Για τους νεότερους αναγνώστες που δεν γνωρίζουν το έργο του, ο Εριχ φον Ντένικεν ήταν ένα φαινόμενο, ο συγγραφέας του πιο καλτ non-fiction βιβλίου της δεκαετίας του 1960. Το έργο του «Τα άρματα των θεών», που κυκλοφόρησε το 1968 με τον ανατρεπτικό υπότιτλο «Ηταν ο Θεός αστροναύτης;», δεν έλειπε από καμιά βιβλιοθήκη της δεκαετίας του 1970 και το επιχείρημά του κυκλοφορούσε σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους των πανεπιστημίων της Δύσης όπου κυκλοφορούσαν μαστουρωμένοι φοιτητές.
Το επιχείρημα του ελβετού ξενοδόχου, που έγινε διάσημος γράφοντας βιβλία φαντασίας, ήταν ότι εξωγήινοι επισκέφτηκαν τον πλανήτη μας στο μακρινό παρελθόν και ότι όλες οι αρχαιολογικές παραξενιές, από τη Μεγάλη Πυραμίδα στη Γκίζα έως τις μυστηριώδεις γραμμές της Νάζκα στο Περού, αποτελούν απόδειξη της παρουσίας τους.
Ο δημοσιογράφος της Telegraph Σαμ Λιθ μίλησε με τον ευγενικό Ελβετό, λίγους μήνες πριν από τα 87α γενέθλιά του, και διαπίστωσε ότι ακόμη δεν έχε αλλάξει γνώμη. Πιστεύει ότι οι εξωγήινοι ζευγάρωσαν με αρχαίους ανθρώπους και άλλαξαν το γονιδίωμά μας, μας έδωσαν διάφορα τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα και μετά έφυγαν από τη Γη, με την υπόσχεση να επιστρέψουν· μια υπόσχεση που, όπως πιστεύει, ο μισός αιώνας εμφανίσεων UFO δείχνει ότι την έκαναν πράξη. Λέει ότι η λαϊκή ανάμνηση αυτών των εξωγήινων –με τα πύρινα πλοία τους να κατεβαίνουν από τους ουρανούς– είναι κωδικοποιημένη στα αρχαία κείμενα των θρησκειών σε όλο τον κόσμο, από το βιβλίο του Ιεζεκιήλ μέχρι τη Μαχαμπαράτα και το Επος του Γκιλγκαμές.
Η συνέντευξη του φον Ντένικεν στη βρετανική εφημερίδα έγινε με αφορμή τη νέα ταινία της Marvel «The Eternals» με πρωταγωνίστρια την Αντζελίνα Τζολί. Η ταινία, σε σκηνοθεσία της Κλοέ Ζαό, βασίζεται στους «Eternals», τα εκπληκτικά κόμικς του Τζακ Κίρμπι (δημιουργού εκατοντάδων άλλων υπερηρώων του Σύμπαντος της Marvel Comics), ο οποίος εμπνεύστηκε τους χαρακτήρες τους τη δεκαετία του 1970, από το έργο του Εριχ φον Ντένικεν.
Η ταινία αφηγείται την ιστορία μια ομάδας αρχαίων εξωγήινων υπερηρώων, που ήρθαν στη Γη το 5.000 π.Χ., για να καθοδηγήσουν την ανάπτυξη της ευφυούς ζωής στον πλανήτη, πράγμα το οποίο ουσιαστικά είναι η θέση του φον Ντένικεν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κίρμπι επηρεάστηκε από τα «άρματα των θεών», ωστόσο ο ελβετός συγγραφέας, με τη σειρά του, δεν τον έχει ακουστά: «Οι “Αιώνιοι”; Βιβλίο είναι;», ρωτάει τον Σαμ Λιθ. «Δεν το ήξερα, αλλά χαίρομαι που το ακούω».
Οι ιδέες που ενέπνευσαν τον Κίρμπι, λέει ο φον Ντένικεν, φύτρωσαν μέσα του, όταν –ως γιος αφοσιωμένων καθολικών Ελβετών– βρέθηκε σε ένα οικοτροφείο Ιησουιτών. Φορτωμένος με μαθήματα Λατινικών και Αρχαίων Ελληνικών και βυθισμένος στη Βίβλο, ενδιαφέρθηκε για το αν και άλλα θρησκευτικά κείμενα μοιράζονταν τους ίδιους μύθους.
«Εμαθα ότι οι περισσότερες από αυτές τις κοινότητες στο παρελθόν μιλούσαν για όντα που κατεβαίνουν από τον ουρανό, με καπνό, φωτιά, τρέμουλο, δυνατό θόρυβο κ.λπ.», λέει στην Telegraph. «Οντας πιστός στον Θεό, σκέφτηκα ότι ο πραγματικός Θεός θα ήταν κάτι πνευματικό, δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ ένα όχημα με το οποίο κινείσαι από το σημείο Α στο σημείο Β». Και έτσι, σκέφτηκε ότι αυτά τα κείμενα δεν περιγράφουν τον Θεό, αλλά εξωγήινους επισκέπτες που λατρεύονταν ως θεοί από τους προγόνους μας.
