Την πολιορκία της Τροίας από τους Αχαιούς, του Λένινγκραντ από τους ναζιστές και του (οχυρού) Αλαμο από τους Μεξικανούς επικαλείται σε ανταπόκρισή του από το Ντονμπάς ο Ρόλαντ Ολιφαντ της Telegraph, γράφοντας για το τέλος της μάχης του Azovstal και την απομάκρυνση, σύμφωνα με το Κίεβο, ή την παράδοση, σύμφωνα με τη Μόσχα, των τελευταίων ουκρανών μαχητών.

Η υπεράσπιση της χαλυβουργίας και, κατ’ επέκταση, της Μαριούπολης, «θα προστεθεί στη λίστα με τις πιο σκληρές και επώδυνες πολιορκίες της Ιστορίας», επισημαίνει ο βρετανός δημοσιογράφος, διερωτώμενος, ωστόσο, εάν η προάσπιση του Azovstal προσέφερε κάτι ουσιαστικό στον αγώνα των Ουκρανών κατά των ρώσων εισβολέων.

Η κυβέρνηση και ο στρατός της Ουκρανίας επιμένουν πως η ηρωική αντίσταση που προέβαλαν οι υπερασπιστές του Azovstal είχε ως αποτέλεσμα να δεμευτούν εκεί ρωσικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε άλλα μέτωπα του πολέμου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις δυτικών αξιωματούχων η Ρωσία κινητοποίησε 120-125 τάγματα για την αρχική φάση της εισβολής στην Ουκρανία στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου.

Οι υπερασπιστές του Azovstal «δεν επέτρεψαν στο εχθρό να μεταφέρει σύνολα έως και 17 ταγμάτων (περίπου 20.000 άτομα) σε άλλες περιοχές», ανέφερε το Γενικό Επιτελείο της Ουκρανίας την Τρίτη, υποστηρίζοντας πως η πολιορκία του Azovstal εμπόδισε τους Ρώσους να καταλάβουν τη Ζαπορίζια καθώς και να ολοκληρώσουν την περικύκλωση του Ντονμπάς ενώ το ίδιο ισχυρίστηκε και ένας διοικητής του Τάγματος Αζόφ, καθώς ανακοίνωνε την αποχώρηση των ανδρών του από την χαλυβουργία.

Ο δημοσιογράφος της Telegraph αναγνωρίζει, φυσικά, ότι αυτοί οι ισχυρισμοί «αποσκοπούν στο να μετριάσουν το πλήγμα της ήττας». Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι δεν ανταποκρίνονται, τουλάχιστον εν μέρει, στην πραγματικότητα. Μάλιστα στην ανάλυσή του ο Ρόλαντ Ολιφαντ κάνει λόγο για ακόμη δύο «στρατηγικές συνέπειες» που ανέδειξε το τέλος της μάχης του Azovstal.

Η πρώτη είναι ηθικού χαρακτήρα. «Η υπεράσπιση της Μαριούπολης κατέστη σύμβολο της ευρύτερης ουκρανικής αντίστασης. Η τελική απώλειά της θα εκληφθεί από τη ρωσική προπαγάνδα ως νίκη. Για αυτό ο ουκρανικός στρατός και η κυβέρνηση αρνούνται να χαρακτηρίσουν την πτώση του Azovstal ως παράδοση. Επρόκειτο, επιμένουν, περί “εκκένωσης”. Και η συμφωνία με τους Ρώσους εμπεριείχε αυστηρούς όρους, περιλαμβανομένης της υπόσχεσης των Ρώσων να μην δημοσιοποιήσουν πλάνα», εξηγεί. (σσ: Ασχέτως αν αυτό δεν τηρήθηκε)

Η δεύτερη σχετίζεται με τους κύριους πολεμικούς στόχους του Βλαντίμιρ Πούτιν. Την 21η Απριλίου, ο ρώσος πρόεδρος ουσιαστικά δήλωσε πως οι δυνάμεις του είχαν κερδίσει τη μάχη της Μαριούπολης, ζητώντας, συγχρόνως, από τον ρώσο υπουργό Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού να ακυρώσει την «άσκοπη» επίθεση κατά των τελευταίων υπερασπιστών του Azovstal. «Αποκλείστε το, ούτως ώστε να μην περνάει ούτε μύγα», είχε πει χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με τον Ολιφαντ, όμως, αρκεί μια ματιά στον χάρτη της ευρύτερης περιοχής για να διαπιστωθεί ότι ο αποκλεισμός της χαλυβουργίας δεν αποτελούσε επιλογή για τις ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες έπρεπε πάση θυσία να την καταλάβουν.

