«Πρώτα έρχεται το πανδημικό διαζύγιο, ύστερα το καλοκαίρι με σύνθημα “τα βυζιά έξω”» διαβάζω τον τίτλο στο «Vanity Fair». Το θέρος του 2021 είναι αυτό του e-διαζυγίου και της πρώτης γενιάς διαζευγμένων του κορονοϊού (με μπροστάρη divorcee τον μέχρι πρότινος ιδεώδη οικογενειάρχη Μπιλ Γκέιτς). Είναι το καλοκαίρι των διαζευγμένων, που ελεύθεροι και εμβολιασμένοι θα αμοληθούν πάνω στην καυτή άμμο να κάνουν την καινούργια αρχή. 

O δε γάμος γλείφει τις πληγές του. Ηδη μιλάμε για μείωση των γαμήλιων μυστηρίων σε ποσοστό 30% για τη διετία 2020-2021 (σε σύγκριση με την περίοδο 2016-17), σύμφωνα με μια πρώτη εκτίμηση επιστημόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (ερευνητικό πρόγραμμα «Δημογραφικά προτάγματα στην έρευνα και πρακτική στην Ελλάδα»). Εδώ πήγε να αφανιστεί η ανθρωπότητα, ο οικονομικός Αρμαγεδδών αχνοφαίνεται στην άκρη του τούνελ και εσύ θα πας να βάλεις το κεφάλι στον τορβά;

Ακόμα και εκείνοι που θέλουν να παντρευτούν, δεν μπορούν. Σύμφωνα με το Time, στις ΗΠΑ μιλούν ήδη για «postponement fatigue» (κόπωση της αναβολής) που πλήττει πολλούς μελλόνυμφους, δεδομένου ότι ένα 47% των ζευγαριών που επιθυμούσαν να παντρευτούν το 2020 αναγκάστηκαν να μεταθέσουν είτε ολόκληρο το event είτε το γαμήλιο πάρτι. Ακόμα και ο γαμήλιος τουρισμός πάει κατά διαόλου. Ο γάμος προ ημερών στη Μύκονο, με τους καλεσμένους να χορεύουν με τεράστια λευκά ακουστικά πάνω στη σιωπηλή πίστα ήταν, νομίζω, ένα από τα πιο σουρεαλιστικά (και θλιβερά) σκηνικά των τελευταίων μηνών. Και από σουρεαλιστικά (και θλιβερά) σκηνικά δεν είχαμε, τους τελευταίους μήνες, λίγα.

Οι επιζώντες της πανδημίας

Ο γάμος είναι σκληρή δουλειά και χωρίς τη «μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων 100 χρόνων» να επικρέμαται πάνω από το κεφάλι σου. «Κόλαση» μου συνόψισε λακωνικά τη φετινή κατάσταση μία 60χρονη, παντρεμένη εδώ και τριάντα χρόνια. Τα κουφάρια από γάμους γνωστών και φίλων που σωρεύονται τους τελευταίους 15 μήνες (μια παράλληλη επιδημία) δεν σου αναπτερώνουν το ηθικό. Ούτε βέβαια οι ακραίοι συζυγικοί καβγάδες που αντηχούν στον ακάλυπτο και δεν καλύπτονται πλέον με τίποτα (με τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας στα ύψη).  

Δεκαπέντε μήνες εγκλεισμού, ημιεγκλεισμού και σταδιακής επανόδου σε μια ημικανονικότητα με αβέβαιο μέλλον δεν συνιστούν ακριβώς το ιδεώδες σκεύασμα για την τόνωση του όποιου ανοσοποιητικού… «γαμηλιότητας». Ακόμα και τα πλέον ανθεκτικά ζευγάρια «λύγισαν», λένε οι ειδικοί παγκοσμίως. Σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Relate (Απρίλιος 2020), ένα 25% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι το λοκντάουν άσκησε επιπλέον πίεση στη σχέση τους. Aλλοι τόσοι εξομολογήθηκαν ότι βρίσκουν τον σύντροφό τους πιο «εκνευριστικό» (περιέργως, πιο πολλές γυναίκες απ’ ό,τι άνδρες). 

Ηταν σαν να σου παρέδωσε η πανδημία έναν πελώριο μεγεθυντικό φακό για να τσεκάρεις και  την τελευταία ατέλεια του συμβίου σου. Εσύ ο Γκιούλιβερ και αυτός ένας γελοίος, θλιβερός, κακούλης Λιλιπούτειος. Κοίτα λίγο. Πόσο άτσαλα κόβει το πεπόνι. Πώς ρωτάει «Μα πού έπαιζε αυτός;» την ώρα της κορύφωσης στην αστυνομική σειρά στο Netflix. Πώς επιμένει να αφήνει χρησιμοποιημένες μάσκες στα χερούλια από τις πόρτες σε ολόκληρο το σπίτι. Πόσο πολιτικοποιεί την πανδημία. Πόσο δεν την πολιτικοποιεί. Πόσο λίγη υπομονή έχει με τον μικρό. Πόσο τσιρίζει στο τηλέφωνο την ώρα που προσπαθείς να δουλέψεις. Πόσο απεριποίητος είναι με τη φόρμα, όλη, μα όλη τη μέρα, μέσα στο σπίτι. Είναι στιγμές που θες να βάλεις πάνω του την μπότα σου και να τον συνθλίψεις.     

