«Είπα στη Μόσχα ότι είσαι τόσο καλό παιδί». Ο αντισυνταγματάρχης Σεργκέι Σολομάσοφ δεν έκρυψε την ευαρέσκειά του για τις επιδόσεις του συνομιλητή του.  Πράκτορας της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, της GRU, ο ίδιος, ήξερε να διακρίνει τα «καλά παιδιά» σαν τον Μπόχους Γκάρμπαρ. «Η Μόσχα αποφάσισε να γίνεις “κυνηγός”» του είπε με ένα χαμόγελο ικανοποίησης το οποίο του επέστρεψε ο σλοβάκος «σύνδεσμος». Δεν θα το έκανε αν γνώριζε ότι ήταν ήδη «δόλωμα», ούτε ο Σολομάσοφ αν ήξερε πως ήταν «θήραμα».

Ούτε ο τύποις «αναπληρωτής στρατιωτικός ακόλουθος της Ρωσίας στην Μπρατισλάβα», ούτε ο συνεργάτης του είχαν αντιληφθεί ότι σλοβάκοι πράκτορες βιντεοσκοπούσαν τη συνάντησή τους.

Στον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών, παρότι όλοι νιώθουν Τζέιμς Μποντ ή ήρωες του Τζον Λε Καρέ, στην πραγματικότητα πάρα πολλοί είναι καρικατούρες επιπέδου… Οστιν Πάουερς, σχολιάζουν oι Σαμ Τζόουνς και Τζον Πολ Ράθμποουν των Financial Times.

Ο Σολομάσοφ ήταν ένας από τους τρεις Ρώσους που στις 14 Μαρτίου απελάθηκαν από τη Σλοβακία επειδή «ενήργησαν κατά παράβαση της σύμβασης της Βιέννης για τις διπλωματικές σχέσεις». Αν και ο Γκάρμπαρ – συνεργάτης του σλοβακικού ιστότοπου «Hlavne Spravy» που θεωρείται πως διασπείρει fake news και θεωρίες συνωμοσίας – ήταν χαμηλός στόχος, οι άλλοι στρατολογημένοι Σλοβάκοι δεν ήταν: το δίκτυο του Σολομάσοφ περιελάμβανε έναν συνταγματάρχη και έναν ανώτερο αξιωματούχο της αντικατασκοπείας.

Η παρακολούθηση της κατασκοπευτικής δραστηριότητας του Κρεμλίνου στη Δύση έχει γίνει ακόμη πιο στενή μετά από την έναρξη των ρωσικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία, ωστόσο πολλές χώρες εξακολουθούν να καλύπτουν τη δράση των μυστικών υπηρεσιών της Μόσχας στο έδαφός τους.

«Γνωρίζουμε μόνο την κορυφή του παγόβουνου», δηλώνει στους FT ο Κιρ Τζάιλς, ανώτερος σύμβουλος του προγράμματος για τη Ρωσία στο Chatham House. «Για πολλά χρόνια υπήρχε μια συνωμοσία σιωπής, με τις δυτικές δυνάμεις να διστάζουν να μιλήσουν για τις ρωσικές δραστηριότητες ή ακόμη και να τις κυνηγήσουν», προσθέτει.

Οκτώ εν ενεργεία ευρωπαίοι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών και διπλωμάτες που ρωτήθηκαν σχετικά από τους Financial Times, σχολίασαν ότι οι μυστικές επιχειρήσεις της Ρωσίας στην Ευρώπη επεκτείνονται με ρυθμό που οι προσπάθειες καταπολέμησης τους δυσκολεύονται. Αρκετές χώρες εξακολουθούν να βασίζονται στη συλλογή πληροφοριών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων τους και της έλλειψης πόρων.

Ενας γύρος απελάσεων αυτόν τον μήνα δείχνει την κλίμακα του προβλήματος. Εκτός από τη Σλοβακία, τρία κράτη της Βαλτικής και η Βουλγαρία ανακοίνωσαν την απέλαση συνολικά 20 φερόμενων ως ρώσων πρακτόρων. Και η Πολωνία κήρυξε 45 ρώσους διπλωμάτες «περσόνα νον γκράτα», ισχυριζόμενη ότι όλοι χρησιμοποιούν τη διπλωματική ιδιότητα ως κάλυψη ενώ δραστηριοποιούνται στον τομέα της συλλογής πληροφοριών.

