Κατά το διάγγελμά του για την αναγνώριση του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ (ενέργεια που ανοίγει τον δρόμο για την προσάρτησή τους στη Ρωσία) ο πρόεδρος Πούτιν αποπειράθηκε να αιτιολογήσει την απόφαση του, υποστηρίζοντας ότι η ίδια η κρατική υπόσταση της Ουκρανίας αποτελεί αποκύημα της φαντασίας.

Με αυταρχική αυτοπεποίθηση ο ρώσος πρόεδρος χαρακτήρισε την Ουκρανία δημιούργημα του Λένιν, ο οποίος λανθασμένα (σύμφωνα πάντα με τον Πούτιν) την προίκισε με μία αίσθηση κράτους, καθιστώντας δυνατή τη σχετική αυτονομία της εντός της νεοσύστατης Σοβιετικής Ενωσης.

«Η σύγχρονη Ουκρανία δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία, πιο συγκεκριμένα, τη μπολσεβίκικη, κομμουνιστική Ρωσία. Αυτή η διαδικασία άρχισε αμέσως μετά την επανάσταση του 1917 και, επιπρόσθετα, ο Λένιν και οι συνεργάτες του έκαναν ό,τι έκαναν με τον πιο πρόχειρο τρόπο σε σχέση με τη Ρωσία – διαιρώντας, σκίζοντας κομμάτια της δικής της ιστορικής επικράτειας», υποστήριξε ο Πούτιν.  

Στέκουν, όμως, τα λεγόμενά του; Κάνοντας λόγο για «παρανόηση της ιστορίας» οι Michael Schwirtz, Maria Varenikova και Rick Gladstone, απεσταλμένοι των New York Times στο Κίεβο και την Οδησσό, υποστηρίζουν σε κοινό ρεπορτάζ τους πως η όποια παρανόηση στην προκειμένη περίπτωση «ήταν ακραία ακόμα και για τον κ. Πούτιν, έναν πρώην αξιωματικό της KGB που έχει χαρακτηρίσει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης ως τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 20ου αιώνα».

Οι κοινές ρίζες της Ουκρανίας και της Ρωσίας ανάγονται στο πρώτο σλαβικό κράτος, το Κράτος των Ρως του Κιέβου, μια μεσαιωνική αυτοκρατορία που ίδρυσαν Βίκινγκς τον 9ο αιώνα. Ωστόσο η ιστορική πραγματικότητα της Ουκρανίας είναι ιδιαίτερα περίπλοκη καθώς διαθέτει μία χιλιετή ιστορία γεμάτη αλλαγές θρησκειών, συνόρων και λαών. Το Κίεβο ιδρύθηκε εκατοντάδες χρόνια πριν από τη Μόσχα ενώ τόσο οι Ουκρανοί όσοι και οι Ρώσοι το διεκδικούν ως κοιτίδα των σύγχρονων πολιτισμών, της θρησκείας και της γλώσσας τους, αναφέρουν οι δημοσιογράφοι της νεοϋορκέζικης εφημερίδας.

Το Κίεβο βρισκόταν σε ιδανική τοποθεσία, κατά μήκος των εμπορικών οδών που αναπτύχθηκαν κατά τον 9ο και τον 10ο αιώνα, περίοδο κατά την οποία άκμασε μόνο και μόνο για να δει στη συνέχεια την οικονομική του επιρροή να μειώνεται, καθώς το εμπόριο μεταφερόταν αλλού. Οι πολλές κατακτήσεις από αντιμαχόμενες φατρίες και η ποικιλόμορφη γεωγραφία της χώρας, με γεωργικές εκτάσεις, δάση και θαλάσσιο περιβάλλον στη Μαύρη Θάλασσα, συνέβαλαν στο να δημιουργηθεί ένα περίπλοκο δίκτυο πολυεθνικών κρατών.

Το ότι οι πολιτισμοί των δύο χωρών είναι αλληλένδετοι αποτελεί, φυσικά, γεγονός. Αρκεί να σημειωθεί ότι έχουν την ίδια θρησκεία ενώ οι γλώσσες, τα έθιμα και οι εθνικές κουζίνες τους έχουν πολλά κοινά στοιχεία. Ωστόσο γεγονός αποτελεί επίσης πως η ανάπτυξη μιας ουκρανικής ταυτότητας και ενός ουκρανικού εθνικισμού απασχολούσε και ενοχλούσε τη Ρωσία ήδη από την τσαρική, φεουδαρχική εποχή.

