσεις της; Την βία στα διαλείμματα και τις τουαλέτες στα σχολεία, με άπειρα περιστατικά bullying,  την οπαδική ή τη σεξουαλική βία, ακόμη – ακόμη και την πολιτική βία; 

Σε πόσες ομαδικές εργασίες συμμετείχαν τα παιδιά σας, ιδίως στη βαθμίδα του Δημοτικού, στο πλαίσιο των «Εργαστηρίων Δεξιοτήτων» και των εκπαιδευτικών ωρών που επιτρέπουν διαθεματικές προσεγγίσεις; 

Πόσοι εκπαιδευτικοί ανέλαβαν – ιδίως μετά το τσουνάμι της διετούς καταφυγής στην οθόνη- να μιλήσουν στην ψηφιακή γλώσσα, οικεία των παιδιών, σερφάροντας μαζί τους, συστήνοντας τους ιστότοπους, «σελίδες» Μουσείων, Οργανισμών, ενδιαφέρουσες νησίδες μέσα στην απέραντη θάλασσα του διαδικτύου;

Σε πόσα σχολεία, γιορτάστηκε -και όχι μόνο μεταφορικά- άραγε η «επιστροφή στα θρανία», η διά ζώσης συνύπαρξη ; 

Δεν περιμένει κανείς να γίνει η Ελλάδα Φινλανδία, μαγικά, ξαφνικά, χωρίς κόπο. «Τι κάνατε σήμερα την ώρα της γυμναστικής;», ρώτησε (σύμφωνα με δημοσίευμα) τον γιο του, γονέας που ζει στη σκανδιναβική αυτή χώρα, χωρίς να έχει προηγ0ύμενη σχέση με την πραγματικότητα της. «Μας έστειλαν στο δάσος με ένα χάρτη και μια πυξίδα και έπρεπε να βρούμε τον δρόμο της επιστροφής», του απάντησε ο μικρός προκαλώντας του κύματα ενθουσιασμού. Τον οποίο όμως ίσως και να μην συμμερίζονταν, σε μια αυθαίρετη θεωρητική προσομοίωση, πολλές ημεδαπές οικογένειες, μπαμπάδες και μαμάδες που ψοφάνε για επιδόσεις, μετάλλια, διακρίσεις και εκτιμούν ως χάσιμο χρόνου μια τέτοια εμπειρία στο «δάσος»…

Αυτό που αξίζει τον κόπο να «μαθαίνεται» πάνω και πέρα από όλα τα άλλα, είναι η ελεύθερη, δημιουργική ματιά απέναντι στα πράγματα

Τα σχολεία, δημόσια και ιδιωτικά, έχουν συνήθως κι αυτά να «αντιμετωπίσουν» εκπαιδευτικά στερεότυπα του παρελθόντος, έχουν να αναμετρηθούν με παρωχημένες αντιλήψεις στείρου ανταγωνισμού (το άγχος και οι φιλοδοξίες πολλών γονέων συνιστά πρόβλημα γιγαντιαίων διαστάσεων), να αποδομήσουν λογικές σταχανοβίτικης εργασίας στο σπίτι ως δείγμα του «καλού σχολείου». 

Ουδείς αμφισβητεί, ούτε υποβαθμίζει τη σημασία της Γλώσσας, των Μαθηματικών, της Ιστορίας, στο σχολικό πλαίσιο. Αλλά τα ανορθόδοξα, τα ασυνήθιστα, τα πιο ευφάνταστα «projects» μέσα ή έξω από μια τάξη είναι κομβικά για τους ανηλίκους που κάθονται στα θρανία. Αυτά εδραιώνουν το θάρρος και την αποφασιστικότητα,  την επινοητικότητα και την οργάνωση, αυτά μπορούν να ευνοήσουν τη συνδυαστική σκέψη, τη σύνθεση, την καλλιέργεια πολύτιμων κοινωνικών δεξιοτήτων. Αυτά, εν τέλει, μπορούν να κλείσουν σημαντικά την ψαλίδα ανάμεσα σε «καλούς» και «κακούς» μαθητές, να διευκολύνουν την ενσωμάτωση αλλοδαπών μαθητών, να απορροφήσουν -έστω κάποιους- κραδασμούς από τη ζωή των παιδιών, μακριά από την τάξη.  

Τα σχολεία είναι φυτώρια, όχι κουτιά με συγκεκριμένες διαστάσεις. Είναι κιβωτοί, όχι κιβώτια εκτροφής αυριανών, κάθε λογής, «επιτυχημένων». 

Κι αυτό που αξίζει τον κόπο να «μαθαίνεται» πάνω και πέρα από όλα τα άλλα, είναι η ελεύθερη, δημιουργική ματιά απέναντι στα πράγματα. To περίφημο «out of the box» – στοιχείο που έχει τη δύναμη να χαρίσει και προσωπική ισορροπία μέσα στον χρόνο. Περιστοιχισμένα από βουνά αβεβαιοτήτων, τα σημερινά πιτσιρίκια θα μπορούσαν να κρατούν ως πυξίδα μια τέτοια οπτική στο νέο, απαιτητικό περιβάλλον τους, καθιστώντας γοητευτικό το πυκνό, δύσβατο δάσος που αχνοφαίνεται μπροστά τους.  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News