Δεν έχει κλείσει ούτε μήνας, που ο Διονύσης Παναγιωτάκης, πρόεδρος του τηλεοπτικού σταθμού Action24 και θεατρικός παραγωγός, απηύθυνε έκκληση στην Πολιτεία, τα πολιτικά κόμματα, φορείς, για θεσμικό εκσυγχρονισμό στο τοπίο των ΜΜΕ. Για δημόσιο διάλογο, που μπορεί να οδηγήσει στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ελευθεροτυπίας και την καταπολέμηση της αδιαφάνειας και της ασυδοσίας. Τον στηρίζουν, υπογράφοντας το σχετικό κείμενο, μια σειρά από ακαδημαϊκούς δασκάλους, συγγραφείς και δημοσιογράφους.

«Ελευθεροτυπία δεν σημαίνει ασυδοσία», είχε δηλώσει. «Δεν σημαίνει ανοχή στη σπίλωση, τη συκοφαντία, τη δολοφονία χαρακτήρων. Τα φαινόμενα αυτά αποτελούν βαθιά πληγή για τη δημοκρατία και την ελευθεροτυπία και απαιτούν γενναίες πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστούν οριστικά και αποτελεσματικά. Πρωτοβουλίες, που θα εγγυηθούν την προστασία αυτονόητων δικαιωμάτων που δυστυχώς σήμερα καταπατώνται βάναυσα χωρίς συνέπειες».

Αφορμή στάθηκε η συστηματική επίθεση που δέχθηκε (και) ο ίδιος, από τα πρωτοσέλιδα, έντυπα και ηλεκτρονικά, της εφημερίδας «Μακελειό», με αφορμή την υπόθεση Λιγνάδη. Δεν είναι βεβαίως η πρώτη φορά που τα πρωτοσέλιδα του «Μακελειού» υπερβαίνουν τα εσκαμμένα. Καιρό τώρα ξεπερνούν και κάθε όριο προσωπικής αξιοπρέπειας, τιμής, υπόληψης των πρωταγωνιστών τους, που θίγονται βιαίως. Και μετατρέπονται σε ζήτημα του δημόσιου βίου, που αφορά το επίπεδο της «δημοσιογραφικής» κριτικής, την ποσότητα λάσπης που μπορεί να εκτοξεύεται καθημερινά από ένα Μέσο, την ύπαρξη νησίδων Μεσαίωνα τον 21^ο αιώνα.

Το έντυπο απασχολεί τον κόσμο των ΜΜΕ, τον πολιτικό στίβο, κάθε σκεπτόμενο πολίτη που βλέπει στα μανταλάκια του περιπτέρου ή στο smartphone του, πηχυαίους «κίτρινους» τίτλους,  φωτομοντάζ, σενάρια – ατεκμηρίωτες δήθεν αποκαλύψεις, ύβρεις. Με εμμονή απέναντι σε πρόσωπα «επώνυμα». Ρεπορτάζ; Κάθε άλλο. Πληροφορίες; Χυλός.

Οι ακούσιοι πρωταγωνιστές στα πρωτοσέλιδα τέτοιων μέσων γίνονται αυτομάτως υπόλογοι απέναντι σε ένα κοινό (διόλου μικρό) που πλανάται, έχοντας την εντύπωση ότι καταφέρνει και βλέπει από την κλειδαρότρυπα τα άπλυτα του παρασκηνίου – πολιτικού, καλλιτεχνικού, δημοσιογραφικού. Γίνονται υπόλογοι και απέναντι σε ανθρώπους οικείους: υποχρεούνται να αποδείξουν το αυτονόητο, αλλά και να παρηγορήσουν σοκαρισμένους γηραιούς γονείς και συζύγους, τρομαγμένα παιδιά, αρκετά μεγάλα ώστε να αντιλαμβάνονται τον οχετό λάσπης και να πρέπει να τον διαχειριστούν στο σχολικό και φιλικό περιβάλλον τους. Κανείς δεν ζει σε κενό και τα ζητήματα που προκύπτουν δεν αφορούν ποτέ μονάχα έναν ή μια.

Κι αν θελήσει κάποιος να αντιδράσει; Αν κάποιος δεν αρκείται στα «μη δίνεις σημασία», «αφού το λέει το “Μακελειό”…»;

Η κατάσταση περιπλέκεται ιδιαίτερα, καθώς η εφημερίδα δεν έχει ταυτότητα, δεν έχει εκδότη, δεν έχει κατά νόμον υπεύθυνο. Το έντυπο αυτοπροσδιορίζεται ως «καθημερινή πολιτική και σατιρική εφημερίδα», υπό τον συντονισμό δημοσιογραφικής ομάδας. Τρέχα – γύρευε δηλαδή. Το όνομα εκδότη που υπήρχε παλαιότερα έχει απαλειφθεί. Η αδιαφάνεια μπορεί να επιτρέπει αχυρανθρώπους, μπορεί να αφήνει και περιθώριο για πλήρη ασυδοσία.