 Πολλοί Ρώσοι έβλεπαν τότε και πολλοί Ρώσοι εξακολουθούν να βλέπουν ακόμη και σήμερα την Ουκρανία ως τον «μικρό αδελφό» τους που πρέπει να συμπεριφέρεται ανάλογα. Στην Ανατολική Ουκρανία η οποία πέρασε στη ρωσική επιρροή πολύ νωρίτερα από τη δυτική επικράτεια της χώρας, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί ρωσόφωνοι και άνθρωποι πιστοί στη Μόσχα, «αλλά η χαρούμενη αδελφότητα εθνών που ο Πούτιν αρέσκεται να επικαλείται, με την Ουκρανία να εντάσσεται βολικά στον ιστό μιας μεγαλύτερης Ρωσίας είναι αμφίβολη», επισημαίνεται στο ρεπορτάζ των New York Times. Είναι αλήθεια πως τμήματα της σημερινής Ουκρανίας ανήκαν επί αιώνες στη ρωσική αυτοκρατορία. Ομως άλλες περιοχές στα δυτικά, υπάγονταν στη δικαιοδοσία της Αυστροουγγαρίας, της Πολωνίας ή της Λιθουανίας.

«Σήμερα το επιχείρημα του Πούτιν ότι η Ουκρανία υπάγεται ιστορικά στη Ρωσία απλά δεν είναι σωστό», σημείωσε από την πλευρά του ο Κλιφ Κάπτσαν, πρόεδρος του ινστιτούτου Eurasia Group ενώ, όσον αφορά τον Λένιν και τους συνεργάτες του, τους οποίους κατηγόρησε ο ρώσος πρόεδρος πως δημιούργησαν τη σύγχρονη Ουκρανία, στο διάγγελμά του παρέλειψε να αναφέρει ότι η νεοσύστατη σοβιετική κυβέρνηση του Λένιν φρόντισε να διαλύσει και να καθυποτάξει την ανεξάρτητη Λαϊκή Δημοκρατίας τη Ουκρανίας που ιδρύθηκε μετά τη Ρωσική Επανάσταση. Κατά τη σοβιετική εποχή η ουκρανική γλώσσα απαγορευόταν στα σχολεία ενώ ο ουκρανικός πολιτισμός μπορούσε να υπάρχει μόνον ως καρικατούρα κοζάκων που χορεύουν, φορώντας φαρδιά παντελόνια.

Ο ρώσος πρόεδρος υποστήριξε επίσης ότι ο μύθος μίας ανεξάρτητης από τη Ρωσία Ουκρανίας ενισχύθηκε και από την  υπό κατάρρευση σοβιετική κυβέρνηση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, η οποία επέτρεψε στην Ουκρανία να απαγκιστρωθεί από τη Ρωσία. Ηταν μια αποδυναμωμένη Μόσχα αυτή που «παρείχε» στην Ουκρανία το δικαίωμα να ανεξαρτητοποιηθεί από τη Σοβιετική Ενωση «χωρίς όρους και προϋποθέσεις». «Αυτό είναι απλώς τρέλα», είπε ο Πούτιν. Ωστόσο δεν παρείχε η Μόσχα στην Ουκρανία την ανεξαρτησία της το 1991 αλλά ο ουκρανικός λαός που αποφάσισε μέσω δημοκρατικών διαδικασιών (δημοψήφισμα) να εγκαταλείψει τη Σοβιετική Ενωση.

Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει τον ηγέτη του Κρεμλίνου να περικυκλώνει την Ουκρανία με σχεδόν διακόσιες χιλιάδες στρατιώτες και να δηλώνει με τον πλέον επίσημο τρόπο πως η ύπαρξη της χώρας ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος είναι το αποτέλεσμα ενός ιστορικού λάθους, εμπνέοντας έντονη ανησυχία καταρχάς στο Κίεβο αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα εδάφη που κάποτε τελούσαν υπό την κυριαρχία της Μόσχας, παρατηρούν οι ΝΥΤ.

