Ως απελπισμένη διπλωματική ζαριά προκειμένου η Ευρώπη να κατορθώσει να αποκτήσει κάποια βαρύτητα έστω στην ταραγμένη περιοχή των Βαλκανίων, λογίζεται η Σύνοδος Κορυφής της Διαδικασίας Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEECP) που θα πραγματοποιηθεί σήμερα στη Θεσσαλονίκη.

Η παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του καγκελαρίου της Γερμανίας Ολαφ Σολτς και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ δίνουν κάποια αξία στη σημερινή διαδικασία, ιδιαίτερα σε μια φάση που η διπλωματική αξία της ΕΕ και του Βερολίνου έχει δεχθεί παγκοσμίως πλήγματα, κυρίως λόγω του δευτερεύοντος ρόλου τον οποίο διαδραματίζει στο Ουκρανικό. Πέρα από τους Σολτς, Φον ντερ Λάιεν και Μισέλ, παρών είναι φυσικά ο οικοδεσπότης Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Κίριλ Πέτκοφ, ο πρωθυπουργός της Ρουμανίας Νικολάε Τσούκα, η πρόεδρος της Μολδαβίας Μάγια Σαντού, ο σλοβένος πρόεδρος Μπόρουτ Παχόρ και από τα Δυτικά Βαλκάνια το τριμελές προεδρείο της Βοσνίας Ερζεγοβίνης και οι ηγέτες Αλβανίας Eντι Ράμα, Βόρειας Μακεδονίας Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι, Κοσόβου Βιόσα Οσμάνι. Η Τουρκία θα εκπροσωπηθεί στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο από τον υφυπουργό Εξωτερικών Φαρούκ Καϊμακτσί, σε μια προφανή προσπάθεια της Aγκυρας να υποβαθμίσει το ρόλο της Θεσσαλονίκης ως κόμβου που έχει σημασία για τα Βαλκάνια. Βέβαια, μετά τις απειλές πολέμου από τον Ταγίπ Ερντογάν εναντίον της Ελλάδας, ακόμα και η παρουσία του κ. Καϊμακτσί μοιάζει παράταιρη.

Η πιο ηχηρή απουσία, πάντως, είναι εκείνη της Αυστρίας, η οποία εκ των πραγμάτων διεκδικεί πρωτεύοντα ρόλο στα Δυτικά Βαλκάνια.

Για την Αθήνα η σημασία της μετατροπής της περιοχής σε κόμβο συνεργασίας για το ενεργειακό, με σκοπό τη μεταφορά ενέργειας στην Ευρώπη από διαφοροποιημένες πηγές, μεταξύ άλλων και από την Ανατολική Μεσόγειο είναι προφανής. Η παρουσία των ηγετών Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας άλλωστε απηχεί και το σχέδιο για τη μεταφορά ενέργειας μέσω των ανατολικών Βαλκανίων προς τη Μολδαβία αλλά και την Ουκρανία. Η μεγαλύτερη, ωστόσο, αξία της SEECP στη Θεσσαλονίκη εδράζεται στη γερμανική φιλοδοξία να δώσει μια ώθηση στις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες των Δυτικών Βαλκανίων, τις οποίες έχει αναζωπυρώσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης από δυνάμεις που ελέγχονται από τη Μόσχα. Ακόμα και η Σερβία, παρά την στενή σχέση που έχει με τη Μόσχα, λόγω των αυξανόμενων πιέσεων που δέχεται αυτή την περίοδο από τον κίνδυνο των δυτικών κυρώσεων, είναι πολύ πιο ανοιχτή στις συζητήσεις με τη Δύση, έστω και αν αυτές παραμένουν προς το παρόν εξαιρετικά αφηρημένες. Η Σερβία έχει σημασία για τη Δύση για δύο λόγους: Πρώτον διότι αποτελεί τον βασικό παράγοντα σταθεροποίησης ή αποσταθεροποίησης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Και δεύτερον, διότι αποτελεί το πλέον σημαντικό «πόδι» της Κίνας στα Βαλκάνια.

Αντιθέτως, τα Σκόπια και τα Τίρανα έχουν πολύ πιο συγκεκριμένες ελπίδες από τη σημερινή συνάντηση για ευρωπαϊκές φιλοδοξίες τους, έστω και σε δεύτερο χρόνο. Αν και η αποσύνδεση (decoupling) των υποψηφιοτήτων Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας είναι σε γενικές γραμμές μια δύσκολη υπόθεση, στα Σκόπια εξακολουθούν να ελπίζουν ότι μια τέτοια απόφαση δεν είναι πλέον εντελώς εκτός συζήτησης, ιδιαίτερα αν – όχι δίχως σοβαρούς συμβιβασμούς – καμφθεί το βουλγαρικό μπλόκο προς την ΕΕ.

Τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα για το Κόσοβο το οποίο, άλλωστε, δεν αναγνωρίζεται από αρκετές χώρες της ΕΕ (περιλαμβανομένης της Ελλάδας). Ο αλβανικός παράγοντας (Αλβανία, Κόσοβο και σημαντικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας) είναι σφοδρότατα αντιρωσικός, ως εκ τούτου η όποια ευρωπαϊκή προοπτική δεν συνδέεται με τη γεωστρατηγική διάσταση της αποκοπής της δυναμικής επέκτασης της ρωσικής κακόβουλης επιρροής, αλλά με την ανάγκη μετάβασης αυτών των κρατών σε λειτουργικούς παράγοντες και όχι ημιφεουδαρχικές οντότητες με πρωτόγονο πολιτικό σύστημα. Το ερώτημα παραμένει και, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα απαντηθεί ούτε σήμερα: Έχει η Ευρώπη την αντοχή και την πολιτική επινοητικότητα ώστε να ανοίξει την πόρτα της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News