Οσο ο Ερντογάν και τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού στην Τουρκία δείχνουν να μην ανακάμπτουν δημοσκοπικά, τόσο συνεχίζεται η επιθετική ρητορική από νυν και πρώην αξιωματούχους στη γείτονα για τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
«Οχημα» διασποράς του φιλοπολεμικού –και αντιδυτικού– κλίματος και η κρατική τηλεόραση, όπου σε ένα ακόμα ρεπορτάζ για το καθεστώς των νησιών της Ελλάδας, αναφέρθηκε το εξοργιστικά ανιστόρητο ότι «είχαν παραχωρηθεί στην Ιταλία για να επιστραφούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία»!
«Τα νησιά του Αιγαίου περιλαμβάνουν και τα Δωδεκάνησα. Το 1912 παραχωρήθηκαν στην Ιταλία υπό τον όρο της επιστροφής τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1923 επιβλήθηκε να είναι υπό το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα. Το 2021, η στρατιωτικοποίηση των νησιών επιταχύνθηκε. Αυτή τη φορά η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Οι ΗΠΑ, που είναι η μεγαλύτερη σύμμαχος της Τουρκίας, ξεκίνησε να τοποθετεί οπλικά συστήματα στα νησιά του Αιγαίου. Και πλέον, ο αριθμός των βάσεων των ΗΠΑ στην Ελλάδα έχει φθάσει στις δέκα», περιέγραφε το ρεπορτάζ της τουρκικής τηλεόρασης, όπου για μία ακόμη φορά μεταφέρθηκε η ενόχληση της Αγκυρας για την ελλονοαμερικανική αμυντική συνεργασία.
Ο πρώην υπουργός Επικρατείας της Τουρκίας, Μασούμ Τουρκέρ, πήγε ωστόσο και ένα βήμα παραπέρα «προτείνοντας» στρατιωτική επιχείρηση «εκκαθάρισης» των νησιών!
«Το τουρκικό Ναυτικό πρέπει να επέμβει στα ελληνικά νησιά και να κάνει επιχείρηση εκκαθάρισης», υποστήριξε ο Τουρκέρ σε δηλώσεις του στο CNN Turk. «Σε κάποια από αυτά τα νησιά πρέπει να κάνουμε επιχείρηση εκκαθάρισης. Το Ναυτικό μας πρέπει να κάνει μια ενέργεια σε εκείνα τα νησιά του Αιγαίου που θα σταματήσει την κατάσταση που διαμορφώθηκε εκεί», συμπλήρωσε και όταν δημοσιογράφος από το πάνελ τού επεσήμανε ότι κάτι τέτοιο αυτομάτως σημαίνει πόλεμο με την Ελλάδα, απάντησε λέγοντας:
«Aν χρειαστεί, να γίνει και πόλεμος για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας από τη Συνθήκη της Λωζάννης».
Ο διάλογος με την παρουσιάστρια Φούλια Κάλφα και τον παρόντα δημοσιογράφο Εμίν Παζαρτζί, που απόρησε με την τοποθέτηση του πρώην υπουργού, είχε ως εξής:
Τουρκέρ: Σε κάποια από αυτά τα νησιά πρέπει να κάνουμε επιχείρηση εκκαθάρισης. Το Ναυτικό μας πρέπει να κάνει μια ενέργεια σε εκείνα τα νησιά του Αιγαίου που θα σταματήσει την κατάσταση που διαμορφώθηκε εκεί.
Κάλφα: Μιλάτε για τα νησιά που πρέπει να έχουν αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς.
Τουρκέρ: Ναι, ψυχή μου (…), ξέρουμε πώς παραχωρήθηκαν τα νησιά εκείνα στη Συνθήκη της Λωζάννης.
Παζαρτζί: Μα, κύριε Μασούμ, αυτό που λέτε, όμως, σημαίνει πόλεμος.
Τουρκέρ: Δεν είναι πόλεμος, κύριέ μου. Αλλά αν χρειαστεί, και πόλεμος ας γίνει, ναι, αν είναι να γίνει πόλεμος, ας γίνει για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας από τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Ενδεικτικός της επιδίωξης του καθεστώτος Ερντογάν να «περάσει» (και να κυριαρχήσει) στην τουρκική γνώμη το «αφήγημα» περί κατάληψης των νησιών του Αιγαίου από τους Ελληνες είναι ο διάλογος γνωστών προπαγανδιστών του σε εκπομπή του κρατικού ΤRT.
