Πολύς κόσμος. Νεαρόκοσμος, που κατέθεσε ανησυχίες, απορίες, κι αναζητήσεις για το μέλλον. Εκεί όπου φωλιάζει ο φόβος του «αν θα πάρω σύνταξη». Οι μετέφηβοι δεν προβληματίζονται για θέματα με τόσο μακρινό ορίζοντα. Οι κάτω των 35 ετών όμως, όπως οι 35 συμμετέχοντες στη διαδικτυακή εκδήλωση του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, το βράδυ της Τετάρτης 30 Ιουνίου, προσυπογράφουν ό,τι μπορεί να τους διασφαλίσει ποιότητα ζωής στην τρίτη ηλικία.

Στη συζήτηση, πρωταγωνίστησε ο αρμόδιος υφυπουργός Πάνος Τσακλόγου – το νεότευκτο σχέδιο νόμου για την επικουρική ασφάλιση (σσ: αφορά τους μισθωτούς και δυο κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών, τους δικηγόρους και τους μηχανικούς) βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση. Ο υφυπουργός ανέπτυξε τα βασικά σημεία του νομοθετήματος, έλυσε απορίες, διαβεβαίωσε για το θετικό πρόσημο των αλλαγών. Η πρόεδρος του «Δικτύου» και πρώην επίτροπος κυρία Αννα Διαμαντοπούλου, ήταν αυτή που άνοιξε τη συζήτηση, τονίζοντας ότι καμία μεγάλη μεταρρύθμιση δεν μπορεί να έχει αποτελεσματικότητα και συνέχεια αν δεν συζητηθεί τεκμηριωμένα με τους πολίτες.

Η κυρία Διαμαντοπούλου υπογράμμισε ότι η αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος πρέπει να έχει ως γνώμονα τη «δικαιοσύνη για τους συνταξιούχους και την προοπτική για τους νέους», ενώ ανέφερε ότι η προώθηση της επικείμενης μεταρρύθμισης για την κοινωνική ασφάλιση  σπάζει ταμπού  και συνεισφέρει σε μια αλλαγή νοοτροπίας, «καθώς γίνεται για πρώτη φορά ένα σημαντικό βήμα προς ένα σύστημα επικουρικής ασφάλισης κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα». «Δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα στους ασφαλισμένους να κάνουν τον δικό τους κουμπαρά, για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να συνδυάσουν το προσωπικό τους ασφαλιστικό μέλλον με το συλλογικό ασφαλιστικό μέλλον της χώρας». Η πρώην υπουργός τόνισε ότι το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης στην επικουρική ασφάλιση μπορεί μεν να καταστεί αντικείμενο ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης, πρέπει ωστόσο να βασίζεται στη διεθνή εμπειρία, σε σημερινά δεδομένα, και μελλοντικές προοπτικές.

Το 2016, το Δίκτυο είχε καταθέσει ολοκληρωμένη πρόταση για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, προσανατολισμένη στις μακροπρόθεσμες ανάγκες των νέων και των εργαζομένων. Την πρόταση, την οποία το Δίκτυο ονόμασε «Σχέδιο Ν», λόγω του προσανατολισμού της στις ανάγκες των νέων, συνέταξε ο καθηγητής Μιλτιάδης Νεκτάριος, ο οποίος έδωσε το «παρών» και στη χθεσινή συζήτηση.

Βροχή ερωτήσεων

Οι ερωτήσεις κατέκλυσαν την εκδήλωση. Κατέφθασαν από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Λουξεμβούργο, την Αγγλία, διαμορφωμένες κάτω από πλείστες όσες προσεγγίσεις, όσες και τα επαγγελματικά πεδία των νέων συμμετεχόντων.

Η Μαρία Καράφλα, εργαζόμενη στην εταιρεία Παπαστράτος, ο Αναστάσης Τσοχατζίδης, φοιτητής Νομικής στο ΑΠΘ, ο Δημήτρης Μπούμπαρης, μεταφραστής, ο Βασίλης Βούρας, ασκούμενος δικηγόρος, ο Τριαντάφυλλος Παπαδόπουλος, εργαζόμενος σε πολυεθνική, η Έλλη Μαλούτα, ηλεκτρολόγος – μηχανικός, δεν έχει τελειωμό ο κατάλογος των ονομάτων. Ο υφυπουργός που έχει προφανώς «καταπιεί» το νομοσχέδιο – το μόνο που συνοδεύεται από τρεις μελέτες, όπως τόνισε – απάντησε ξεκάθαρα.

