Το παιχνίδι με τους φίλους στο διάλειμμα και η βοήθεια του δασκάλου στα μαθήματα είναι δυο από τα βασικά πράγματα, που τα παιδιά θεωρούσαν δεδομένα και ξαφνικά τα έχασαν την περίοδο του lockdown, ενός κοινωνικού πειράματος μοναδικού στα χρονικά.

Και τώρα, οι μετασεισμοί αυτής της «χαμένης σχολική χρονιάς» είναι πλέον ξεκάθαροι. Σύμφωνα με μια νέα έρευνα του βρετανικού Ιδρύματος Education Endowment Foundation (EEF), που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, το 96% των σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Αγγλία δήλωσαν ότι ανησυχούν για την ανάπτυξη της ομιλίας και της γλώσσας των παιδιών τεσσάρων και πέντε ετών.

Εκτός όμως από την γραφή και την ανάγνωση, που έμειναν πίσω, φαίνεται ότι υπάρχουν και άλλες συνέπειες, γράφει στην Telegraph η Τάνιθ Κάρεϊ συγγραφέας του βιβλίου «What’s My Teenager Thinking? Practical Child Psychology for Modern Parents» («Τι Σκέφτεται ο Εφηβός μου; Πρακτική Παιδική Ψυχολογία για Σύγχρονους Γονείς»).

Χωρίς τα λόγια με τα οποία μπορούν οι άλλοι να τα καταλάβουν, τα παιδιά δυσκολεύονται πλέον να κατανοήσουν τους συνομηλίκους τους, να παίξουν καλά και να κάνουν φίλους.

Ποια πρακτικά μέτρα θα μπορούσαν να πάρουν οι γονείς για να τα βοηθήσουν;

Γλώσσα και επικοινωνία

Πριν από το lockdown, τα παιδιά μπορούσαν να εξασκηθούν παίζοντας και ανταλλάσσοντας τα παιχνίδια τους με τους φίλους τους, συνωστιζόμενα γύρω από το τραπέζι για το κόψιμο της τούρτας σε πάρτι γενεθλίων και διασκεδάζοντας τα βράδια μακριά από τις οικογένειές τους όταν πήγαιναν να κοιμηθούν σε φιλικά σπίτια. Μένοντας όμως, στο σπίτι εξαιτίας του κορονοϊού, οι αλληλεπιδράσεις τους μειώθηκαν. Η λογοθεραπεύτρια Ρεμπέκα Σκίνερ λέει στην Telegraph: «Γνωρίζουμε ότι η γλώσσα δεν συμβαίνει απλά. Είναι μια δυναμική διαδικασία και τα παιδιά μαθαίνουν εξερευνώντας», κάτι που δεν μπόρεσαν να κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς που πέρασε.

Η έκθεση Save the Children του 2016 επισημαίνει μελέτες που δείχνουν ότι το διάστημα μεταξύ τριών και πέντε ετών είναι το πιο κρίσιμο για την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων, ενώ ο εγκέφαλος ενός παιδιού τριών ετών είναι δύο φορές πιο ενεργός από του ενήλικα.

«Εάν το παιδί σας δεν ανταποκρίνεται σε απλές οδηγίες ή πρέπει να πείτε το ίδιο πράγμα πολλές φορές, μπορεί να δυσκολεύεται να καταλάβει τι λέτε», εξηγεί η Σκίνερ, «Αλλες ενδείξεις μπορεί να είναι ότι χρησιμοποιούν μόνο σύντομες προτάσεις τριών ή τεσσάρων λέξεων ή και λιγότερες, παλεύετε να τα καταλάβετε ή δεν προσπαθούν να επικοινωνήσουν με άλλους». Η Σκίνερ λέει ότι δίνοντάς τους περισσότερο χρόνο –μερικά δευτερόλεπτα – για να επεξεργαστούν αυτό που ειπώθηκε θα τα βοηθήσει να ανταποκριθούν.

Κοινωνικοποίηση

Περνώντας πολύ περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους κολλημένα σε οθόνες, τα παιδιά χάνουν την εξάσκηση βασικών δεξιοτήτων όπως η διαπραγμάτευση, η συνεργασία και η επίλυση συγκρούσεων. Μια μελέτη σε 1.000 γονείς παιδιών κάτω των 8 ετών από την αλυσίδα νηπιαγωγείων Busy Bees διαπίστωσε ότι 4 στους 10 ανησυχούν πως τα παιδιά τους δεν θα μπορούν πλέον να παίζουν με άλλα παιδιά. Κατά τη διάρκεια του lockdown, ο καθηγητής Ράσελ Βίνερ, πρόεδρος του Royal College of Paediatrics and Child Health, είπε στους βουλευτές ότι «όταν κλείνουμε σχολεία κλείνουμε τη ζωή των παιδιών».