Πρέσβης Ουλούτς Οζουλκέρ: «Δυστυχώς η Τουρκία, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, δεν είχε την δύναμη να βγει, να καβγαδίσει και να πει πως “Αυτά είναι δικά μου”. Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια. Τότε η Τουρκία δεν ήταν η σημερινή, μακάρι να ήταν.
Οταν δόθηκαν τα νησιά στην Ελλάδα, ίσχυε ο ίδιος όρος. Τα νησιά του Αιγαίου θα παρέμεναν αποστρατιωτικοποιημένα. Αυτή η κατάσταση επιβεβαιώθηκε με τη Συνθήκη των Παρισίων. Η Ελλάδα άρχισε να εξοπλίζει τα νησιά από τη δεκαετία του 1950. Η Ελλάδα αυτόν τον εξοπλισμό, είτε τον διέψευδε είτε τον στήριζε σε αβάσιμες δικαιολογίες».
Καθηγήτρια Μερτ Ουζουνέρ: «Μετά από την Κύπρο άρχισαν να λένε πως η Τουρκία μια μπορούσε να κάνει απόβαση και στα νησιά. Η Ελλάδα βαδίζοντας σε αυτή την βάση λέει πως προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Ενώ η Τουρκία δεν έχει κάνει καμία επίθεση σε νησί. Στο πλέον πρόσφατο παράδειγμα, στα Ίμια οι Έλληνες κομάντο είχαν βγει στην βραχονησίδα, για αυτό και βγήκαν στην άλλη οι Τούρκοι κομάντος. Δεν έκανε δηλαδή κάτι στα καλά καθούμενα η Τουρκία».
Δημοσιογράφος Φαχριέ Ντεμιρτζί : «Το 2021 άρχισαν να επιταχύνονται οι εξοπλισμοί. Μάλιστα η Ελλάδα πλέον δεν ήταν μόνη. Ακόμη και οι ΗΠΑ που είναι από τους μεγαλύτερους συμμάχους της Τουρκίας, άρχισε να εγκαθιστά όπλα στα νησιά. Με αυτό τον τρόπο οι αμερικανικές βάσεις που βρίσκονται στην Ελλάδα μαζί με αυτές που είναι στα σύνορα, πλησίασαν τις δέκα».
Καθηγητής Γιουτζέλ Ατζέρ: «Η Τουρκία πλέον σε αντίθεση ότι συνέβαινε στο παρελθόν, αντί να καθίσταται όχημα στις πολιτικές τρίτων χωρών, έχει γίνει μια χώρα που προσπαθεί να ακολουθήσει την δική της ανεξάρτητη πολιτική με στόχο τα δικά της εθνικά συμφέροντα και την δική της ασφάλεια. Αυτό το έχει πραγματοποιήσει σε σημαντικό βαθμό. Καθώς συνέβη αυτό, οι ΗΠΑ αντιλήφθηκε πως σε αντίθεση με το παρελθόν, δεν θα μπορεί να την κάνει να πραγματοποιεί τις επιθυμητές στρατιωτικές δραστηριότητες ή βάσεις. Πιστεύω πως βλέπει την Ελλάδα ως κάτι το εναλλακτικό».
Το 2021 η Ελλάδα για πρώτη φορά η Ελλάδα εντάχθηκε στην άσκηση Defender Europe. Στην Αλεξανδρούπολη έγινε απόβαση από περισσότερα από 1800 θωρακισμένα οχήματα και περισσότερους από 20.000 στρατιώτες. Υπό το φως των εξελίξεων η Τουρκία, μετέφερε το θέμα στην διεθνή αρένα. Η Αγκυρα τον Οκτώβριο έστειλε επιστολή στον ΟΗΕ που περιγράφει τις σοβαρές παραβιάσεις.
Προς το παρόν οι τουρκικές απειλές παραμένουν σε επίπεδο ρητορικής, στην Αθήνα ωστόσο, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα ακόμη και για το ενδεχόμενο μίας νέας προβοκάτσιας «τύπου Ιμίων» από τον εκνευρισμένο σε όλες τις τελευταίες δημόσιες εμφανίσεις του Ερντογάν για τις κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης σε διπλωματικό επίπεδο, αλλά και τη στάση της Δύσης και δη των Αμερικανών έναντι της «διαμαρτυρόμενης» Τουρκίας.