«Το νέο δημόσιο σύστημα επικουρικής ασφάλισης σχεδιάστηκε με βάση την εμπειρία χωρών με αξιοζήλευτο επίπεδο κοινωνικής προστασίας», είπε ο κ. Τσακλόγλου χαρακτηριστικά, αναφερόμενος εκτενώς στη Σουηδία. «Για τις ανάγκες του νέου συστήματος θα συσταθεί ένα νέο δημόσιο ταμείο που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες οι οποίοι θα επιλέγονται με αυστηρά αξιοκρατικά κριτήρια και ανοιχτές διαδικασίες επιλογής».

Αναλυτικά, ο υφυπουργός εστίασε στα εξής:

-Η κυβέρνηση επιδιώκει στην ουσία μια νέα «κοινωνική συμφωνία», επιζητώντας την εμπιστοσύνη των πολιτών. Η νέα αρχιτεκτονική στην κοινωνική ασφάλιση έχει ως δομικό συστατικό τη διαγενεακή αλληλεγγύη. Πρόκειται για «σημαντική διαρθρωτική αλλαγή προνοητικού χαρακτήρα».

-Ολες οι αλλαγές γίνονται στη σκιά του δημογραφικού κινδύνου. To 1960, οι άνω των 60 διαμόρφωναν το 11% του πληθυσμού στην Ελλάδα, το 2060 θα απαρτίζουν το 42%. Έχουμε απίσχναση της συσχέτισης του αριθμού εργαζομένων και του αριθμού των συνταξιούχων. Αντί να έχουμε τον επιθυμητό λόγο 4 (εργαζόμενοι) προς 1 (συνταξιούχο), έχουμε τον προβληματικό κάτω από 2 (εργαζόμενους) προς έναν (συνταξιούχο).

To 1960, οι άνω των 60 διαμόρφωναν το 11% του πληθυσμού στην Ελλάδα, το 2060 θα απαρτίζουν το 42%. Έχουμε απίσχναση της συσχέτισης του αριθμού εργαζομένων και του αριθμού των συνταξιούχων

-Η λογική στην οποία στηρίζεται η μεταρρύθμιση είναι αυτή της διαφοροποίησης κινδύνου. Στη λογική «όχι όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι». Η κύρια σύνταξη στηρίζεται στο διανεμητικό σύστημα (προϋπολογισμός). Η επικουρική, η οποία είναι σήμερα επίσης εναγκαλισμένη με το διανεμητικό, στο εξής θα στηρίζεται στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα (εισφορές/κουμπαράς). Η διαχείριση θα γίνεται από το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, ΤΕΚΑ. Δεν επιθυμεί η κυβέρνηση «να μετατρέψει τους ασφαλισμένους σε γκουρού της κοινωνικής ασφάλισης», είπε σκωπτικά ο υφυπουργός. Οι εισφορές θα παραμείνουν στο 6%, στο ύψος δηλαδή όπου είναι και σήμερα. Στην τρέχουσα φάση, επικρατεί διεθνώς η τάση ανάπτυξης της κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης. Στις χώρες του ΟΟΣΑ, περίπου το 50% των εργαζομένων καλύπτονται από κεφαλοποιητική ασφάλιση.

-Σε καμία περίπτωση, δεν κινδυνεύουν οι σημερινές συντάξεις. Δεν υπάρχει επίσης περίπτωση οι μελλοντικές επικουρικές συντάξεις να μην αντιστοιχούν στις εισφορές που έχουν καταβληθεί.

-Οι επικουρικές συντάξεις θα είναι υψηλότερες για τους νέους ασφαλισμένους, σε σχέση με αυτές που θα ελάμβαναν οι πολίτες αν εξακολουθούσε το υφιστάμενο σύστημα. Χωρίς επιβάρυνση του δημόσιου χρέους.

