Το πείραμα της Γερμανίας με το δωρεάν εισόδημα των 1.200 ευρώ σε μερικές δεκάδες πολίτες της, χωρίς περιορισμούς, σε μια πρώτη ανάγνωση είναι μια αθώα έρευνα ακαδημαϊκού περιεχομένου, ένα κοινωνικό πείραμα για το πώς θα γίνουν ευτυχέστεροι οι εργαζόμενοι, πώς θα επηρεαστεί η παραγωγικότητα και άλλα συμπαθητικά. Ούτε είναι κάτι νέο. Εχουν γίνει αντίστοιχα πειράματα και στο πρόσφατο και στο λιγότερο πρόσφατο παρελθόν.

Σε μια δεύτερη και τρίτη ανάγνωση, όμως, τέτοιες πρωτοβουλίες, ειδικά στο μεταπανδημικό τοπίο, είναι πιο «σύνθετες», μια πρώτη ένδειξη για το τι μπορεί να ακολουθήσει στο μέλλον, καθώς οι οικονομίες μετασχηματίζονται και ψηφιοποιούνται ταχύτατα, ενώ καραδοκούν νέες μορφές κρίσεων και νέες δοκιμασίες.

Δωρεάν ψηφιακές μονάδες στους λογαριασμούς των πολιτών με «ημερομηνία λήξης» που θα πρέπει δηλαδή να «καταναλωθούν» στην αγορά σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, νομίσματα που γράφονται σε εξελιγμένους λογαρίθμους και χρήση τεχνητής νοημοσύνης στην κυκλοφορία του χρήματος είναι λίγα από τα πολλά σενάρια του μέλλοντος. Εικόνες που τελικά, όμως, ίσως έρχονται ταχύτερα από ό,τι νομίζουμε και θα μετασχηματίσουν τον τρόπο λειτουργίας του καπιταλισμού με τελικό στόχο, πάντα, τη συνεχή διάσωσή του από τις κρίσεις.

Η διασύνδεση των οικονομιών παγκοσμίως, η ταχύτητα φωτός με την οποία μεταφέρονται τα κεφάλαια, η μεγέθυνση και η πυκνότητα των οικονομικών κρίσεων –είτε ξεκινούν ως χρηματοπιστωτικές (2008) είτε ως υγειονομικές– απαιτούν την ανάπτυξη νέων μοντέλων για να μη βιώσουν μεγάλες μάζες και οι κυβερνήσεις τους, στον αναπτυγμένο δυτικό κόσμο, «παγκόσμια οικονομικά δράματα».

Πολλοί αναλυτές, με αφορμή την κρίση της Covid-19, θεωρούν ότι από εδώ και στο εξής οι κρίσεις θα είναι συχνότερες, εντονότερες και με πολύ μεγαλύτερες συνέπειες για όλους. Αρκεί να φανταστεί κάποιος, για παράδειγμα, τι θα μπορούσε να προκαλέσει στον πλανήτη μία παρατεταμένη οικονομική ύφεση ετών στην Κίνα, με τη χώρα να αδυνατεί να αγοράζει αμερικανικό χρέος, δυτικές πρώτες ύλες και προϊόντα. Το χάος.

Μία από τις λύσεις για το τι μέλλει γενέσθαι τις επόμενες δεκαετίες, που θα πήγαινα στοίχημα πως είναι –εδώ και καιρό– στις συζητήσεις των μεγάλων και ισχυρών, κυβερνήσεων, κεντρικών τραπεζών, αστέρων της Wall Street, είναι η άμεση ψηφιακή τόνωση των εισοδημάτων των πολιτών, ασχέτως εάν έχουν ή όχι εισοδήματα δικά τους. Οχι με την έμμεση μορφή της έκδοσης χρέους από την ΕΚΤ και την Fed που θα επιτρέπουν φθηνό δανεισμό κρατών και τραπεζών, λύσεις που θα θεωρούνται ξεπερασμένες σε λίγα χρόνια, αλλά με απευθείας «τόνωση» στον λογαριασμό του πολίτη.

