Το άρθρο αυτό αποτελεί μια – τρόπον τινά – απάντηση στον Πάσχο Μανδραβέλη και στην κριτική που άσκησε από τις στήλες του Protagon (εδώ) στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη για τους χειρισμούς του στην υπόθεση των δολοφόνων χούλιγκαν της Θεσσαλονίκης. Όχι γιατί το χρειάζεται ο υπουργός. Δεν το έχει ανάγκη. Ούτε διότι τον εκπροσωπώ.

Ως επιστήμων όμως του χώρου της ασφάλειας αλλά και ως πολίτης, θεωρώ άδικο να βάλλεται μια κυβέρνηση, η οποία για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια αδράνειας έχει και σχέδιο και θέληση για ριζικές τομές στον τομέα της προστασίας του πολίτη από το έγκλημα και την  κάθε μορφής παραβατικότητα.

Είναι μερικά αξιώματα που αγαπάμε να μισούμε:

Το πρώτο είναι του υπουργού Οικονομικών. Για ευνόητους λόγους. 

Το δεύτερο είναι αυτό του υπουργού Προστασίας του Πολίτη. Για όχι και τόσο ευνόητους λόγους….

Ό,τι και αν κάνει δεν είναι αρκετό. Όποια μέθοδο και αν ακολουθήσει είναι (για κάποιους) ανεπαρκής, προβληματική και απορριπτέα. Σίγουρα ως ένα σημείο ευθύνεται το συλλογικό ανομικό μας ταμπεραμέντο. Η εφηβική μας νοοτροπία που επιβάλλει οι Νόμοι να εφαρμόζονται  αυστηρά… για τους άλλους.

Είναι επίσης βέβαιο ότι η κριτική είναι το εθνικό μας σπορ και νιώθουμε ένα είδος «υποχρέωσης» να την ασκήσουμε ακόμα και έτσι… για την ηδονή που μας προκαλεί. Είναι και η σκληρή πραγματικότητα ότι πολλοί δεν αντιλαμβάνονται τι κάνει και τι δεν κάνει ένας Υπουργός Προστασίας του Πολίτη. Ας το δούμε λοιπόν.

Εκ του Νόμου, ο Υ.Προ.Πο. είναι πολιτικός προϊστάμενος των Σωμάτων Ασφαλείας. Χαράσσει πολιτική, επιτηρεί την νομιμότητα και δίνει κατευθυντήριες γραμμές.

Τι δεν κάνει;

ΔΕΝ είναι cowboy, Ζορό ή σερίφης.

Δεν αστυνομεύει  ο ίδιος τίποτα και κανέναν.

Επίσης, δεν είναι εκείνος υπεύθυνος για την ύπαρξη της εγκληματικότητας.

Το έχω γράψει πολλάκις  αλλά θα το επαναλάβω με κίνδυνο να γινώ βαρετός. Η εγκληματικότητα είναι ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο με βαθιές κοινωνικές ρίζες για το οποίο η αστυνομία και η οργανωμένη πολιτεία δεν ευθύνονται. Η κοινωνία γεννά το έγκλημα το οποίο είναι σύμφυτο  με την ανθρώπινη παρουσία σε αυτόν τον πλανήτη, από τους βιβλικούς ακόμα καιρούς, με τον Κάιν να θεωρείται ο πρώτος δολοφόνος της ιστορίας, όταν δολοφόνησε τον αδελφό του Άβελ.

Ποιος είναι ο ρόλος της πολιτείας;

Με δεδομένο ότι δεν μπορεί να επηρεάσει τους παράγοντες που οδηγούν στο έγκλημα, αυτό που μπορεί να κάνει, είναι αφενός μεν να καταστέλλει το έγκλημα και αφετέρου να δημιουργήσει τις συνθήκες που θα κάνουν όλο και πιο δυσχερή την επανάληψη του σε δυσθεώρητα μεγέθη.

Η έννοια της καταστολής έχει λοιδορηθεί πολύ, αλλά όλοι οι εχέφρονες άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη σημασία της. Όταν κάποιος εισβάλλει στο σπίτι σου, ζητάς ( μάλλον, απαιτείς) από τις αρχές να τον συλλάβουν, δεν  ξεκινάς ανοιχτό διάλογο για τα αίτια της εγκληματικότητας…. Και οι αρχές δεν κουβεντιάζουν. Συλλαμβάνουν.

Πέρα από την καταστολή, η αστυνομία φροντίζει να έχει τις κατάλληλες πληροφορίες, ώστε να αποτρέπει την εκδήλωση του φαινομένου στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό.

Επίσης, η Πολιτεία φροντίζει να θωρακιστεί το θεσμικό και νομικό οπλοστάσιο που θα προστατεύσει τη χώρα από μελλοντικές κακουργηματικές πράξεις.