«Οι επικουρικές συντάξεις θα είναι υψηλότερες για τους νέους ασφαλισμένους, σε σχέση με αυτές που θα ελάμβαναν οι πολίτες αν εξακολουθούσε το υφιστάμενο σύστημα. Χωρίς επιβάρυνση του δημόσιου χρέους»

-Υπάρχουν δυο σημαντικές κρατικές εγγυήσεις. Το κράτος εγγυάται την καταβολή των συντάξεων του υφισταμένου συστήματος με υπολογισμό τους ωσάν στο σύστημα να συμμετείχαν όλοι οι ασφαλισμένοι (παλαιοί και νέοι). Ακόμη και στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση, κατά την οποία οι σωρευτικές αποδόσεις των επενδύσεων του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου στο νέο σύστημα είναι αρνητικές, το κράτος εγγυάται ότι η επικουρική του σύνταξη θα αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους. Κάτι που σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι του νέου συστήματος θα είναι προστατευμένοι από τυχόν ακραίες διακυμάνσεις των αγορών.

– Είναι γεγονός: μια άλλη μελλοντική κυβέρνηση μπορεί να κλείσει το Ταμείο που δημιουργείται σήμερα. Υπάρχει ωστόσο ρητή πρόβλεψη στο σχέδιο νόμου να γίνει χρήση των χρημάτων αποκλειστικά για τους σκοπούς του Ταμείου. Στη Σουηδία, η όποια αλλαγή στο συνταξιοδοτικό απαιτεί ευρύτατη- της τάξης του 80% – πλειοψηφία, κάτι που δεν συμβαίνει στη δική μας χώρα.

-Αφού ψηφιστεί το νομοθέτημα, θα υπάρξει ενημερωτική καμπάνια. Με πολλαπλή στόχευση, και για τους ηλικιωμένους που ίσως ανησυχούν για τις σημερινές συντάξεις τους, και για τους νέους κάτω των 35 ετών που θα ερωτηθούν προκειμένου να ενταχθούν στο σύστημα από το 2023. Να σημειωθεί ότι το 2022 προβλέπεται η ένταξη στο Ταμείο των πρωτοεισερχομένων στην αγορά εργασίας.

-Στόχος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων ασφαλισμένων στο δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα με την παροχή ισχυρών κινήτρων για νόμιμη εργασία. Υπάρχουν στοιχεία για τη μαύρη εργασία; Όχι, απάντησε ο υφυπουργός. Υπάρχουν όμως στοιχεία που δείχνουν ότι το κομμάτι του ΑΕΠ που δεν δηλώνεται, αγγίζει το 25%.

-Το σχέδιο νόμου αποτελεί μόνον κομμάτι του μεταρρυθμιστικού παζλ που επιχειρεί η κυβέρνηση. Ο κ. Τσακλόγλου θύμισε -στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης- ότι «αν φθάσαμε εδώ που φθάσαμε, ήταν επειδή σταματήσαμε να κάνουμε μεταρρυθμίσεις». Ο ίδιος τόνισε ότι σε μεταγενέστερη φάση, η κυβέρνηση προσανατολίζεται στη σύσταση Εθνικής Αρχής Συντάξεων, που θα έχει ρόλο εποπτικό, ενώ υπογράμμισε την γενικότερη προσπάθειά της για μείωση των εισφορών.

-Το σχέδιο νόμου αφορά την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση. Τα όποια ιδιωτικά ασφαλιστικά συμβόλαια είναι συμβατά, αλλά δεν αφορούν την ουσία του νομοθετήματος.

Μία και μοναδική ερώτηση, λίγο προχωρημένη, δεν απαντήθηκε από τον κ. Τσακλόγλου. Πόσο συμβατό θα είναι το νέο ασφαλιστικό σύστημα με κρυπτονομίσματα, στο απώτερο μέλλον; Την ερώτηση υπέβαλε ο κ. Νίκος Σόφης. Την απάντηση έδωσε μάλλον η κυρία Διαμαντοπούλου, όταν κλήθηκε στο τέλος να συμπυκνώσει την εκδήλωση: «Η Ελλάδα έχει τρομερά νιάτα». Με την καλή έννοια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News