Υπήρχαν κάποτε τα μεγάλα πολυκαταστήματα στο κέντρο του Λονδίνου και κυρίως στην Oxford Street, την σημαντικότερη εμπορική οδό, όπου η ιδέα της πώλησης διαφόρων προϊόντων κάτω από την ίδια στέγη εξελίχθηκε τόσο πολύ ώστε κατέληξε να κατακτήσει ολόκληρο τον κόσμο.

Το ότι στην πρωτεύουσα της Βρετανίας λειτούργησαν τα πρώτα πολυκαταστήματα στην Ιστορία δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση, δεδομένου ότι το Λονδίνο στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν η κοιτίδα της βιομηχανικής επανάστασης και η καρδιά της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα.

«Ωστόσο τα “department stores”, όπως αποκαλούνται στα αγγλικά, έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται από την Oxford Street. Και όσα υπάρχουν ακόμη δεν είναι πλέον τα ίδια», αναφέρει στο ρεπορτάζ του ο Ενρίκο Φραντσεσκίνι, συγγραφέας και δημοσιογράφος, ανταποκριτής της ιταλικής La Repubblica στο Λονδίνο. Εστιάζοντας την προσοχή του σε αυτήν την περίφημη οδό μήκους δύο χιλιομέτρων που εκτείνεται από την Tottenham Court Road έως την Marble Arch, αναφέρει καταρχάς πως η Oxford Street «καθίσταται όντως αγνώριστη και θα έχει πλήρως μεταμορφωθεί μέσα σε λίγα χρόνια».

Τα πρώτα «λουκέτα»

Δύο από τα μεγάλα πολυκαταστήματά της έκλεισαν οριστικά: το Debenhams και το House of Fraser. Αλλά δύο προετοιμάζονται για τις εργασίες συρρίκνωσής τους: το John Lewis πρόκειται να περιοριστεί σε τέσσερις ορόφους με τους υπόλοιπους να μετατρέπονται σε γραφεία ενώ το Marks & Spencer σκοπεύει να προσφέρει το ένα τρίτο της έκτασής του για εκμετάλλευση στους κραταιούς μεσίτες ακινήτων της βρετανικής πρωτεύουσας.

Ακόμη και το Selfridges, «ο πρίγκιπας των μεγάλων πολυκαταστημάτων», αναφέρει ο ιταλός δημοσιογράφος, θα μικρύνει και θα αλλάξει, ανοίγοντας στο εσωτερικό του ένα κινηματογράφο multiplex καθώς και ένα ξενοδοχείο πολυτελείας, μετατρέποντας κάποιους από τους ορόφους του σε κατοικίες. Μάλιστα στο εξής θα εστιάσει κυρίως στην αποκαλούμενη «food hall», δηλαδή στο εμπόριο ειδών διατροφής τα οποία ανταγωνίζονται από την άποψη της ποιότητας αλλά και της τιμής τα αντίστοιχα προϊόντα του Harrods. Λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά μήκος της  Oxford Street έκλεισε και το τετραώροφο κατάστημα της Gap αλλά και το Topshop στη διασταύρωση με την Regent Street, ο Ενρίκο Φραντσεσκίνι κάνει λόγο για «επανάσταση» στον πιο εμπορικό δρόμο της βρετανικής πρωτεύουσας.

Πρόκειται για μία επανάσταση την οποία πυροδότησε καταρχάς το ηλεκτρονικό εμπόριο, δεδομένου ότι ήδη το 2019 το 40% των αγορών στη Βρετανία πραγματοποιήθηκε μέσω του Διαδικτύου. Ωστόσο περισσότερο καθοριστική υπήρξε η εμφάνιση του κορονοϊού, η πανδημία του και, κυρίως, τα λοκντάουν που επιβλήθηκαν, και έπληξαν θανάσιμα το παραδοσιακό λιανικό εμπόριο λόγω του κλεισίματος των καταστημάτων επί μήνες κατά τους οποίους οι πολίτες της Βρετανίας, όπως οι πολίτες όλου του κόσμου, πραγματοποιούσαν τις όποιες αγορές τους ηλεκτρονικά.