Εάν τα παιδιά σάς λένε συνέχεια ότι δεν έχουν κανέναν να παίξουν στο σχολείο, παραπονιούνται συχνά ότι τα άλλα παιδιά τα αποκλείουν από τις παρέες ή εμπλέκονται σε συγκρούσεις στην παιδική χαρά, επειδή δεν μπορούν να μοιραστούν, να περιμένουν τη σειρά τους ή να συμβιβαστούν, μπορεί να χρειάζονται εξάσκηση σε κοινωνικές δεξιότητες.

Τα παιχνίδια ρόλων και «ας προσποιηθούμε» επιτρέπουν στα μικρά παιδιά να μάθουν και να δουν τον κόσμο από την οπτική γωνία άλλων ανθρώπων. Αυτή η ικανότητα είναι ουσιαστικό συστατικό της φιλίας, που ενεργοποιεί βασικές δεξιότητες όπως ο συμβιβασμός και το να ακούς τους άλλους.

Μάθετε το παιδί σας να μπαίνει στη θέση άλλων ανθρώπων στην καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, ρωτήστε το: «Πώς νιώθει ο φίλος σου τώρα που έχει σπάσει το πόδι του και δεν μπορεί να παίξει ποδόσφαιρο;» ή «Πιστεύεις ότι η θεία σου ανυπομονεί να ξεκινήσει τη νέα της δουλειά τον επόμενο μήνα;» Αν δεν τα καταφέρνει  να μπει σε μια ομάδα παιδιών που παίζουν, μιλήστε του για τη σημασία που έχει να στρέψει το σώμα και τους ώμους του προς την ομάδα στην οποία θέλει να συμμετάσχει και να χαμογελάσει, για να δείξει ότι θα ήθελε να πάει μαζί τους.

Συγκέντρωση

Η δυνατότητα συγκέντρωσης των παιδιών είχε αρχίσει να πέφτει πριν από την πανδημία. Ερευνες δείχνουν ότι ο χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες μπορεί να κάνει την προσοχή τους να αποσπάται πιο εύκολα. Η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι έκανε τα πράγματα ακόμα χειρότερα: κάνοντας μάθημα στο υπνοδωμάτιό τους περιτριγυρισμένα από παιχνίδια και συσκευές, πολλά δυσκολεύονται να επικεντρωθούν σε αυτά, που λένε οι δάσκαλοι στην οθόνη.

Οι ειδικοί για την ανάπτυξη των παιδιών λένε ότι, κατά μέσο όρο, ένα παιδί ηλικίας 4-5 ετών πρέπει να είναι σε θέση να συγκεντρώνεται σε μια εργασία για 2-5 λεπτά για κάθε χρόνο της ηλικίας του. Να είστε ρεαλιστές σχετικά με τις προσδοκίες σας, αλλά εάν υπολείπονται των συνομηλίκων τους όταν πρέπει να ακολουθήσουν οδηγίες ή να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους, μπορεί να χρειάζονται περισσότερη βοήθεια.

Ο καθηγητής Στέφαν βαν ντερ Στίγκσελ, συγγραφέας του βιβλίου «Concentration: Staying Focused in Times of Distraction», λέει ότι εάν τα παιδιά έχουν την αίσθηση ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν -πράγμα που έχει επιπτώσεις στη σχολική τους εργασία- «θυμίστε τους ότι μπορούν να βελτιωθούν. Η συγκέντρωση είναι σαν μυς. Ακόμα κι αν έχει ελαττωθεί κατά τη διάρκεια των μαθημάτων στο σπίτι, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να τη βελτιώσουν».

Ο πρώην δάσκαλος του δημοτικού σχολείου Τζον Σμίντλεϊ, ιδρυτής του Teach Active, προτείνει διαδραστικές συνεδρίες στο σπίτι: «Ο γονέας μπορεί να ζητήσει από τα παιδιά να ψάξουν να βρουν ένα αντικείμενο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε ένα μάθημα Αγγλικών ή να μάθουν αριθμούς πηδώντας πάνω-κάτω. Έχει τεράστιο αντίκτυπο στην εμπλοκή του παιδιού σε αυτό που μαθαίνει».

