Η Ιαπωνία αρχίζει να ανακαλύπτει και αυτή ότι με τη γλώσσα της μυθοπλασίας μπορούν να λέγονται αλήθειες για τη στενή σχέση ανάμεσα στη δημοσιογραφία και τη δημοκρατία η οποία πιέζεται από τους ισχυρούς που είναι υπεράνω τιμωρίας.

Το σίριαλ «Shinbun Kisha» («Ο δημοσιογράφος») άρχισε να προβάλλεται από τις 13 Ιανουαρίου από το Netflix (διαθέσιμο και στην Ελλάδα) και έφτασε γρήγορα στη δεύτερη θέση των πιο προβεβλημένων σειρών της πλατφόρμας.

Βασίζεται σε ένα μυθιστόρημα της Ισόκο Μοτσιζούκι, δημοσιογράφου της Tokyo Shimbun, που καλύπτει το κυβερνητικό ρεπορτάζ. Η δημοσιογράφος φημίζεται για τις οξύτατες ερωτήσεις της, τις οποίες οι συνάδελφοί της βλέπουν εχθρικά, με δεδομένο πόσο ευλαβικά -θα έλεγε κανένας- φέρονται τα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης στην εξουσία.

Το 2019 το μυθιστόρημα είχε γίνει ταινία από τον Μιτσιχίτο Φούτζιι ενώ απέσπασε βραβείο καλύτερης ταινίας της στα ιαπωνικά κινηματογραφικά βραβεία. Τώρα πλέον μεταφέρθηκε από τον ίδιο στην πλατφόρμα.

Η σειρά, όπως γράφει ο Monde, αφηγείται σε έξι επεισόδια την έρευνα της δημοσιογράφου Ανα Ματσούντα για ένα σκάνδαλο παραποίησης εγγράφων ενός περιφερειακού γραφείου του υπουργείου Οικονομικών. Κάποιος επιχειρηματίας απέκτησε δημόσια γη σε εξευτελιστική τιμή χάρη στη παρέμβαση του πρωθυπουργού και αυτό πρέπει να μην φαίνεται στα έγγραφα. Το σκάνδαλο οδηγεί έναν από τους δημοσίους υπαλλήλους στην αυτοκτονία, αυτόν που αναγκάστηκε από τους ανωτέρους του να παραποιήσει τα έγγραφα.

Η δημοσιογράφος αναζητά απαντήσεις παρά τις συμβουλές των ανωτέρων της και παρά τις επιθέσεις από τα κοινωνικά δίκτυα. Παγίδες έχει να αντιμετωπίσει και ο Τύπος: στη σειρά το πρωθυπουργικό γραφείο συγκεντρώνει πληροφορίες για τους επικεφαλής των ΜΜΕ ώστε να τους έχει «στο χέρι» για να μην γράφουν για τα σκάνδαλα.

Ακόμη και αν το τελευταίο φαίνεται λίγο υπερβολικό, ένας άλλος χαρακτήρας είναι πιο κοντά στην ιαπωνική πραγματικότητα. Ο Σιντζίρο Τογιόντα είναι στη σειρά βιογράφος του πρωθυπουργού και αφεντικό μιας επικοινωνιακής αυτοκρατορίας, η οποία θυμίζει τον γίγαντα Dentsu, ο οποίος είναι υπεύθυνος για όλη την επικοινωνία της (πραγματικής, αυτή τη φορά) κυβέρνησης της χώρας και κυριαρχεί στη διαφημιστική αγορά. Η πανίσχυρη Dentsu «έχει τη δύναμη να αλλάξει το περιεχόμενο ενός άρθρου», παραδέχεται ιάπωνας δημοσιογράφος.

Είναι, λοιπόν, περίεργο που η σειρά δεν έχει κάνει θόρυβο στα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης;

Το σκάνδαλο «Μοριτόμο»

Αν και η παραγωγή τονίζει ότι τα γεγονότα είναι φανταστικά, όπως σημειώνει η γαλλική εφημερίδα, η σειρά ουσιαστικά περιγράφει συγκεκαλυμένα το σκάνδαλο «Μοριτόμο», από το όνομα μιας ιδιωτικής εκπαιδευτικής εταιρείας.

Η υπόθεση που είχε έλθει στη δημοσιότητα το 2017 ενέπλεξε τον τότε πρωθυπουργό Σίνζο Αμπε και τη σύζυγό του Ακιέ. Και σε αυτή την περίπτωση ένας δημόσιος υπάλληλος είχε αυτοκτονήσει. Η Μοτσιζούκι είχε ασχοληθεί εκτενώς με την υπόθεση.

Ο σκηνοθέτης επέλεξε πάντως να δώσει έμφαση στη σειρά του στη σημασία της «φωνής αυτών που δεν έχουν φωνή», ειδικά των νέων, των οποίων τη φωνή θα έπρεπε, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, να αναμεταδίδουν οι δημοσιογράφοι. Αυτό το πετυχαίνει με τον χαρακτήρα του Ρίο Κινοσίτα, ενός νέου που δουλεύει ως εφημεριδοπώλης για το χαρτζιλίκι.

Εντελώς αδιάφορος για την επικαιρότητα στην αρχή της σειράς, συμβολίζει την απαθή ιαπωνική κοινωνία που δεν ενδιαφέρεται πια για τις εκλογές. Το ποσοστό της αποχής στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου έφτασε το 44%, το δεύτερο μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί.

Την ίδια στιγμή, διαβρώνεται η εμπιστοσύνη των Ιαπώνων προς τα μέσα ενημέρωσης. Είναι στο 69% για τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα NHK και στο 67% για τις εφημερίδες, αλλά τα τελευταία χρόνια μειώνεται συνέχεια. Το 38,3% των Ιαπώνων (ένα ποσοστό που αυξάνεται σταθερά) δεν διαβάζει ποτέ εφημερίδες και οι νέοι ενημερώνονται από το Διαδίκτυο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News