Ποιο είναι το καλύτερο βιβλίο των τελευταίων 125 ετών; Το εν λόγω ερώτημα έθεσε στους αναγνώστες του το Βοοκ Review των New York Times αλλά αποτελεί γεγονός πως πολλοί άνθρωποι αντιπαθούν τις λίστες με τα καλύτερα βιβλία, θεωρώντας πως είναι αδύνατο να είναι αμερόληπτες. Ωστόσο παρόμοιες λίστες έχουν τη σημασία τους, καθώς ο καθορισμός ενός λογοτεχνικού κανόνα, ενός συνόλου λογοτεχνικών έργων που συγκροτούν την πολιτισμική και πνευματική βάση μιας κοινότητας ανθρώπων, αποκαλύπτει πολλά σε όποιον είναι σε θέση να τον ερμηνεύσει σωστά.

Ενα άλλο ζήτημα που απασχολεί όσους εναντιώνονται στις λίστες με τα καλύτερα βιβλία είναι το ποιος κρίνει ποια είναι αυτά. Στην προκειμένη περίπτωση οι κριτές είναι οι αναγνώστες της έγκυρης νεοϋορκέζικης εφημερίδας που καλούνται να εκφράσουν τις προτιμήσεις τους έως το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας, ούτως ώστε να ανακοινωθεί στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου, το καλύτερο βιβλίο των τελευταίων 125 ετών.

Το κατά πόσο είναι αρμόδιοι να κρίνουν οι απλοί αναγνώστες την αξία ενός βιβλίου, εξακολουθεί να αποτελεί επίμαχο ζήτημα. Πάντως ο Χάρολντ Μπλουμ, ο περίφημος αμερικανός κριτικός λογοτεχνίας και κορυφαίος φιλόλογος που το 1994 εξέδωσε τον «Δυτικό Κανόνα», παρουσιάζοντας τους είκοσι έξι συγγραφείς που κατά τη γνώμη του έχουν καθορίσει και διαμορφώσει τη δυτική λογοτεχνία, θεωρούσε αναρμόδια τα μέλη της κριτικής επιτροπής του Νομπέλ Λογοτεχνίας.

Νομπελίστες… πέμπτης κατηγορίας

«Το Νομπέλ το έχουν δώσει σε κάθε ανόητο πέμπτης κατηγορίας, από την Ντόρις Λέσινγκ που έγραψε ένα μόνο αξιοπρεπές βιβλίο πριν από σαράντα χρόνια και τώρα γράφει φεμινιστική επιστημονική φαντασία έως τον Ζαν-Μαρί Γκιστάβ Λε Κλεζιό που δεν διαβάζεται, έως τον Ντάριο Φο, για τον οποίο είναι απλά γελοίο» το ότι τιμήθηκε με το βαρύτιμο λογοτεχνικό βραβείο, είχε αναφέρει σχετικά.

Μετά την κυκλοφορία του «Δυτικού Κανόνα» ο Μπλουμ κατηγορήθηκε για ρατσισμό και σεξισμό, για την απουσία μη λευκών και την παρουσία ελάχιστων γυναικών συγγραφέων στη λίστα του, όπου κυριαρχούν αγγλόφωνοι λευκοί άνδρες. Ωστόσο ο Μπλουμ τη συνέθεσε σχεδόν αποκλειστικά με κριτήρια αισθητικά ενώ αδιαφορούσε πλήρως για τον βίο και την πολιτεία των συγγραφέων καθώς και για τις όποιες πολιτικές πεποιθήσεις τους: «Μετράει μόνο η μαεστρία της αλληγορικής γλώσσας, η γνωστική ικανότητα, η εκφραστική πληθωρικότητα», υποστήριζε ο ίδιος.

Σε κάθε περίπτωση οι 26 συγγραφείς που καθόρισαν τη δυτική λογοτεχνία κατά τον Μπλουμ ήταν οι Γουίλιαμ Σαίξπιρ, Ντάντε Αλιγκέρι, Τζέφρι Τσόσερ, Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Μισέλ ντε Μοντέν, Μολιέρος, Τζον Μίλτον, Σάμιουελ Τζόνσον, Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, Γουίλιαμ Γουόρντσγουορθ, Τζέιν Οστιν, Γουόλτ Γουίτμαν, Εμιλι Ντίκινσον, Τσαρλς Ντίκενς, Τζορτζ Ελιοτ, Λέων Τολστόι, Χένρικ Ιψεν, Ζίγκμουντ Φρόιντ, Μαρσέλ Προυστ, Τζέιμς Τζόις, Βιρτζίνια Γουλφ, Φραντς Κάφκα, Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Πάμπλο Νερούδα, Φερνάντο Πεσόα και Σάμιουελ Μπέκετ.

25 υποψηφιότητες

Οσον αφορά τη λίστα των αναγνωστών των New York Times αποτελείται από έργα αντί για συγγραφείς, είκοσι πέντε συνολικά, τα οποία επέλεξαν οι συντάκτες του Book Review, αφότου δέχτηκαν χιλιάδες προτάσεις από όλον τον κόσμο, και είναι τα εξής: «1984» του Τζορτζ Οργουελ, «Ολο το φως που δεν μπορούμε να δούμε» του Αντονι Ντορ, «Αγαπημένη» της Τόνι Μόρισον, «Catch-22» του Τζόζεφ Χέλερ, «Ο φύλακας στη σίκαλη» του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, «Ο ιστός της Σαρλότ» του Ε. Μπ. Γουάιτ, «Συνασπισμός Ηλιθίων» του Τζον Κένεντι Τουλ, «Η συντροφιά του δαχτυλιδιού» του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, «Λεπτή Ισορροπία» του Ρόιντον Μίστρι, «Ενας τζέντλεμαν στη Μόσχα» του Αμορ Τόουλς, «Οσα παίρνει ο άνεμος» της Μάργκαρετ Μίτσελ, τα «Σταφύλια της οργής» του Τζον Στάινμπεκ, «Ο μεγάλος Γκάτσμπι» του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, «Η ιστορία της θεραπαινίδας» της Μάργκαρετ Ατγουντ, «Ο Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος» της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, «Infinite Jest» του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας, «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Χάρπερ Λι, «Λίγη ζωή» της Χάνια Γιαναγκιχάρα, «Λολίτα» του Βλαντίμιρ Ναμπόκοβ, «Μοναχικό περιστέρι» του Λάρι ΜακΜέρτρι, «Εκατό χρόνια μοναξιά» του Γαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, «Οι κορυφές της ζωής» του Ρίτσαρντ Πάουερς, «Μια προσευχή για τον Οουεν Μίνι» του Τζον Ιρβινγκ, «Ενα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» της Μπέτι Σμιθ, «Οδυσσέας» του Τζέιμς Τζόις.

Στη λίστα των αναγνωστών του Book Review των New York Times κυριαρχούν, φυσικά, συγγραφείς από τις ΗΠΑ, δεκαεπτά συνολικά, ενώ υπάρχουν επίσης τρεις από τη Βρετανία, δύο από τον Καναδά, ένας από την Κολομβία, ένας από τη Ρωσία (πολιτογραφημένος Αμερικανός ωστόσο) και ένας από την Ιρλανδία. Σε σχέση με τη λίστα του Χάρολντ Μπλουμ υπάρχουν περισσότερες γυναίκες, επτά συνολικά. Μοναδικό κοινό πρόσωπο στις δύο λίστες, ο Τζέιμς Τζόις. Οσον αφορά τις απουσίες από αμφότερους τους καταλόγους, είναι πραγματικά πάρα πολλές, η σχετική λίστα θα ήταν τεράστια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News