Ποιος ήταν ο πρώτος έλληνας υπουργός Εξωτερικών; (Ο Φαναριώτης Θεόδωρος Νέγρης) Γνωρίζετε ότι υπήρχε Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1829 που προέβλεπε ότι η Ελλάδα θα τελούσε υπό την επικυριαρχία της Υψηλής Πύλης, προς την οποία θα κατέβαλε 1.500.000 γρόσια; (σσ: Δεν εφαρμόστηκε ποτέ) Ποια ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος; (Η Αϊτή)

Ενας ολόκληρος κόσμος, αυτός της διπλωματίας, των Συνθηκών και των Πρωτοκόλλων, των αναγνωρίσεων αλλά και των θεσμικών προσώπων που έπαιξαν κομβικό ρόλο στην εδραίωση της ανεξαρτησίας των Ελλήνων, το 1821, ξεδιπλώνεται στην έκθεση «Η Ελλάδα Ελεύθερη – Αναγνώριση και σύναψη διπλωματικών σχέσεων», που διοργανώνει το υπουργείο Εξωτερικών στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο από την Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου και για ένα μήνα.

Περισσότερα από 200 έγγραφα απαρτίζουν έναν μικρό θησαυρό – προϊόν ενιαύσιας έρευνας σε ένα πεδίο σχετικά ανεξερεύνητο, με ελάχιστες βιβλιογραφικές αναφορές. Η έκθεση, την οποία έχει επιμεληθεί ο διευθυντής της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών Γιώργος Πολυδωράκης, παρουσιάζεται πρώτη φορά – με φυσική παρουσία – στην Αθήνα. Ο αρχικός προγραμματισμός ήθελε την παρουσίασή της τον περασμένο Μάρτιο, ο ιός και η πανδημία άλλαξαν εντούτοις τα σχέδια. Στο μεσοδιάστημα τα έγγραφα ταξίδεψαν στο εξωτερικό, στη Μελβούρνη και στο Περθ της Αυστραλίας, στη Σαγκάη και στο Αλγέρι. Στις 22 Σεπτεμβρίου, η έκθεση θα εγκαινιασθεί και στην Τήνο, στο Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, σε συνεργασία με την Εταιρεία Κυκλαδικών Μελετών. Αναμένεται να βγει και πάλι εκτός συνόρων, τους προσεχείς μήνες, μέχρι το τέλος του 2021.

Ολα τα έγγραφα είναι ψηφιοποιημένα και αναρτημένα στην ψηφιακή πλατφόρμα της Υπηρεσίας του Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου arxeio.mfa.gr, όπου βρίσκεται ψηφιοποιημένο και όλο το αρχειακό υλικό της Κεντρικής Υπηρεσίας του ΥΠΕΞ έως και το 1924. Δείτε και την οικεία της έκθεσης ιστοσελίδα: 200years.mfa.gr

Ο Καποδίστριας και ο Λεοπόλδος

Tα έγγραφα που έχουν ανασυρθεί (στη συντριπτική πλειοψηφία τους) από την αρχειακή συλλογή του ΥΠΕΞ υποδηλούν μια σκληρή πραγματικότητα: Δεν αρκούσαν οι νίκες στο στρατιωτικό πεδίο για να επιτευχθεί η ανεξαρτησία. Η αναγνώριση από τα υπόλοιπα κράτη και η σύναψη διπλωματικών και προξενικών σχέσεων με αυτά, ήταν απαραίτητες προϋποθέσεις για να καταστεί πραγματικά ανεξάρτητη η χώρα.

Η έκθεση «παρακολουθεί» την πορεία της αναγνώρισης του νέου ελληνικού κράτους, καλύπτοντας την περίοδο έως και το 1840. Εχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε συνάψει σχέσεις με το Βασίλειο των Δυο Σικελιών, με τα Κράτη της Γερμανικής Συνομοσπονδίας, με τα Παπικά Κράτη, με το Βασίλειο της Σουηδίας και της Νορβηγίας – τα ονόματα που έφεραν τότε τα αυτόνομα αυτά κράτη. Οπως και η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας – σε αντίθεση με άλλα κράτη της εποχής – που χρησιμοποιεί το παλαιό, ιουλιανό ημερολόγιο. Στις περιγραφές των εγγράφων, όλες οι ημερομηνίες αναγράφονται με βάση και τα δυο ημερολόγια.

Δεν είναι εύκολη η σταχυολόγηση εγγράφων: όλα τα έγγραφα είναι σημαντικά. Εντύπωση όμως, σε κάθε περίπτωση, προκαλεί το αντίγραφο του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου, τον Φεβρουάριο του 1830, η πρώτη επίσημη διεθνής πράξη, με την οποία αναγνωρίστηκε η Ελλάδα ως πλήρως ανεξάρτητο κράτος. Το βασικό Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας, όπως επιδόθηκε στην Υψηλή Πύλη από τους Πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων στις 8 Απριλίου 1830. Τα εδάφη του κράτους μειώθηκαν σε σχέση με το Πρωτόκολλο του 1829 και ορίζονταν από τους ποταμούς Αχελώο στα δυτικά και Σπερχειό στα ανατολικά, ενώ περιλαμβάνονταν οι Σποράδες και η Εύβοια. Σε άλλο Πρωτόκολλο της ίδιας ημέρας, προβλεπόταν ως Ηγεμόνας της Ελλάδας ο Πρίγκιπας Λεοπόλδος του Saxe-Coburg!

Αν επισκεφθείτε το Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο, αξίζει τον κόπο να προσέξετε υπογραφές και σφραγίδες, λογότυπα και ορολογία. Δείτε τον πρώτο Κανονισμό έκδοσης και διανομής διαβατηρίων του νέου ελληνικού κράτους μετά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Ανεξαρτησίας, 20 Φεβρουαρίου 1830. Τον υπογράφει ο ίδιος ο Κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας. Και η αρμοδιότητα έκδοσης διαβατηρίων περνά στο υπουργείο Εξωτερικών, όπως στα περισσότερα ανεξάρτητα κράτη.

Λεπτομέρεια, για την Ιστορία: μολονότι η θέση του υπουργού Εξωτερικών δημιουργήθηκε πρώτη φορά με τη θέση σε ισχύ του Συντάγματος της Επιδαύρου και τη σύσταση της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος στις αρχές του 1822, ο τίτλος «υπουργός Εξωτερικών» καθιερώθηκε το 1844. Ξεκίνησε ως «Μινίστρος των Εξωτερικών», εξελίχθηκε σε «Γραμματέας της Επικρατείας επί των Εξωτερικών και του Εμπορικού Ναυτικού», έγινε «Υπουργός των Εξωτερικών και του Εμπορικού Ναυτικού», τροποποιήθηκε σε «Γραμματέας της Επικρατείας επί του Βασιλικού Οίκου και επί των Εξωτερικών Υποθέσεων».

Σωτήρια η σύντμηση (ΥΠΕΞ) του 2021…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News