Το «Μακελειό» φαινομενικά υποκύπτει στη λογική του tabloid, σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να συγκριθεί με ξένες εφημερίδες που επίσης προκαλούν, όπως η αγγλική Sun και η γερμανική Bild – «διαβόητη για το μείγμα κουτσομπολιού, επιθετικής γλώσσας και αισθησιασμού».

«Σε καμία χώρα του ανεπτυγμένου κόσμου δεν μπορεί να βρει κανείς έντυπο σαν το «Μακελειό», σημειώνει γνώστης του μιντιακού γίγνεσθαι. «Εδώ, η ασυδοσία συναντά ένα αρρύθμιστο τοπίο. Θα πρέπει σαφώς να υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία, βάσει της οποίας θα εναρμονιστεί η εγχώρια σκηνή με την πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε σχέση με τον Τύπο. Θα συντονιστεί με τις αποφάσεις του, οι οποίες απαιτούν μεν σεβασμό απέναντι στην ελευθερία του Τύπου, δεν θέλουν όμως fake news, δεν θέλουν κατασκευή ψευδών γεγονότων. To ζητούμενο δεν είναι να πληγεί ο Τύπος, αλλά να μπει σε κανόνες αυτός ο χυλός – οι εικοτολογίες και τα παραμύθια της Χαλιμάς».

Ο νομικός λαβύρινθος

«Το Διαδίκτυο έχει συμβάλει καθοριστικά στην παρεκτροπή της κατάστασης», τονίζει μιλώντας στο Protagon η Χριστίνα Παναγουλέα, νομικός. «Ο νόμος του 2015 – σύμφωνα με τον οποίο ο προσβληθείς από δημοσίευμα στον Τύπο υποχρεούται να αποστείλει εξώδικο, προκειμένου να μπορέσει ακολούθως να προβεί σε αγωγή – έχει αυθαίρετα επεκταθεί στον χώρο του Διαδικτύου. Ο νόμος δεν αναφέρει ρητά το Διαδίκτυο, πλην όμως η νομολογία των δικαστηρίων δεν έχει περιοριστεί στον έντυπο ή στον ηλεκτρονικό Τύπο, συμπεριλαμβάνει και το Ιντερνετ, δημιουργώντας μια κατάσταση παρελκυστική, χρονοβόρα, που μόνο τον προσβληθέντα δεν ωφελεί.

»Από την άλλη πλευρά, ένας πολίτης δεν απολαύει πλήρους νομικής προστασίας εφόσον «προσβληθεί» στο Διαδίκτυο, για τον απλούστατο λόγο ότι αυτή δεν είναι επαρκώς θεσμοθετημένη και λόγω της φύσης του μέσου, ως προς την ταχύτητα διασποράς, δεν είναι στην ουσία εφικτή. Ο προσβληθείς θα πρέπει να καταβάλει επίπονη και δαπανηρή προσπάθεια για να βρει το δίκιο του. Αν κάποιος φερ΄ ειπείν θιγεί, καταφύγει στα δικαστήρια και επιτύχει απόφαση – προσωρινή διαταγή που επιτάσσει το να «κατεβεί» το δημοσίευμα από κάποια ιστοσελίδα, απαιτούνται 4-5 μέρες για την όλη διαδικασία και δεν υπάρχει και πραγματικός τρόπος επιβολής. Στο διάστημα αυτό, ποιος μπορεί να ελέγξει τη διασπορά του δημοσιεύματος; Ουδείς! Η ζημιά έχει ήδη γίνει και είναι τεράστια».

Η κυρία Παναγουλέα εξηγεί ότι σπανίως συμβουλεύει θιγέντες, επωνύμους και μη, να ακολουθήσουν το μονοπάτι της ποινικής Δικαιοσύνης. «Πρόκειται για ασύλληπτη ταλαιπωρία. Ο όποιος μηνυτής και μάρτυρας κατηγορίας θα κληθεί σε μια σειρά φάσεων της ποινικής προδικασίας, ενώπιον του εισαγγελέα, του ανακριτή, στο τέλος και του δικαστή στο ακροατήριο, ίσως με δεκάδες αναβολές της υπόθεσης, στις οποίες πρέπει να δίνει ανελλιπώς το «παρών». Αντιθέτως, δεν απαιτείται (καθώς πρόκειται για πλημμέλημα) σε κανένα στάδιο η παρουσία του κατηγορουμένου, του προσώπου δηλαδή που ευθύνεται για το δημοσίευμα – προσβολή». Ου μπλέξεις…