Ορισμένες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι βέβαιες ότι έχουν μειώσει σημαντικά τη ρωσική ικανότητα, με τον αριθμό των πρακτόρων στη Βρετανία να βρίσκεται σε χαμηλό μονοψήφιο αριθμό, σύμφωνα με έναν ανώτερο αξιωματούχο του Whitehall. Αλλες χώρες είναι πιο εκτεθειμένες. Δεκάδες Ρώσοι πράκτορες εξακολουθούν να είναι ενεργοί στη Γερμανία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, σύμφωνα με την εκτίμηση ενός ευρωπαίου αξιωματούχου με πείρα από τον χώρο των μυστικών υπηρεσιών, που μίλησε στους δημοσιογράφους των FT.

Η Αυστρία είναι «πραγματικό αεροπλανοφόρο» της ρωσικής κατασκoπείας, δήλωσε ένας άλλος. Η υπηρεσία πληροφοριών, η BFV, θεωρείται τόσο εκτεθειμένη που για ένα διάστημα είχε αποκλειστεί από μεγάλο μέρος της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των ευρωπαϊκών αντίστοιχων υπηρεσιών, σύμφωνα με ευρωπαίο διπλωμάτη που ζει κι εργάζεται στη Βιέννη. Το υπουργείο Αμυνας της χώρας, δε, θεωρείται «ένα τμήμα της GRU», σύμφωνα με την ίδια πηγή.

Αξιωματούχος της αυστριακής καγκελαρίας δήλωσε στους FT ότι δεν μπορεί να σχολιάσει ανώνυμους ισχυρισμούς, αλλά επισήμανε ότι η σημερινή κυβέρνηση έχει προωθήσει μια σαρωτική μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ασφαλείας της.

«Βλέπουμε τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη να αντιμετωπίζουν αυτό που συμβαίνει», δήλωσε ο Τζάιλς. «Οι δημοκρατίες δεν μπορούν να αμυνθούν απέναντι σε απειλές για τις οποίες η πλειονότητα του πληθυσμού τους δεν έχει επίγνωση».

400.000 πράκτορες!

Η Ρωσία απασχολεί περίπου 400.000 άτομα στις τρεις κύριες υπηρεσίες πληροφοριών της. Η «κύρια διεύθυνση» του υπουργείου Άμυνας, η GU – που εξακολουθεί να είναι ευρέως γνωστή με τα αρχικά της σοβιετικής εποχής ως GRU – δραστηριοποιείται σε θέματα ΝΑΤΟ και στρατιωτικής τεχνολογίας, καθώς και στην υπονόμευση και το σαμποτάζ.

Η FSB επικεντρώνεται στην εγχώρια αντικατασκοπεία, αλλά ο «πέμπτος τομέας» της συλλέγει πληροφορίες για όμορες χώρες συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας. Η SVR, η κληρονόμος της πρώτης κύριας διεύθυνσης της KGB, είναι επιφορτισμένη αποκλειστικά με τη συλλογή πληροφοριών για το εξωτερικό.

Yπάρχουν συνήθως τρεις τύποι ρώσων πρακτόρων που εργάζονται στην Ευρώπη: δηλωμένοι πράκτορες που εργάζονται για την GRU και συνήθως εμφανίζονται σαν στρατιωτικοί ακόλουθοι, αδήλωτοι πράκτορες, που συνήθως μετακινούνται σαν μέλη εμπορικής αντιπροσωπείας και παράνομοι, οι οποίοι συνήθως είναι πράκτορες εν υπνώσει και ενεργοποιούνται στο παρασκήνιο.

Η παρακολούθηση της μυστικής δραστηριότητας της Ρωσίας αποτελεί τεράστια πρόκληση, ακόμη και όταν οι στόχοι είναι γνωστοί. «Χρειάζεται μια πολύ συντονισμένη επιχείρηση εξωτερικών και εγχώριων μυστικών υπηρεσιών για να αποτρέψεις πολλές από αυτές τις δραστηριότητες», επισημαίνει ο Γκούσταβ Γκρέσελ, αναλυτής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων με ειδίκευση στα ρωσικά θέματα.

Οι απελάσεις, ή το ξεσκέπασμα των ρωσικών δικτύων, είναι μόνο ένα εργαλείο. Τα μεγαλύτερα τρόπαια, σύμφωνα με άλλο αξιωματούχο, είναι να πείσει κανείς τους πράκτορες να αλλάξουν στρατόπεδο ή να τους παραπληροφορήσει σκόπιμα. «Η επίθεση είναι συχνά η καλύτερη άμυνα – ειδικά όταν τα πράγματα γίνονται άσχημα, όπως τώρα», δήλωσε ένας ευρωπαίος αξιωματούχος ασφαλείας. «Μπορεί να είναι μια καλή στιγμή για στρατολόγηση», πρόσθεσε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News