Η ιδέα τον συνεπήρε. Ενώ εργαζόταν ως διευθυντής ενός ξενοδοχείου στο Νταβός («Μου άρεσε πολύ! Θα μπορούσα ακόμα και σήμερα να στέκομαι πίσω από τη ρεσεψιόν, πίσω από το μπαρ. Η ξενοδοχειακή επιχείρηση ήταν υπέροχη», λέει), άρχισε να γράφει τα «Αρματα των θεών». Και μέσα σε μερικούς μήνες από τη δημοσίευσή του, το βιβλίο είχε γίνει διάσημο. Το 1970, το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel μιλούσε για την «Ντενικίτιδα» (Dänikitis), τη νέα μανία που είχε κυριεύσει τον κόσμο. Ο δε Φον Ντένικεν συνέχισε να αναπτύσσει τη θεωρία του, αν και είναι λίγο ασαφής ως προς το ποια νέα στοιχεία προκάλεσαν όχι ένα, ούτε δύο, αλλά 43 βιβλία με το ίδιο θέμα.
Το πιο περίεργο, ωστόσο, ίσως δεν είναι ότι ο φον Ντένικεν πιστεύει πως η ανθρώπινη εξέλιξη έχει καθοδηγηθεί από καλοπροαίρετη εξωγήινη παρέμβαση ή ότι οι θρησκείες του κόσμου είναι ουσιαστικά μια λατρεία των εξωγήινων, αλλά ότι πιστεύοντας όλα αυτά, δεν παύει να ισχυρίζεται: «Εξακολουθώ να πιστεύω ακράδαντα στον Θεό, αλλά δεν έχω ιδέα τι είναι ο Θεός».
Η θεωρία των αρχαίων εξωγήινων, εξάλλου, είναι κατά κάποιο τρόπο επίσης θέμα πίστης. Ο Φον Ντένικεν το δηλώνει ευθέως: «Ομολογώ: Δεν έχω κανένα υλικό στοιχείο. Προσπάθησα να το αποδείξω με ενδείξεις, έχω εκατοντάδες, μερικές πολύ καλές, άλλες καλύτερες αλλά όλες είναι ενδείξεις, καμία δεν είναι υλική απόδειξη». Και προσθέτει: «Οι ενδείξεις προέρχονται από παλιές γραφές, ιερές και μη, όπου μπορούμε ξεκάθαρα να δούμε: κάποιος έδωσε οδηγίες σε κάποιους ανθρώπους για τους εξωγήινους. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι άνθρωποι ρωτούν τους επισκέπτες: “Από πού έρχεστε;” Δείχνουν πάντα τον ουρανό. Και πάντα υπόσχονται ότι στο μακρινό μέλλον θα επιστρέψουν».
Ο Φον Ντένικεν επιμένει, παρά τις αντιδράσεις που προκάλεσε η θεωρία του. Υπάρχει ολόκληρη βιβλιοθήκη με έργα αρχαιολόγων και ιστορικών που επισημαίνουν λάθη γεγονότων και ερμηνειών στο έργο του. Ο αστροφυσικός Καρλ Σαγκάν είπε: «Το πιο ευγενικό πράγμα που μπορώ να πω για τον Φον Ντένικεν είναι ότι αγνοεί την επιστήμη της αρχαιολογίας. Κάθε φορά που βλέπει κάτι που δεν μπορεί να το καταλάβει, το αποδίδει σε εξωγήινη νοημοσύνη και αφού δεν καταλαβαίνει σχεδόν τίποτα, βλέπει στοιχεία εξωγήινης νοημοσύνης σε όλο τον πλανήτη». (Οι επικριτές του επισημαίνουν επίσης τις διώξεις του Φον Ντένικεν για απάτη τη δεκαετία του 1960. Ωστόσο, ο ίδιος λέει ότι αυτό οφείλεται σε κακόβουλο εισαγγελέα και υποστηρίζει: «Δεν έχω απολύτως κανένα ποινικό μητρώο».)
Προκαλεί έκπληξη, εξάλλου, το γεγονός ότι ενώ έχει πουλήσει περισσότερα από 60 εκατ. αντίτυπα βιβλίων, έχει διευθύνει ένα θεματικό πάρκο και έχει παρουσιάσει αμέτρητα τηλεοπτικά προγράμματα, «δεν έγινε ποτέ πλούσιος», γιατί, όπως λέει, ήταν αφελής σχετικά με τις πρώτες του εκδοτικές συμβάσεις: «Χρήματα μπαίνουν και χρήματα βγαίνουν», λέει. «Οχι για πολυτέλεια. Δεν είχα ποτέ Ferrari ή μεγάλο σπίτι. Μένω σε ένα ξύλινο σπίτι στις Ελβετικές Αλπεις, μαζί με τη γυναίκα μου. Ο γάμος μας κρατάει πάνω από 60 χρόνια. Δεν έγινα ποτέ πλούσιος», επαναλαμβάνει, αλλά παραδέχεται: «Εχω αρκετά χρήματα για να γεράσω χωρίς οικονομικά προβλήματα».