«Το παραδοσιακό εγχειρίδιο κανόνων της Ελλάδας για την Τουρκία δεν υφίσταται πλέον»
Μία εξαιρετική ματιά στους ευσεβείς πόθους του καθεστώτος Ερντογάν, τη σταθερή πορεία αποδυτικοποίησης της Τουρκίας και την εκ βάθρων αλλαγή δεδομένων όχι μόνο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά στη σχέση της Τουρκίας με τη Δύση εν γένει, προσφέρει σε άρθρο του στην «Καθημερινή» ο Τσενγκίζ Ακτάρ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
[…] Το διακύβευμα της εσωτερικής διαμάχης, καθώς και μιας ή περισσότερων εξωτερικών στρατιωτικών περιπετειών θα παραμείνει ψηλά στην ατζέντα, για να κινητοποιήσει τα εθνικά πάθη και να επηρεάσει, να τρομάξει και να χειραγωγήσει τους ψηφοφόρους, επιτρέποντας σε ακραίες περιπτώσεις ακόμη και την αναβολή των εκλογών, αν η προοπτική της επικράτησης σε αυτές καταστεί απολύτως αδιέξοδη.
Εδώ υπεισέρχεται και η τύχη των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά πριν τη συζητήσουμε θα πρέπει να τονίσουμε τον κορυφαίο πονοκέφαλο του Ερντογάν: τη δεινή κατάσταση της κατεστραμμένης τουρκικής οικονομίας. Η οικονομική κατάσταση είναι τόσο άσχημη που υπάρχει τεράστιο ενδεχόμενο να διαταράξει την άψογη εκλογική μηχανική που έχει τεθεί σε εφαρμογή, να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές, να προκαλέσει κοινωνική κατάρρευση και να επιταχύνει ανόητες περιπέτειες στο εξωτερικό.
Ολοι οι δείκτες βρίσκονται στο κόκκινο, με μοναδική εξαίρεση τον «δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ», ο οποίος αναμένεται να φθάσει μόλις το 45% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2022. Αυτό σημαίνει ότι η Αγκυρα έχει ακόμη μεγάλα περιθώρια δανεισμού, όποιο και αν είναι το κόστος δανεισμού. Τα CDS (συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης) της Τουρκίας κυμαίνονται γύρω στις 700 μονάδες!
Συνολικά, η Τουρκία στα μέσα του 2022 πλέει προς αχαρτογράφητα νερά, όπως ποτέ άλλοτε στα 99 χρόνια της δημοκρατικής της ιστορίας. Η χώρα είναι επιρρεπής σε εσωτερικούς και εξωτερικούς κλυδωνισμούς, όλοι ανθρωπογενείς, δηλαδή μεθοδευμένοι και κακοσχεδιασμένοι από το καθεστώς. Υπό αυτή την έννοια, το καθεστώς της Αγκυρας αποτελεί σήμερα μια ανοιχτή απειλή ασφαλείας (όπως ακριβώς και το καθεστώς της Μόσχας), όχι μόνο για τους γείτονες και τους πρώην συμμάχους της, αλλά και για την ίδια τη χώρα, αν κρίνουμε από το μέγεθος των θεσμικών, ανθρώπινων και περιβαλλοντικών ερειπίων.
Μέσα σε αυτό το συνολικό πλαίσιο ασφαλείας πρέπει να αξιολογηθεί η ελληνοτουρκική αλληλεπίδραση.
Το παραδοσιακό εγχειρίδιο κανόνων της Ελλάδας για την Τουρκία δεν υφίσταται πλέον. Ούτε και ότι η Τουρκία περικλείει τόσο το καθεστώς όσο και την «εθνική αντιπολίτευση», που μερικές φορές εμφανίζεται βασιλικότερη του βασιλέως. Αλλωστε, η αμφισβήτηση της κυριαρχίας κάποιων νησιών του Αιγαίου –ή, για την ακρίβεια, το τέχνασμα που λέγεται «Γαλάζια Πατρίδα»– αν και υποστηρίζεται πλήρως πλέον από το καθεστώς, δεν ήταν δικό του κατόρθωμα.
Η πολιτική της Τουρκίας τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Κύπρο δεν ασκείται από το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά από το Συμβούλιο Ασφαλείας και Εξωτερικής Πολιτικής με επικεφαλής τον Ερντογάν, που συνέρχεται στο προεδρικό μέγαρο. Οπως όλοι οι άλλοι δημόσιοι οργανισμοί, το υπουργείο έχει καταστεί περιττό και οι πτωχές εκκλήσεις του για διπλωματική δράση δεν εισακούονται ποτέ από τον μοναδικό υπεύθυνο λήψης αποφάσεων, τον Ερντογάν.