Και σχολιάζουν ότι δεν είναι ξεκάθαρο εάν ο Πούτιν πιστεύει όντως στην ορθότητα της εκδοχής του για την ιστορία της Ουκρανίας ή εάν πρόκειται απλά για ένα αφήγημα που συνέθεσαν οι προπαγανδιστές του με στόχο τη δικαιολόγηση των όποιων ενεργειών του. Αλλά το ότι η Ουκρανία υπάρχει αποκλειστικά στο πλαίσιο της ρωσικής ιστορίας και του ρωσικού πολιτισμού, πρώτη φορά σε διεθνές επίπεδο ο ρώσος ηγέτης το υποστήριξε το 2008, όταν αποπειράθηκε να πείσει τον Τζορτζ Μπους τον Νεότερο (ο οποίος είχε εκφραστεί θετικά για το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ) ότι δίχως τη Ρωσία Ουκρανία δεν μπορεί να υπάρξει.

Το περασμένο καλοκαίρι, ο Πούτιν δημοσίευσε ένα δοκίμιο 5.300 λέξεων, εκθέτοντας πολλές από τις απόψεις που εξέφρασε και την περασμένη Δευτέρα, περιλαμβανομένης και της ιδέας ότι δυτικά κράτη είχαν τρόπον τινά διαφθείρει την Ουκρανία – μέσω μιας «καταναγκαστικής αλλαγής ταυτότητας» – απομακρύνοντας την από τη θέση που της αξίζει σε μια ευρύτερη ρωσική σφαίρα επιρροής. Ελάχιστοι, ωστόσο, διεθνείς αναλυτές θεωρούν ότι η ιστορική ακρίβεια έχει σημασία για τον Πούτιν. Αντιθέτως πάρα πολλοί πιστεύουν ότι απλά αναζητά δικαιολογίες για τη στάση του απέναντι στην Ουκρανία και τα όποια σχέδιά του.

«Μπορούμε να είμαστε ξεκάθαροι ότι ο Πούτιν δεν προσπαθούσε να συμμετάσχει σε μια ιστορική συζήτηση για τις αλληλένδετες ιστορίες του ρωσικού και του ουκρανικού λαού», δήλωσε ο Τζόσουα Τάκερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης με ειδίκευση στη Ρωσία. Αντιθέτως έθεσε τη βάση για την ανάδειξη του επιχειρήματος «ότι η Ουκρανία επί του παρόντος δεν έχει τα δικαιώματα που συνδέουμε με κυρίαρχα έθνη», εξήγησε ο αμερικανός ακαδημαϊκός. «Ηταν ένα μήνυμα ότι ο Πούτιν σκοπεύει να υποστηρίξει πως μια στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία δεν θα παραβίαζε την εθνική κυριαρχία μίας άλλης χώρας», πρόσθεσε.

Η Μόσχα είχε δεσμευτεί να σεβαστεί την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας στο πλαίσιο της συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών για την παράδοση των ουκρανικών πυρηνικών όπλων μετά τη κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Αλλά ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές πως η εν λόγω δέσμευση ελάχιστα τον απασχολεί και περίτρανη απόδειξη αποτελούν η κατάκτηση της Κριμαίας και το ξέσπασμα εχθροπραξιών στο Ντονμπάς το 2014 που είχε ως αποτέλεσμα την ντε φάκτο απώλεια του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Τη Δευτέρα ο ρώσος πρόεδρος προέβη και στην επισημοποίηση αυτής της απώλειας, αναγνωρίζοντας τις επίμαχες περιοχές ως ανεξάρτητες Λαϊκές Δημοκρατίες ενώ στη συνέχεια διέταξε την αποστολή «ειρηνευτικής δύναμης».

Αλλά κατά το διάγγελμά του παρέλειψε επίσης να αναφέρει ότι οι προσπάθειές του να επαναφέρει την Ουκρανία στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας είχαν, από πολλές απόψεις, το αντίθετο αποτέλεσμα. Γιατί σε μία χώρα που κάποτε ήταν επιφυλακτική απέναντι στο ΝΑΤΟ, εάν όχι ανοιχτά εχθρική, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια σταθερή πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της ένταξης της πατρίδας τους στην (υπό την ηγεσία των ΗΠΑ) Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News