Τα πολυκαταστήματα θεώρησαν πως επρόκειτο για μια αναγκαστική επιλογή, για μια προσωρινή κατάσταση, ωστόσο αποδεικνύεται πως χάρη στις πολλές προσφορές και στις ανέσεις που χαρακτηρίζουν τις ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές, πολλοί καταναλωτές δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν ξανά την άνεση του καναπέ τους για μια βόλτα στην αγορά, όπως έκανε έως και πριν από μία διετία η πλειονότητα των ανθρώπων ανά τον κόσμο. «Το φαινόμενο δεν αφορά μόνον την Αγγλία, η μετάλλαξη της Oxford Street είναι ένας μικρόκοσμος μιας παγκόσμιας εξέλιξης του εμπορίου», αναφέρει σχετικά ο ιταλός ανταποκριτής στο Λονδίνο.

Ριζική ανάπλαση!

Ωστόσο σήμερα κατά μήκος της Oxford Street διαφαίνεται μία ευρύτερη αλλαγή που δεν σχετίζεται μόνο με το λιανικό εμπόριο και τις καταναλωτικές συνήθειες των Βρετανών και των πολλών εκατομμυρίων επισκεπτών του Λονδίνου, αφορά επίσης το κέντρο της πιο σύγχρονης μητρόπολης της Ευρώπης ως δημόσιο χώρο αλλά και τις πόλεις του μέλλοντος γενικότερα.

Η New West End Association που εκπροσωπεί τους εμπόρους της ευρύτερης περιοχής του κύριου εμπορικού και ψυχαγωγικού κέντρου της βρετανικής πρωτεύουσας, παρουσίασε ένα επενδυτικό πρότζεκτ ύψους τριών δισεκατομμυρίων στερλινών για μια ριζική αστική ανάπλαση: έως το 2025 η Oxford Street θα έχει καταστεί ζώνη αποκλειστικά για πεζούς, εξαλείφοντας τη μόνιμη κυκλοφοριακή συμφόρηση κατά μήκος της, εξαιτίας της οποίας σήμερα η διάσημη οδός είναι εκείνη με τα υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη.

«Θα ξεφυτρώσουν νέες πλατείες και κήποι, θα ανοίξουν γκουρμέ εστιατόρια, μπαρ και καφέ (τα οποία σήμερα είναι λίγα, εξαιρώντας εκείνα που λειτουργούν στο εσωτερικό των department stores), ξενοδοχεία και αγορές τροφίμων. Θα υπάρχουν ακόμη και κατοικίες σε μία περιοχή που σήμερα σχεδόν δεν έχει κατοίκους», μας πληροφορεί ο Φραντσεσκίνι, μόνιμος κάτοικος Λονδίνου τα τελευταία πολλά χρόνια.

Οσον αφορά τα μεγάλα πολυκαταστήματα της Oxford Street δεν θα επέλθει το τέλος τους, αλλά για να είναι σε θέση να ανταγωνίζονται τα διαδικτυακά υποκατάστατά τους θα πρέπει να επανεφευρεθούν, να καταστούν «λιγότερο πανηγύρια ματαιοδοξίας και περισσότερο εξειδικευμένα καταστήματα».

Καταστήματα… εμπειρίας

Σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι την ώρα που τα πολυκαταστήματα περνούν κρίση, στην οδό του shopping και των παράπλευρων στενών, χρυσές δουλειές κάνουν τα καταστήματα που ειδικεύονται σε ένα προϊόν, είτε πρόκειται για το megastore της Nike ή το σημείο πώλησης που θα ανοίξει η Ikea στους χώρους του πρώην Topshop, είτε για το κεντρικό κατάστημα της Apple στην κοντινή Regent Street ή το Microsoft Experience Centre.

«Αυτή ακριβώς η λέξη, “experience”, προτείνει ένα μοντέλο για το μέλλον: το shopping μετατρέπεται σε εμπειρία, ένα απόγευμα στο κέντρο καθίσταται πιο ελκυστικό, συνδυάζοντας τις αγορές με την εργασία και την κοινωνικότητα», εξηγεί ο Φραντσεσκίνι. Πρόκειται για «ένα κοκτέιλ που έχει δοκιμαστεί με επιτυχία σε άλλες περιοχές του Λονδίνου, όπως στο Covent Garden. H πλατεία της που την εποχή του Ντίκενς φιλοξενούσε την αγορά λουλουδιών, σήμερα είναι γαστρονομικό και εμπορικό κέντρο όπου το μικρό υπερτερεί του μεγάλου. Αντίστοιχα, το Coal Yard, το campus των τεχνών και της υψηλής τεχνολογίας ξεφύτρωσε στην πρώην υποβαθμισμένη περιοχή πίσω από τον σταθμό του King’s Cross», αναφέρει ενδεικτικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News