«Ο στρατηγικός στόχος της Ρωσίας στην ακτή της Αζοφικής Θάλασσας ήταν να ανοίξει έναν χερσαίο διάδρομο από τη ρωσική ηπειρωτική χώρα προς την Κριμαία. Ο παραλιακός αυτοκινητόδρομος Μ14, ο μόνος δρόμος που συνδέει τη ρωσική πόλη Ροστόφ με την Κριμαία, διασχίζει τη Μαριούπολη – κυριολεκτικά κάτω από τη σκιά των υψικαμίνων του Azovstal. Για να εξασφαλιστεί πραγματικά ο χερσαίος διάδρομος, έπρεπε να πέσει η χαλυβουργία», συνοψίζει ο βρετανός ανταποκριτής. Πλέον, έχοντας καταβάλει βαρύ τίμημα και με μεγάλη καθυστέρηση, ο Βλαντίμιρ Πούτιν «μπορεί επιτέλους να πει ότι πέτυχε έναν από τους αναθεωρημένους πολεμικούς στόχους του. Οι υπόλοιποι, όμως, παραμένουν άπιαστοι. Η νίκη είναι εξ ολοκλήρου πύρρεια».

Οσον αφορά τη σημασία της μάχης του Azovstal για την εξέλιξη του πολέμου, ο Ρόλαντ Ολιφαντ επικαλείται την Ιστορία και τα διδάγματά της. Tο πρωί της Τρίτης, ο Μιχάιλο Ποντόλιακ, ανώτερος σύμβουλος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έκανε λόγο για τις «Θερμοπύλες του 21ου αιώνα» ενώ άλλη συνέκριναν την πολιορκία του Azovstal με την πολιορκία του Φρουρίου Μπρεστ, του συνοριακού φρουρίου που βρίσκεται στη σημερινή δυτική Λευκορωσία, και ήταν μία από τις πρώτες θέσεις των Σοβιετικών που δέχτηκε επίθεση από τους ναζιστές το 1941.

Παρότι έπεσε γρήγορα, ένας σκληρός πυρήνας ελάχιστων στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού συνέχισε να αντιστέκεται επί οκτώ ημέρες, αποκρούοντας τις αλλεπάλληλες γερμανικές επιθέσεις και επιβιώνοντας στις βαθιές σήραγγες του φρουρίου.

Οπως οι Ρώσοι στο Azovstal, έτσι και οι Γερμανοί αδυνατούσαν να κάμψουν την αντίσταση των θαρραλέων σοβιετικών μαχητών μόνο με δυνάμεις πεζικού και αναγκάστηκαν να επιστρατεύσουν την Λουφτβάφε για να επιτύχουν το στόχο τους. Ωστόσο, παρά τον ηρωισμό που επέδειξαν οι υπερασπιστές του Φρουρίου Μπρεστ ο οποίος  στη συνέχεια έλαβε μυθικές διαστάσεις, η αντίσταση που προέβαλαν επηρέασε ελάχιστα την πρόοδο της ναζιστικής εισβολής στην πρώην ΕΣΣΔ.

Πιο εύστοχο θεωρεί ο Ολιφαντ τον παραλληλισμό της πολιορκίας του Azovstal με μια πολιορκία που έλαβε χώρα πριν από 222 χρόνια.

Την άνοιξη του 1800, γαλλικές στρατιωτικές μονάδες υπό τον στρατηγό Αντρέ Μασενά πολιορκούνταν στη Τζένοβα από αυστριακές δυνάμεις που υπερτερούσαν αριθμητικά.

