Ποια είναι ακριβώς η ιδιαιτερότητα αυτού του φαινομένου που εδώ και σχεδόν έναν αιώνα ονομάζεται «ποπ μουσική» και κουλτούρα; Αν κάποιος πρέπει να το συνοψίσει σε ένα χαρακτηριστικό, είναι μάλλον το ότι κατορθώνει μέσα σε δύο-τρία λεπτά να απορροφήσει, να επεξεργαστεί και να μεταδώσει «μασημένο» το πνεύμα της εποχής, προκαλώντας συναίσθημα και την αίσθηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ κοινού και καλλιτέχνη. [Εντάξει, υπάρχουν και κομμάτια που το καταφέρνουν σε λιγότερο από δύο λεπτά, όπως το Yakety Yak των Coasters, ή το (Let me be your) Teddy Bear) του Ελβις].

Υπό αυτήν την έννοια, η τέχνη αυτή είναι και μέρος της ιστορίας, αλλά και ερμηνευτικό της μέσο.

Oσο όμως η ποπ μουσική είναι μία τέχνη, άλλο τόσο είναι και το να γράφεις για αυτήν. Πολλοί νομίζουν ότι μπορούν να το κάνουν, λίγοι το κάνουν καλά και το τι σημαίνει αυτό κρίνεται τελικά, όπως και τα περισσότερα πράγματα, από την αντοχή στον χρόνο.

Στην εποχή της ευκολίας και της απεριόριστης πρόσβασης στην πληροφορία, λίγοι νεαροί γνωρίζουν ποιος είναι ο Γκρέιλ Μάρκους, ίσως ακόμη λιγότεροι ποιος ήταν ο Λέστερ Μπανγκς και πόσο αυτοί (και μερικοί ακόμη) συνέβαλαν στην εμβάθυνση και τη συνειδητοποίηση της μουσικής κουλτούρας και όσων άλλων στοιχείων εκπορεύθηκαν από αυτήν και επηρέασαν τον δυτικό πολιτισμό.

Στα καθ’ ημάς, όλη αυτή η διαδικασία δυστυχώς εμποδίστηκε πολλαπλώς και καθυστέρησε. Είτε λόγω των μετεμεφυλιακών παθών και πάντως σίγουρα λόγω της επίδρασής τους για δεκαετίες και την απόληξη τους στη χούντα. Οταν σχεδόν παντού στον κόσμο συντελούνταν ασύμμετρες και προωθητικές αλλαγές στα 60s, με επιρροή στο διαπροσωπικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό, πολιτικό και οικονομικό πεδίο, η Ελλάδα βυθιζόταν στο σκοτάδι της χούντας.

Oταν έληξε η επταετής χρονοκαθυστέρηση, η αντίδραση στο πολιτιστικό πεδίο ήταν κάπως τραυματική και απελπιστικά εσωστρεφής. Οτιδήποτε δυτικότροπο στη μουσική ήταν περίπου για τα σκουπίδια, ένας «θεοδωρακικός» ψυχαναγκασμός κυριάρχησε και οτιδήποτε έφτανε στον ραδιοφωνικό αέρα, όφειλε να έχει κάποια αόριστα «αριστερά», «αντιστασιακά» και πάντως πολιτικά διαπιστευτήρια.

Παρά ταύτα, κάπου εκεί, μαζί με τη Μεταπολίτευση ήλθαν οι εκπομπές του Γιάννη Πετρίδη και ο μουσικός Τύπος στην Ελλάδα. Περιοδικά όπως η «Μουσική», ο «Ηχος» και το «Ποπ και Ροκ». Και μαζί άρχισαν να εμφανίζονται και ο γραφιάδες που τα στελέχωσαν.

Eνας από αυτούς, της δεύτερης γενιάς θα έλεγε κανείς, είναι ο Νίκος Πετρουλάκης. Ενας από τους ανθρώπους που από τις σελίδες της «Μουσικής», του «Ποπ και Ροκ», «ΒΗΜagazino», του δικού του δημιουργήματος, του «Ζοο», από τις ραδιοφωνικές συχνότητες πολλών σταθμών, από τα μπαρ όπου έπαιζε μουσικές, από τις δισκογραφικές και από τα μαγαζιά που πουλούσε (και αγόραζε) δίσκους, τελικά από το σπίτι του και τις παρέες του, επέδρασε εν είδει ιεραπόστολου στον τρόπο με τον οποίο «καταναλωνόταν» η μουσική σε αυτή τη χώρα. Καταναλωνόταν και γινόταν βίωμα.

Ενα ανθολόγιο από τα δικά του, βιωματικά κείμενα για τη μουσική που αγάπησε και εξακολουθεί να αγαπά με πείσμα, ενθουσιασμό και… αίσθηση καθήκοντος, συγκέντρωσε σκάβοντας στο ψαρωτικό αρχείο του και τα εξέδωσε σε έναν τόμο, με τίτλο «Playback – 33 και 1/3 χρόνια κείμενα». (Playback λεγόταν και το πρώτο δισκάδικο που άνοιξε –πριν από το Rock ’n’ Roll Circus που στέκει ακόμη στη Σίνα– και το όνομα είναι δανεισμένο από το ομώνυμο έργο του αγαπημένου του, Ρέιμοντ Τσάντλερ).

Στις σελίδες του βιβλίου, όποιοι ξέρουν τον Πετρουλάκη, θα θυμηθούν κάτι που έχουν διαβάσει στο παρελθόν, θα το ξαναδούν ίσως αλλιώς, θα ακούσουν αυτά για τα οποία γράφει και – στην εποχή που ζούμε, μπορεί να δουν πού είναι η ουσία των πραγμάτων. Και θα δουν, επίσης, μεταξύ άλλων, πώς μία «συνάντηση» του συγγραφέα με τον Μάρβιν Γκέι που δεν έγινε ποτέ, μπορεί να σε κάνει να πιστέψεις ότι αν είχε γίνει, ίσως πολλά να ήταν διαφορετικά.

Εκείνοι που δεν τον ξέρουν, είναι οι (πιο) τυχεροί της υπόθεσης. Θα ανακαλύψουν έναν νέο κόσμο και μπορεί να να ζήσουν την μαγεία αυτής της κουλτούρας από την αρχή.

«Γιατί είναι τα τραγούδια, αυτά τα πρεσαρισμένα σε μικρούς και μεγάλους δίσκους τραγούδια που ρυθμίζουν την καθημερινότητά μου· από την τελευταία τάξη του Δημοτικού ακόμα, όταν ένας φίλος του μπαμπά με συμβούλεψε να ακούω τον ραδιοφωνικό σταθμό της αμερικανικής βάσης στο Ελληνικό, όχι μόνο για τα αγγλικά, αλλά και για τα τραγούδια· (…)», γράφει ο ίδιος στο εισαγωγικό σημείωμα του «Playback».

Στις σελίδες που ακολουθούν, έχει κάποιος την ευκαιρία να απολαύσει και να αναγνωρίσει την τέχνη της μουσικής γραφής. Η οποία σε κάποιες περιπτώσεις είναι όσο λυτρωτική μπορεί να είναι και η μουσική η ίδια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News