Με αφορμή την πρόσφατη «θεμελίωση» μίας μεγαλεπήβολης ιδέας του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηλαδή του παραλλήλου με τον Βόσπορο καναλιού προς αποσυμφόρηση των Στενών και διευκόλυνση της θαλάσσιας κυκλοφορίας, το αμερικανικό Μέσο Washington Post ανέθεσε σε δύο ανταποκριτές του, στον Καρίμ Φαχίμ και στην Ζεϊνέπ Καρατάς, να κάνουν ένα ρεπορτάζ για τη δυσκολία των σημερινών πλόων εκεί και την ενδεχόμενη επικινδυνότητά τους. Το ζευγάρι των ρεπόρτερ βάσισε την ανταπόκρισή του σε δηλώσεις καπετάνιων που εργάζονται ως πλοηγοί στον Βόσπορο και με τις λάντζες τους προσεγγίζουν τα τεράστια φορτηγά και γκαζάδικα, επιβιβάζονται σε αυτά και τα βοηθούν να πλεύσουν ασφαλώς από τον Μαρμαρά στον Εύξεινο Πόντο και τούμπαλιν.

Γιατί νέο κανάλι;

Το συγκεκριμένο έργο της νέας διώρυγας που θέλει να αφήσει παρακαταθήκη στη χώρα του ο Ερντογάν είναι, βέβαια, φαραωνικών διαστάσεων και εξωφρενικού κόστους. Ο «σουλτάνος», πιθανώς κουρασμένος από τα χλομά αποτελέσματα της υπερβολικής… εξωστρέφειάς του στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή, ίσως σκέφτεται την υστεροφημία του, όμως οι πολιτικοί του αντίπαλοι, με πρώτον τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμαμόγλου, τον κατηγορούν ήδη ότι το έργο αυτό είναι εφιαλτικό για τους πολίτες της τουρκικής μεγαλούπολης, καταστροφικό για το περιβάλλον αλλά και προσχηματικό, αφού το πρώτο πράγμα που θα δημιουργήσει η κατασκευή του είναι… οι μίζες. Δηλαδή, στο «κανάλι του Ερντογάν» προς το παρόν κυλούν απλώς τα απόνερα της τουρκικής μικροπολιτικής και τίποτε περισσότερο.

Πάντως η γεωπολιτική διάσταση του θέματος δεν είναι αμελητέα, καθώς η κατασκευή του νέου καναλιού θα δώσει τη δυνατότητα στο τουρκικό κράτος να παρακάμψει ή και να ακυρώσει τη δεσμευτική για τη λειτουργία του καθεστώτος του Βοσπόρου Συνθήκη του Μοντρέ. Με το νέο κανάλι ο Ερντογάν θέλει να θέσει τους δικούς του κανόνες στην κίνηση των πλοίων και να αποκομίσει κέρδη ακόμη και σε επίπεδο περιφερειακής κυριαρχίας.

Ρεύματα και δίνες

Το ρεπορτάζ της Post παρουσίασε σαν σκληρή τη δουλειά των πλοηγών εξαιτίας «διαβολικών ρευμάτων», «δινών» και μποτιλιαρίσματος πλεουμένων στον Βόσπορο. Κάποιος πλοηγός δήλωσε την ανησυχία του για τα βαριά και δυσκίνητα γκαζάδικα, ότι μπορεί να προκαλέσουν καταστροφή στην πόλη. Οι συντάκτες παρατήρησαν: «Πέρσι η παγκόσμια προσοχή επικεντρώθηκε στο φορτηγό “Ever Given”, που κόλλησε στη Διώρυγα του Σουέζ έξι ημέρες, αλλά στην Τουρκία, η ασφάλεια του Βοσπόρου βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο των αντεγκλήσεων σχετικά με την πρόταση του Ερντογάν».