Είναι ο γάμος ή η Covid-19; 

Εχουν έρθει τα πάντα πάνω κάτω, ο γάμος σου θα τη γλιτώσει; Ο αναθεωρητισμός είναι αναπόφευκτος στις εποχές κρίσεων, και όχι για καλό. Μια βετεράνος (20 χρόνια παντρεμένη) φίλη μου το είχε πει ήδη από τις αρχές της πανδημίας: «Μπροστά στον φόβο του τέλους, είτε θα πεις “Θα κάτσω να φτιάξω τη σχέση μου” είτε θα πεις “ΥΟLO”, δηλαδή, “εδώ δεν ξέρω τι μου ξημερώνει, θα κάτσω να φάω στη μάπα κι άλλα χρόνια αυτόν τον τύπο;”».   

«It’s not your marriage, it’s Covid» (Δεν φταίει ο γάμος σου, φταίει η Covid) διαβάζω έναν τίτλο άρθρου με γαμήλιες συμβουλές για την πανδημία, ένα από τα χιλιάδες που κατακλύζουν το Ιντερνετ. Να ένα από τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα των ημερών. Ενα ερώτημα του τύπου «η κότα ή το αβγό;». Μήπως φταίει η Covid-19 για την κρίση στον γάμο σου; (Ειλικρινά τώρα, με ποιον  θα περνούσες καλά κλεισμένος έναν χρόνο μέσα σε ένα σπίτι, βυθισμένος στον φόβο και με απαγόρευση κυκλοφορίας;) Ή μήπως φταίει ο ίδιος ο γάμος σου, που είχε ρωγμές από πριν και τώρα η πανδημία τις κατέστησε ωκεάνιες τάφρους; 

Οι άλλοι παντρεμένοι

Να σημειώσω, ωστόσο, ότι η πανδημία ανέδειξε και κάποια άλλα παντρεμένα  ζευγάρια. Εκείνα που δεν είχαν απλώς να κονταρομαχήσουν με την πλήξη τους, την έλλειψη εκτόνωσης και το «σου έχω πει ότι αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος να στοιχίζεις τα μαχαιροπίρουνα μέσα στο πλυντήριο των πιάτων». Παντρεμένα ζευγάρια που χωρίστηκαν από την ασθένεια. Για λίγες ημέρες, εβδομάδες, μπορεί και για πάντα. Μια γνωστή μου, που νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο αναφοράς, μου ανέφερε πώς περίμενε κάθε μέρα το «πακετάκι» με τις μικρές λιχουδιές που της έφερνε ο σύζυγός της. «Δεν έχουν όλοι επίσκεψη και πακετάκι. Είσαι από τις τυχερές!» της είπε ένα βράδυ η νοσηλεύτρια της βάρδιας.   

Ενδεικτικό και το παράδειγμα της ηλικιωμένης που είχε τηλεφωνήσει στη Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, στις αρχές του 2020. «Ηταν ένα πολύ συγκινητικό περιστατικό» μου αναφέρει ο ειδικός που είχε συνομιλήσει μαζί της. «Ο άνδρας της νοσηλευόταν σε κακή κατάσταση στο “Σωτηρία”. Και εκείνη είχε κολλήσει, αλλά πολύ ελαφρύτερα, έμεινε στο σπίτι. Μου έκανε εντύπωση ότι τηλεφώνησε για να ρωτήσει μόνο για εκείνον: “Τι μπορώ να κάνω για να τον στηρίξω καλύτερα;”».  

Η αδικία του γάμου

Ο SARS-CoV-2 έφερε ενδεχομένως περισσότερο στην επιφάνεια την «αδικία του γάμου» που περιγράφει μεγαλειωδώς ο Αλέν ντε Μποτόν στο βιβλίο του «Το χρονικό του έρωτα» (εκδόσεις Πατάκη): «Ο κόσμος μάς αναστατώνει, μάς απογοητεύει και μάς πληγώνει με αμέτρητους τρόπους κάθε στιγμή… (…) Υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος στον οποίο μπορούμε να επιδείξουμε τη λίστα με τα παράπονά μας, ένας άνθρωπος που μπορεί να γίνει ο αποδέκτης της συσσωρευμένης οργής μας μπροστά στις αδικίες και στις ατέλειες της ζωής μας». Είμαι σχεδόν βέβαιη πως όταν έγραφε αυτές τις γραμμές, ο Μποτόν δεν είχε καμία πανδημία στο μυαλό του. 

Οπως και να ‘χει, κάποιοι θα ρίξουν λευκή πετσέτα. Κάποιοι άλλοι θα αντέξουν. «Δεν είναι η πανδημία» μου λέει μία παντρεμένη φίλη, μητέρα δύο εφήβων. «Εδώ και χρόνια τίποτα δεν είναι δεδομένο. Ο θάνατος, οι απώλειες, οι δυσκολίες πάντα υπήρχαν. Η διαφορά είναι ότι σήμερα όλο αυτό έχει πάρει τη μορφή πολέμου. Νομίζω ότι είναι θέμα επιβίωσης και δεν γίνεται αρκετή προσπάθεια. Οφείλουμε να προσπαθήσουμε. Εάν δεν ποτίσεις τον βασιλικό, θα ξεραθεί. Τόσο απλά».  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News