Με βάση αυτό το πρίσμα, ας δούμε γιατί ο υπουργός Θεοδωρικάκος αν και ενήργησε τόσο αποτελεσματικά, γίνεται αποδέκτης «χολής» από διάφορους που φαίνεται να ενοχλούνται άνευ ουσιαστικού λόγου…

Του προσάπτουν μια συναισθηματική αρχική προσέγγιση στο θέμα. Μια χώρα που σε κάθε της πράξη ξεχειλίζει από υπερβολικό συναίσθημα, προσάπτει αυτή τη κατηγορία σε έναν υπουργό της! Μια χώρα που στο παρελθόν  ψήφισε απόλυτα συναισθηματικά και πίστεψε ότι ένας λαϊκιστής θα την έβγαζε από τα δεινά της «με ένα Νόμο και ένα άρθρο» μέμφεται έναν υπουργό επειδή αντέδρασε ανθρωπινά μπροστά σε μια τραγωδία! Το άκρον άωτον της υποκρισίας!

Ο υπουργός τυγχάνει να είναι και πατέρας και βουλευτής. Ποιος θα του απαγορεύσει να είναι και αποτελεσματικός και ανθρώπινος; Ποιος θα τον περιχαρακώσει ώστε να μην εκφράσει το λαϊκό αίσθημα της οργής και της αγανάκτησης;

Όφειλε σε αρχικό στάδιο να επικοινωνήσει με τον μέσο πολίτη και να του δηλώσει ότι ταυτίζεται.
Η ταύτιση αυτή γίνεται η κινητήριος δύναμη για περαιτέρω ενέργειες. Το μοντέλο του ψυχρού τεχνοκράτη είναι αποτελεσματικό αλλού, αλλά όχι στην άσκηση πολιτικής. Η ψυχική αλληλεπίδραση με τη κοινωνία γίνεται ουσία και αφετηρία ενεργειών προόδου.

Ο υπουργός αντέδρασε σε επίπεδο συμβολισμού (εκεί που όλα ξεκινούν) με έναν συναισθηματικό λόγο θέλοντας να καταδικάσει ηθικά το βάναυσο έγκλημα της δολοφονίας του άτυχου Άλκη. Θέλησε να απευθυνθεί στους πολίτες για να τους δείξει ότι πήρε το μήνυμα, ευθυγραμμίζεται μαζί τους και προχωρά σε πράξεις.

Είναι πολύ σημαντική αυτή η ώσμωση της κυβέρνησης με την κοινωνία. Αυτή η διαρκής αλληλεπίδραση κράτους και κοινωνίας είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας. Αλλωστε αυτό δεν είναι ορθή και σύγχρονη πολιτική; Να αντιλαμβάνεσαι το κοινωνικά πλειοψηφικό ρεύμα και να το κάνεις εφαρμοσμένη πολιτική!

Ο υπουργός φυσικά δεν περιορίστηκε εκεί. Αντέδρασε ανθρώπινα και συνάμα θεσμικά. Ταυτίστηκε με την κοινωνική οργή, την εξέφρασε και ενήργησε. Μέσα σε λίγα 24  ώρα είχαμε πολλές συλλήψεις και καλά δομημένες. «Δεμένες» όπως έλεγαν οι παλιότεροι αστυνομικοί.

Τι άλλο είχαμε;

Θεσμικές παρεμβάσεις ώστε να αποτραπούν μελλοντικά γεγονότα.

Κλείνει «συνδέσμους οπαδών» που λειτουργούσαν ανεξέλεγκτα και παράνομα ως γιάφκες παρανομίας και ορμητήρια βίας.

Δίνει ρητές εντολές στην αστυνομία να δείξει μηδενική ανοχή ακόμα και σε κρούσματα οπαδικής βίας που δεν είναι ακραία. Μόλις χθες συνελήφθησαν δέκα οπαδοί απλώς επειδή… φώναξαν σε παίκτες και προκάλεσαν φθορές σε ένα φυλάκιο!

Πράγματα που δείχνουν αυτονόητα, αλλά επί σειρά ετών ήταν ζητούμενα. Ενέργειες  χωρίς προηγούμενο για τα ελληνικά αστυνομικά χρονικά!

Ο υπουργός  Θεοδωρικάκος εφαρμόζει ένα μοντέρνο πολιτικό μοντέλο διοίκησης των Σωμάτων Ασφαλείας. Ελέγχει, αλλά δεν ποδηγετεί. Περιβάλλει με εμπιστοσύνη τα στελέχη της αστυνομίας και στο πλαίσιο της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας, δίνει κατευθυντήριες γραμμές χωρίς να «καπελώνει».

Η εποχή του υπουργού που εμπλεκόταν στα επιχειρησιακά δεδομένα της αστυνομίας πέρασε ανεπιστρεπτί.

Πλέον ο  συγκεκριμένος υπουργός ασκεί καθήκοντα συγχρόνου manager και όχι…  δικαστή Dread που ως γνωστόν ήταν αστυνομικός και δικαστής μαζί…

Εκφράζει τη κοινωνία, επικοινωνεί ενεργά μαζί της και ανταποκρίνεται στα καλέσματα της για  Νόμο, ευταξία και κανονικότητα. Και όλα αυτά με το βλέμμα στο μέλλον που όλοι θέλουμε να οικοδομήσουμε στον πολύπαθο χώρο της δημόσιας τάξης.

---

*Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Αστυνόμευσης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News