Για παράδειγμα, λεφτά ζεστά στον λογαριασμό, χωρίς να τα δουλεύεις ή χωρίς άλλους περιορισμούς, πέραν ενδεχομένως τού να τα δαπανήσεις σε συγκεκριμένο χρόνο ή ίσως και ψηφιακές μονάδες ανάλογες με το μέγεθος της κρίσης, που θα πρέπει να καταναλωθούν μέχρι το τέλος του μήνα για να μην ακυρωθούν! Βασικός στόχος σε ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν ο μετριασμός των επιπτώσεων μιας παγκόσμιας  οικονομικής κρίσης ή/και η στήριξη εργαζομένων να δώσουν στον εαυτό τους την ευκαιρία να επιμορφωθούν, να ενισχύσουν τις δεξιότητές τους, να προσαρμοστούν γρήγορα σε συνθήκες παραγωγής που θα αλλάζουν ταχύτατα και πολύ συχνά τις επόμενες δεκαετίες.

Θα μπορούσε όμως και να σημαίνει ένα ελάχιστο, παγκόσμιο εισόδημα, με ψηφιακά νομίσματα που σε λίγα χρόνια θα εκδίδονται από τις κεντρικές τράπεζες για την κάλυψη των νέων, σύγχρονων αναγκών σε περιβάλλον σαρωτικών αλλαγών στην παραγωγή με χρήση δικτύων 5G, τρισδιάστατων εκτυπωτών και λογαριθμικών σταθεροποιητών στην οικονομία…

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το γερμανικό πείραμα θα μπορούσε να ανοίγει την πόρτα σε μια νέα οπτική.

Θα πει κάποιος, και δικαίως, είναι πολλά τα 1.200 ευρώ για να ζει κάποιος σε μια χώρα σαν τη Γερμανία; Οχι. Σε ένα δύσκολο σενάριο όμως, μιας τεράστιας, παρατεταμένης κρίσης, θα μπορούσαν να είναι τα ελάχιστα για να διατηρηθεί μια μίνιμουμ ισορροπία σε καιρούς σοβαρών κρίσεων, χωρίς ακρότητες.

Σε ένα λιγότερο πονηρό σενάριο, θα μπορούσε να είναι μια κερκόπορτα για να ξηλωθούν επιδόματα και να υποκατασταθούν με κάτι διαφορετικό, πιο οριζόντιο και λιγότερο δαπανηρό, δημοσιονομικά.

Σε ένα περισσότερο αθώο σενάριο, μια τέτοια «επιδότηση» θα επαρκεί για να μπορέσει ένας άνθρωπος να προσφύγει ξανά στα θρανία για νέες δεξιότητες, να κερδίσει λίγο χρόνο για έναν αναπροσανατολισμό της καριέρας του.

Σε ένα κωμικό σενάριο, μπορεί απλώς να είναι αυτό που λέμε ο Γερμανός τρελάθηκε και χαρίζει λεφτά.

Δεν το συνηθίζει όμως. Ούτε ο Γερμανός ούτε και καμία αναπτυγμένη χώρα, όπως –λόγου χάρη η Φινλανδία ή ο Καναδάς που το έκαναν ή προσπάθησαν να το κάνουν ως πείραμα.

Οπότε, υπομονή. Κάποια στιγμή τα πειράματα οδηγούν σε «προϊόντα» και εκείνα με τη σειρά τους βγαίνουν στην παραγωγή και τα βλέπουμε.

Είναι από αυτές τις περιπτώσεις ίσως που δύσκολα «αποκωδικοποιεί» κάποιος σήμερα, χωρίς να προσφεύγει σε θεωρίες συνωμοσίας, για να τις «δει» όμως πιο καθαρά να εφαρμόζονται τα επόμενα χρόνια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News