«Οπως και οι υπερασπιστές της Μαριούπολης (οι Γάλλοι) ήταν περικυκλωμένοι τόσο από ξηρά όσο και από θάλασσα, χωρίς καμία ελπίδα αρωγής ή ανεφοδιασμού. Οπως και οι υπερασπιστές του Azovstal αρνήθηκαν να παραδοθούν ακόμη και όταν τελείωσαν τα τρόφιμα, τα πυρομαχικά και τα φάρμακα», αναφέρει ο Ολιφαντ. Και όταν, έπειτα από πολιορκία διάρκειας δύο μηνών και το ξέσπασμα μιας επιδημίας πανώλης, ο στρατηγός Μασενά συμφώνησε να οπισθοχωρήσει, «όπως οι Ουκρανοί, επέμενε να κάνει λόγο για “εκκένωση”. Οποιαδήποτε χρήση της λέξης “συνθηκολόγηση”, είχε προειδοποιήσει, θα σήμανε την ακύρωση της συμφωνίας».

Αλλά δεν είναι αυτό το πιο ουσιαστικό κομμάτι της ιστορίας όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Καθώς οι Αυστριακοί προσπαθούσαν να καταλάβουν τη Τζένοβα, ο Ναπολέων οργάνωσε έναν νέο στρατό, κινήθηκε νότια και πέρασε τις Αλπεις. Οκτώ ημέρες μετά την πτώση της Τζένοβα ο Βοναπάρτης νίκησε τους Αυστριακούς στη μάχη του Μαρένγκο. Στη συνέχεια ο ίδιος ο γάλλος στρατηλάτης κατέστησε τη νίκη του αυτή σημείο αναφοράς της προσωπικής του μυθολογίας. Ωστόσο ο επικεφαλής των αυστριακών δυνάμεων δήλωσε πως στην πραγματικότητα η μάχη κερδήθηκε «μπροστά στη Τζένοβα».

«Θα μπορούσαν οι υπερασπιστές της Μαριούπολης να έχουν κάνει το ίδιο για την Ουκρανία;», διερωτάται ο Ολιφαντ, ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του. Αναγνωρίζει πως η κατάσταση στην Ουκρανία είναι ιδιαίτερα ρευστή, με αξιωματούχους της Δύσης να κάνουν λόγο άλλοι για αδιέξοδο και άλλοι για έναν τρομακτικό πόλεμο φθοράς που θα μπορούσε να διαρκέσει πολλά χρόνια.

Ωστόσο αποτελεί γεγονός πως η ρωσική επίθεση στο Ντονμπάς «έχει απολέσει τη δυναμική της». Η προγραμματισμένη μεγάλη περικύκλωση του Ντονμπάς θα ολοκληρωνόταν από τα νότια με τη συνδρομή δυνάμεων που θα απελευθερώνονταν μετά την κατάληψη της Μαριούπολης, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ και τώρα μια ουκρανική αντεπίθεση κοντά στο Χάρκοβο απειλεί τις ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού προς το Ιζιούμ, σημείο εκκίνησης της ρωσικής εκστρατείας με στόχο την περικύκλωση του Ντονμπάς από τα βόρεια.

Πριν από λίγες ημέρες ο ρώσος στρατιωτικός αναλυτής Μιχαήλ Χονταρενόκ προειδοποίησε, μιλώντας στην κρατική τηλεόραση της Ρωσίας, πως η Ουκρανία είναι έτοιμη να επιστρατεύσει έως και ένα εκατομμύριο άνδρες. Δεν δίστασε, μάλιστα, να υποστηρίξει πως ο πόλεμος θα καταστεί ακόμη χειρότερος για τη Ρωσία και εξαιτίας της πλήρους γεωπολιτικής απομόνωσης της χώρας.

«Δεν έχει έρθει ακόμη η στιγμή “Μαρένγκο”. Αλλά στην πρώτη γραμμή η αυτοπεποίθηση των Ουκρανών είναι σχεδόν απτή», επισημαίνει ο Ολιφαντ. Και στην περίπτωση που οι ουκρανικές δυνάμεις καταφέρουν να απωθήσουν τους Ρώσους πίσω στα σύνορα, «οι ιστορικοί του μέλλοντος θα μελετούν πώς μια χούφτα ανδρών και γυναικών στις σήραγγες του Azovstal κέρδισαν αρκετό χρόνο για μια από τις πιο αξιοσημείωτες στρατιωτικές ανατροπές στην Ιστορία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News