Ανεξαρτησία

Κατά πάσα πιθανότητα οι αγαπημένες σας αναμνήσεις από την παιδική ηλικία ήταν όταν ήσασταν έξω παίζοντας χωρίς επίβλεψη ενηλίκων. Κατά τη διάρκεια του lockdown, τα παιδιά μας παρακολουθούνται συνεχώς από ενήλικες τόσο μέσα στο σπίτι όσο και έξω. Η ελευθερία να ανακαλύπτουν πράγματα -και τι μπορούν να κάνουν από μόνα τους- είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της αυτοεκτίμησης στην παιδική ηλικία.

Εάν το παιδί σας έχει προσκολληθεί, φοβάται να βγει έξω μόνο του, ή λέει «Δεν μπορώ να το κάνω μόνο μου», ενώ υποψιάζεστε ότι μπορεί, ίσως είναι καιρός να το βοηθήσετε να αποκτήσει την ανεξαρτησία του. Ο εκπαιδευτικός Λίον Χέιντι λέει ότι τα παιδιά «πρέπει να μάθουν ότι μπορούν αποκτήσουν ένα σημάδι στο γόνατο και θα είναι εντάξει».

Πρέπει να δοκιμάσουν τόσο τις σωματικές όσο και τις πνευματικές τους ικανότητες, θέτοντας ερωτήσεις και εξερευνώντας όποτε είναι δυνατόν, προσθέτει και τονίζει: «Βγάλτε τα όσο το δυνατόν περισσότερο έξω, όπου μπορείτε, στο δάσος και στην παραλία, ώστε να μπορούν να απολαύσουν τη δυσκολία και το πέσιμο του κανονικού παιχνιδιού»

Αποτυγχάνοντας στο σχολείο

Τα δύο τρίτα των γονέων δήλωσαν ότι ανησυχούν για την επίδραση που έχει το lockdown στη μάθηση των παιδιών τους. Σημάδι ότι το παιδί σας έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στον εαυτό του (και φοβάται ότι θα αποτύχει στα μαθήματα) είναι όταν ανησυχεί υπερβολικά για τις εργασίες που έχει να κάνει, εστιάζει περισσότερο στα λάθη του και λιγότερο σε αυτά που έχει κάνει σωστά και αναβάλλει να κάνει την εργασία του όσο γίνεται περισσότερο.

Η ιδέα ότι τα παιδιά πρέπει να «αναπληρώσουν» τη μάθηση που χάθηκε λόγω της πανδημίας συσσωρεύει «τεράστια» πίεση μέσα τους, προειδοποιούν οι εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι. Και η Βρετανική Ψυχολογική Εταιρεία τονίζει ότι στο επίκεντρο πρέπει να βρίσκεται η ευτυχία των παιδιών, όχι τα μαθήματά τους.

Ο Λίον Χέιντι λέει ότι είναι σημαντικό για τους γονείς να μην πιέζουν παραπάνω τα παιδιά δίνοντας έμφαση στους βαθμούς και τα τεστ. «Ακριβώς όπως ένας ποδοσφαιριστής που έχει μείνει μακριά από το παιχνίδι, τα παιδιά μας δεν είναι ακόμα αρκετά έτοιμα για μάθηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ξαναγίνουν όπως πριν, απλά χρειάζονται λίγο χρόνο παραπάνω για να προσαρμοστούν», επισημαίνει.

Η Σόφι Μαζάζ, διευθύντρια του Γυμνασίου στο Διεθνές Σχολείο ACS της πόλης Εγκαμ προτείνει να σταματήσουμε να μιλάμε για το μαθησιακό κενό και αντ’ αυτού να επικεντρωθούμε στα θετικά, που έχουν μάθει τα παιδιά, όπως το μαγείρεμα και η βοήθεια στο σπίτι.

«Ας μην κάνουμε τα παιδιά μας να πιστεύουν ότι δεν έχουν μάθει τίποτα και ως εκ τούτου έχουν αποτύχει», συμβουλεύει. «Εάν τα παιδιά πιστεύουν ότι αυτό που έχουν κάνει δεν είναι αρκετά καλό, έτσι θα ενεργήσουν. Η κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξή τους πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τους επόμενους μήνες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News