Αν, όμως, ο σκοπός αυτών των εξωγήινων ήταν να καθοδηγήσουν την ανθρώπινη ανάπτυξη, γιατί πιστεύει ότι έφυγαν για χιλιάδες χρόνια; «Οι αποστάσεις μεταξύ των αστεριών είναι πολύ, πολύ μεγάλες, δεν μπορείτε να πάτε από το ένα ηλιακό σύστημα στο άλλο μέσα σε 10 χρόνια», λέει.
«Δηλαδή αυτοί οι εξωγήινοι ήθελαν να πάνε σπίτι τους για να πιουν ένα φλιτζάνι τσάι και απλώς τους πήρε πολύ χρόνο για να επιστρέψουν;», τον ρωτάει ο δημοσιογράφος της Telegraph. «Ναι», απαντάει. «Πιστεύω ότι μάλλον οφείλεται στις αποστάσεις. Αλλά αυτά είναι απλώς ιδέες. Δεν έχω αποδείξεις». Πιστεύει ότι θα προκύψει ποτέ η απόδειξη; Ο φον Ντένικεν απαντάει ότι ανατροπή θα ήταν η ανακάλυψη ενός αποδεδειγμένα εξωγήινου αντικειμένου, αν και καθώς πλησιάζουν τα 87α γενέθλιά του, παραδέχεται ότι δεν έχει μεγάλη ελπίδα να συμβεί κάτι τέτοιο όσο ζει: «Ω ναι. Κάποιος –όχι ο Εριχ, κάποιος άλλος– θα βρει κάπου ένα αντικείμενο που δεν είναι επίγειο. Τότε θα έχουμε την απόδειξη», λέει.
Πιστεύει ότι οι εξωγήινοι είναι εδώ –ακόμη και ότι ξέρουμε πού βρίσκονται– αλλά μέχρι στιγμής είναι απρόσιτοι. Ενα από τα λάθη στο πρώτο βιβλίο του ήταν ότι εντόπισε μια σιδερένια κολόνα σε έναν ναό στο Δελχί ως «εξωγήινο κράμα» επειδή «οι οδηγοί του ναού μού είπαν ότι η κολόνα δεν σκούριαζε». Στην εισαγωγή μιας μεταγενέστερης έκδοσης, όμως, παραδέχεται ότι «στο μεταξύ, αυτό το σκουπίδι είχε σκουριάσει».
Ωστόσο, η σιδερένια κολόνα δεν ήταν το μόνο πράγμα στο οποίο είχε ποντάρει. Στη Βίβλο, λέει, «υπάρχει ένα αντικείμενο που ονομάζεται Κιβωτός της Διαθήκης. Τι είναι η Κιβωτός της Διαθήκης; Ενα εξωγήινο αντικείμενο. Σήμερα, γνωρίζουμε πού βρίσκεται η Κιβωτός της Διαθήκης: στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας στην αιθιοπική πόλη Ακσούμ, αλλά δεν μπορείτε να πάτε, γιατί είναι κλειστή».
Ο Φον Ντένικεν λέει ακόμη ότι ο πρώτος ιάπωνας αυτοκράτορας έλαβε δώρο από τον «ουράνιο πατέρα» του έναν καθρέφτη, που του επέτρεπε να βλέπει τι συνέβαινε σε όλα τα νησιά του Ειρηνικού ταυτόχρονα, «κάτι σαν δορυφορική εικόνα». «Αυτός ο καθρέφτης βρίσκεται στη σαρκοφάγο του. Ομως η σαρκοφάγος είναι τελείως κλειστή. Αν μπορούσαμε να την ανοίξουμε και να δούμε τον καθρέφτη, πιθανότατα θα ήταν ένα εξωγήινο αντικείμενο», ισχυρίζεται.
Τρέφει και μια άλλη, ακόμα πιο αγαπημένη ελπίδα: «Αν –αυτό είναι ένα όνειρο– κάποιοι από τους εξωγήινους που μπορεί να μας παρατηρούν σήμερα εμφανιστούν δημόσια, αν πάνε στη βρετανική τηλεόραση και πουν, ναι, δεν είμαστε από αυτόν τον πλανήτη, και μπορούν να το αποδείξουν με κάποιο τρόπο, τότε η υπόθεση θα είναι ξεκάθαρη», υποστηρίζει.
«Και μετά», του λέει ο Σαμ Λιθ, «θα πουν: “Ο Φον Ντένικεν είχε δίκιο!”». Ο ελβετός συγγραφέας γελάει: «Θα ήταν υπέροχο, φυσικά. Αλλά δεν είμαι το είδος του ανθρώπου που θα έλεγε: “Ε, τώρα, καταλαβαίνετε, είχα δίκιο, και είστε όλοι ηλίθιοι”»…
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News