Ας περάσουμε στα θέματα του ΝΑΤΟ και της συλλογικής ασφάλειας. Η Αγκυρα αισθάνεται την ένταση που προκαλούν οι προσπάθειες για τη δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ελλάδα, τόσο διμερώς μέσω της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας όσο και πολυμερώς μέσω της ενίσχυσης της Αλεξανδρούπολης και του κόλπου της Σούδας. Η αυξανόμενη ανισορροπία στην αεροπορική υπεροχή και οι επιδόσεις του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον ήρθαν να προστεθούν στον υποβόσκοντα εκνευρισμό, που μετατράπηκε σε ανοιχτή οργή. Ούτε θα πρέπει να παίρνουμε αψήφιστα τις στενόμυαλες συμπεριφορές του Ερντογάν, να ενοχλείται και να βγάζει εκδικητική διάθεση τώρα εναντίον του Μητσοτάκη. Ο Ερντογάν και το τουρκικό κατεστημένο αντιλαμβάνονται πλέον τον νέο ρόλο που αρχίζει να παίζει η Ελλάδα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, όπου υποσκελίζει όλο και περισσότερο την Τουρκία.
Για άλλη μια φορά η απομόνωση της Αγκυρας είναι συνέπεια της δικής της κυριαρχικής επιλογής και κανένας σύμμαχος δεν παραγκωνίζει ή διώχνει την Τουρκία, αρκεί να παίζει σύμφωνα με τις κοινές αρχές και αξίες. Αντιθέτως, τα δυτικά μέλη του ΝΑΤΟ είναι πάντα έτοιμα να «κατανοήσουν» τις φιλοπόλεμες κινήσεις της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Συρία, χαρακτηρίζοντάς τες ως ιδιαίτερες «εύλογες ανησυχίες ασφαλείας», για να κρατήσουν την Τουρκία εντός του Οργανισμού με κάθε κόστος. Ομως η Αγκυρα είναι εκείνη που ωθεί τον εαυτό της εκτός. Η αγορά των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400, η κλιμάκωση των πιέσεων προς την Ελλάδα, το διπλό παιχνίδι με τη Ρωσία και τη Δύση για την επίθεση στην Ουκρανία, το μπλοκάρισμα της ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας για απαράδεκτους λόγους, είναι δικές της επιλογές.
Ας δούμε τι είπε την περασμένη εβδομάδα ο υποψήφιος πρόεδρος Κιλιτσντάρογλου: «Ο Μπαχτσελί πρότεινε επίσης την έξοδο από το ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ είναι απαραίτητο για την Τουρκία, αλλά θα ήθελα να δω πόσο ειλικρινείς είναι ως κυβέρνηση. Οι ΗΠΑ γέμισαν την Ελλάδα με βάσεις. Οι στόχοι τους είναι ξεκάθαροι. Ας φέρουν το κλείσιμο των αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην Τουρκία στη Βουλή, εμείς θα το υποστηρίξουμε με το πνεύμα της kuvayi milliye (εθνικιστικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού πολέμου του 1920)». Σε γραπτή απάντηση στην ερώτηση του Ερντογάν, την Τετάρτη, επανέλαβε την πολιτική του κόμματός του: «Η στάση μας είναι ξεκάθαρη. Είναι επιτακτική ανάγκη να αυξήσουμε την πίεση σε Μεσόγειο και Αιγαίο. Αυτές οι δουλειές δεν γίνονται βγάζοντας το πλοίο και μετά αποσύροντάς το ή λέγοντας “μακάρι να με καλούσε ο Μπάιντεν”. Αν έχεις ψυχή, κάνε ένα βήμα για τα νησιά τα οποία καταλήφθηκαν και για τα στρατιωτικοποιημένα νησιά. Θα σε στηρίξουμε!».
Αυτές οι επιλογές καθιστούν την Αγκυρα αναξιόπιστο εταίρο, αν όχι μη εταίρο. Ακόμα και το απαρχαιωμένο τουρκικό raison d’état δεν υπάρχει πια. Η χώρα αποσυνδέεται από τους στρατηγικούς εταίρους της, στην πραγματικότητα αποδυτικοποιείται όλο και περισσότερο.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News