Το προσφάτως αφιχθέν γλυπτό, στο αλσύλλιο του Ροβέρτου Γκάλι, επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, με έκανε να περάσω από το σημείο. Ηθελα να δω με τα μάτια μου αυτή την μπρούντζινη εκδοχή της Μαρίας Κάλλας, που άλλοι είπαν ότι μοιάζει με κακό του «Terminator», άλλοι με το αγαλματίδιο των βραβείων Οσκαρ και άλλοι με το ρομποτάκι C-3PO των «Star Wars». Από αυτή την άποψη, το γλυπτό της Αφροδίτης Λίτη πέτυχε. Εγινε ένας μικρός πόλος έλξης για περίεργους σαν κι εμένα.

Ενιωσα μια μικρή στενοχώρια, το ομολογώ, βάζοντας τον εαυτό μου στα παπούτσια της γλύπτριας, που, από τη στιγμή των αποκαλυπτηρίων, ακούει τα εξ αμάξης για το έργο της. Τι φοβερό πράγμα κι αυτό, του καλλιτέχνη που δέχεται έναν χείμαρρο αρνητικών σχολίων για το δημιούργημά του. Είναι μέσα στη δουλειά του, βέβαια. Ο αποδέκτης της τέχνης είναι το κοινό, το πάρε-δώσε μαζί του είναι αναγκαίο και αναπόφευκτο. Από την άλλη, και ο καλλιτέχνης δικαιούται να έχει τη δική του οπτική.

«Αυτή είναι η δική μου Κάλλας» δήλωσε στις κάμερες η Αφροδίτη Λίτη, καθηγήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, μια καταξιωμένη γλύπτρια με βραβεύσεις και πολλές εκθέσεις στο ενεργητικό της, στην οποία ανατέθηκε η εκπόνηση της δωρεάς προς τον Δήμο Αθηναίων, από την πρόεδρο του Συλλόγου «Μαρία Κάλλας».

Φυσικά, κανείς δεν αφαιρεί το δικαίωμα από τον καλλιτέχνη να εκφράζεται όπως επιθυμεί. Και το μικρότερο κακό είναι τελικά το αν το γλυπτό στο αλσύλλιο του Ροβέρτου Γκάλι μοιάζει, λιγότερο ή περισσότερο, στην ελληνίδα ντίβα της όπερας. Αν την είχε ζωγραφίσει ο Πικάσο, μπορεί να ήταν ένα κυβιστικό πορτρέτο, που δεν θα της έμοιαζε και καθόλου.

Βέβαια, όταν το γλυπτό ενός τόσο διάσημου προσώπου τοποθετείται σε δημόσιο χώρο, το κοινό περιμένει να του μοιάζει. Εχει φανεί από το παρελθόν, δηλαδή, η ανάγκη αυτής της συλλογικής επιθυμίας. Το 2000, μια προτομή της Αλίκης Βουγιουκλάκη, η οποία δεν της έφερνε και τόσο, κατά γενική ομολογία, έγινε αντικείμενο ανάλογων σχολίων. Και παρ’ όλο που τότε δεν υπήρχε το τσουνάμι μετάδοσης της πληροφορίας μέσω κοινωνικών δικτύων και Διαδικτύου, οι αντιδράσεις ήταν τόσο έντονες, που η προτομή αποκαθηλώθηκε μία ημέρα μετά τα αποκαλυπτήρια.

Εχω την αίσθηση, όμως, ότι εκείνο που ενοχλεί στη συγκεκριμένη μπρούντζινη εκδοχή της Κάλλας δεν είναι η, όχι και τόσο πιστή, εξωτερική απεικόνισή της, αλλά κυρίως η μετάδοση ενός λάθος συναισθήματος. Και αυτό έχει να κάνει με τις επιλογές τόσο του καλλιτέχνη που φιλοτεχνεί ένα γλυπτό το οποίο προορίζεται για ένα σημείο της πόλης, όσο και των υπευθύνων που αποφασίζουν ποιο θα είναι το σημείο.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι εμφανές ότι κάτι έχει πάει λάθος. Βλέπεις ένα αστραφτερό γλυπτό που στέκει εντελώς παράταιρο σε ένα φόντο γήινο, με ελιές εκατέρωθεν, κάτω από έναν αρχαιοελληνικό ναό, όπου το μάρμαρο κλέβει την παράσταση στο τοπίο. Είναι μια Κάλλας τοποθετημένη σε λάθος χώρο, στραφταλίζουσα χωρίς λόγο, ένα γλυπτό που μοιάζει να προσπαθεί να κλέψει την προσοχή μόνο με τη λάμψη του, η οποία όμως δεν φέρει την ανάλογη χάρη. Εκείνη που είχε επάνω της αυτή η ντίβα της όπερας και έκανε το κοινό να μαγεύεται μαζί της.

Η Μαρία Κάλλας ήταν μια προσωπικότητα που προκαλούσε δέος στο κοινό. Για το ταλέντο, την ιδιοσυγκρασία, τα πάθη και τα βάσανά της. Αυτό είναι το βασικό συναίσθημα που έχει μείνει από το πέρασμά της στον κόσμο και ακολουθεί τη θύμησή της μέχρι σήμερα. Το γλυπτό στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου δεν μεταδίδει ούτε στο ελάχιστο την αίσθηση του δέους. Αντιθέτως, μεταδίδει στον θεατή μια μιζέρια. Βλέπεις μια μορφή που συρρικνώνεται μέσα στο χρυσό, στραφταλιζέ της περίβλημα και στέκεται αμήχανη επάνω στα γοβάκια της (το ένα, μάλιστα, της έχει στραβώσει κιόλας), κοιτώντας το κοινό της με αμηχανία.

Δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση η Μαρία Κάλλας να κοιτάξει έτσι το κοινό της. Ούτε μία, όμως. Ούτε μία.

ΥΓ. Υπάρχει και ένα άλλο θέμα. Η βροχή έχει ήδη αρχίσει να μαυρίζει τον μπρούντζο του γλυπτού. Αυτό δεν το σκέφτηκαν;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News