Στόματα κλειστά

Την επικινδυνότητα της πλεύσης στον Βόσπορο επικαλείται και ο ίδιος ο Ερντογάν, τονίζοντας ότι το κανάλι έχει υπερβεί το όριο της χωρητικότητάς του και υπογραμμίζοντας την πιθανότητα κάποιας μεγάλης καταστροφής λόγω ατυχήματος κατά τη διέλευση των πλοίων. Αναφορικά με τον πολιτικό καβγά, η Post έδωσε την πληροφορία ότι οι τούρκοι πλοηγοί, «πολλοί από τους οποίους εργάζονται για το κράτος», δεν ανακατώνονται καθόλου, αφού «το θέμα είναι ευαίσθητο», και αρνούνται να πουν οτιδήποτε. Φόβος, λοιπόν. Το αμερικανικό Μέσο έγραψε επί λέξει: «Οι πλοηγοί τονίζουν την αυστηρή εκπαίδευσή τους και την εμπειρία τους, υποστηρίζοντας εμμέσως ότι η παρουσία τους στον Βόσπορο είναι επαρκής για να τον κρατήσει ασφαλή, παρά τα προβλήματα που θέτει στους ανθρώπους εκεί η ίδια η φύση, η μη ελεγχόμενη». Φόβος, οπωσδήποτε, για τιμωρία.

Η φύση και οι άνθρωποι

Στα προαναφερθέντα «προβλήματα της φύσης» στην περιοχή συγκαταλέγονται οι συχνές ομίχλες και οι ισχυροί βόρειοι άνεμοι, τα διαφορετικά υψόμετρα και οι διαφορετικές «αλατότητες» των δύο θαλασσών, κ.ά., τα οποία η Post χαρακτήρισε «μεγάλες προκλήσεις για τους πλοηγούς». Στα… ανθρώπινα προβλήματα του πορθμού του Βοσπόρου το ρεπορτάζ κατέταξε τις εμπειρίες των τούρκων πλοηγών από τις επισκέψεις τους στα διερχόμενα πλοία: «Μεθυσμένοι αξιωματικοί στη γέφυρα, ασυνεννοησία λόγω αδυναμίας γλωσσικής επικοινωνίας». Υπάρχουν όμως και τα προβλήματα των ίδιων των πλοίων: «Οι αστοχίες στην κίνηση του σκάφους – όταν συμβεί αυτό, τα πληρώματα ρίχνουν αμέσως την άγκυρα ώστε να μην πλευρίσει το πλοίο στην ακτή».

Οση ώρα έκαναν το ρεπορτάζ τους, οι συντάκτες παρατήρησαν ότι «στον Βόσπορο υπήρχαν πλοία παντού, μία ατελείωτη σειρά από φεριμπότ, μικρά αλιευτικά, αστυνομικά σκάφη, λάντζες, που όλα κατευθύνονταν προς το επόμενο τάνκερ». Αλλά και στις όχθες των Στενών «αμέτρητο ήταν το πλήθος, σε κίνηση ή όχι, σε δρόμους, προβλήτες, εστιατόρια». Και οι πλοηγοί συμφώνησαν μαζί τους: «Πάντα έτσι είναι, όμορφα. Ομως εμείς εδώ δουλεύουμε, δεν μπορούμε να δούμε την ομορφιά της Πόλης»…

Το ρεπορτάζ της Post έκλεισε με τη διαπίστωση ότι τα ατυχήματα ή δυστυχήματα στον πορθμό του Βοσπόρου, τα οποία επικαλείται ο Ερντογάν με σκοπό να φτιάξει το νέο κανάλι του δυτικότερα, δεν είναι καινούργια. Παλιά συνέβαιναν τέτοια πράγματα, λόγου χάρη «το 1963, όταν ένα ρωσικό φορτηγό έπεσε σε μια παραθαλάσσια έπαυλη μέσα σε πυκνή ομίχλη και σκότωσε τρία άτομα», αλλά πλέον τέτοια ατυχήματα στα Στενά είναι σπάνια.

Και νέα μυθολογία

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ρεπορτάζ, εν είδει γαρνιτούρας, υπάρχει μπόλικη δόση γραφικότητας και κάμποσες ανιστορικές πιρουέτες («οι πλοηγοί του Βοσπόρου είναι μέλη μίας παλιάς, ακόμη και αρχαίας, τάξης», «σε ορισμένους τούρκους πλοηγούς αρέσει να εντοπίζουν την καταγωγή τους στην αρχαιότητα», ο κυβερνήτης της μυθολογικής «Αργούς», ο Τίφυς, παρουσιάζεται σαν πρόγονος των τούρκων πλοηγών, κ.ά. παρεμφερή και τετριμμένα), ενώ αναφέρεται μέχρι και το Χρυσόμαλλο Δέρας…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News