Το «Μακελειό», το κάθε «Μακελειό», δηλητηριάζει τη δημόσια ζωή, συστηματικά, καθημερινά, σταγόνα τη σταγόνα – και η ιστορία αυτή δεν αφορά μόνο τους πιστούς αναγνώστες του. Ποιος μπορεί να υπολογίσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτού του φαινομένου; Να τιθασεύσει τις διαστάσεις του, σήμερα – αύριο;

Η ανοικτή επιστολή και οι υπογραφές στήριξης

«Ελευθεροτυπία δεν σημαίνει ασυδοσία. Δεν σημαίνει ανοχή στη σπίλωση, τη συκοφαντία, τη δολοφονία χαρακτήρων. Τα φαινόμενα αυτά αποτελούν βαθιά πληγή για τη δημοκρατία και την ελευθεροτυπία και απαιτούν γενναίες πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστούν οριστικά και αποτελεσματικά. Πρωτοβουλίες, που θα εγγυηθούν την προστασία αυτονόητων δικαιωμάτων που δυστυχώς σήμερα καταπατώνται βάναυσα χωρίς συνέπειες.

»Είναι η ώρα για τον αναγκαίο θεσμικό εκσυγχρονισμό που θα ενισχύσει την ελευθεροτυπία και θα καταπολεμήσει την ασυδοσία και την αδιαφάνεια.

»Μέσα ενημέρωσης με ορατή και καθαρή ταυτότητα, κατοχύρωση του σήματος στην εταιρία που τα εκδίδει, πραγματική και όχι τυπική δυνατότητα στον πολίτη που θίγεται να διεκδικήσει κάθε νόμιμο δικαίωμά του.

»Είναι ώρα να βάλουμε τέλος στην ανοχή, στην αδιαφάνεια, στην καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων.

»Η Πολιτεία, τα πολιτικά κόμματα, ο δημοσιογραφικός κόσμος, όλοι μαζί, είναι ώρα να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα.

»Θεσμικός εκσυγχρονισμός εδώ και τώρα!»

ΥΠΟΓΡΑΦΟΥΝ (με αλφαβητική σειρά)

Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας Παν. Κρήτης

Ιωακείμ Γρυσπολάκης , Ομότιμος Καθηγητής – Πρώην Πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης

Πύρρος Δήμας, Ολυμπιονίκης

Άννα Διαμαντόπουλου, Πρόεδρος Το Δίκτυο

Μαρία Ευθυμίου, Καθηγήτρια Ιστορίας

Στάθης Καλύβας, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης – Κάτοχος της έδρας GladStone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

Λευτέρης Κουσούλης, Πολιτικός Επιστήμονας

Νίκος Κωνσταντόπουλος, Δικηγόρος – Πρώην Πρόεδρος Συνασπισμού

Χριστόφορος Κωτούλας, Καρδιοχειρουργός – Πρόεδρος της Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος Καρδιάς και Αγγείων

Μάριος Κ. Λαζανάς, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος

Κωνσταντίνος Λεντάκης, Διδάκτωρ του Τμήματος Διεθνών,Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών (Πάντειο)

Θοδωρής Μαργαρίτης, Μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του Κινήματος Αλλαγής

Γιάννης Μεϊμάρογλου, Εκδότης Ηλεκτρονικού Περιοδικού metarithmisi.gr

Νίκος Μηλαπίδης, Δικηγόρος

Χριστίνα Παναγουλέα, Δικηγόρος

Λίνα Παπαδάκη, Δημοσιογράφος

Ανδρέας Παπαδόπουλος, Δημοσιογράφος

Θεόδωρος Παπαθεοδώρου, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, πρ. Υφυπουργός

Χάρης Ρώμας , Συγγραφέας , ηθοποιός , σκηνοθέτης

Αγγγελική Σπανού, Δημοσιογράφος – συγγραφέας

Πέτρος Τατσόπουλος, Συγγραφέας

Σώτη Τριανταφυλλου, Συγγραφέας

Θεόδωρος Φορτσάκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής – πρ. Πρύτανης του ΕΚΠΑ

Χρήστος Χωμενίδης, Συγγραφέας

O Πρόεδρος, η Διοίκηση, οι Δημοσιογράφοι και Συνεργάτες του Action24

Διονύσης Παναγιωτάκης

Αθανασοπούλου Τζένη

Γιάννης Αγουρίδης

Παναγιώτης Δουδωνής

Κατερίνα Δούκα

Σταμάτης Ζαχαρός

Μαρία Καρακλιούμη

Χριστίνα Κοραή

Γιώργος Κουβαράς

Σταύρος Κουράκος

Χρύσανθος Λαζαρίδης

Ρενάτο Λέκκα

Γιώργος Μουρούτης

Αντώνης Παπαγιαννίδης

Γιώργος Πιέρρος

Γιάννης Πολίτης

Μάκης Προβατάς

Δημήτρης Σεβαστάκης

Δημήτρης Τάκης

Γιώργος Φλωρίδης

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News