Μεταξύ του χωριού Βιθνάρ και της κωμόπολης Αλφάκαρ, στα περίχωρα της Γρανάδας, στην Ανδαλουσία, υπάρχει μία περιοχή γνωστή ως El Barranco de Víznar, το Φαράγγι του Βιθνάρ. Από τότε που τερματίστηκε η δικτατορία του Φρανθίσκο Φράνκο το 1975, πάρα πολλοί ντόπιοι αλλά και άνθρωποι από κάθε γωνιά της Ισπανίας άρχισαν να επισκέπτονται το Φαράγγι και να αποθέτουν λουλούδια και ποιήματα σε διάφορα σημεία, θέλοντας, έτσι, να αποτίσουν φόρο τιμής σε πολλές εκατοντάδες θύματα των πραξικοπηματικών δυνάμεων.

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν τουλάχιστον πέντε μαζικοί τάφοι στους οποίους οι φρανκιστές πέταξαν τα άψυχα σώματα δασκάλων, καθηγητών, εργατών και εργατριών, μοδιστρών, συνδικαλιστών, διανοούμενων, πολιτικών στελεχών, κομμουνιστών και αναρχικών.

Μεταξύ αυτών συγκαταλεγόταν και η σορός του κορυφαίου ποιητή και δραματουργού Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο οποίος εκτελέστηκε την 18η (ή την 19η) Αυγούστου του 1936, μαζί με δύο αναρχικούς ταυρομάχους και έναν δάσκαλο ο οποίος σύμφωνα με τον εφημέριο της κοινότητάς του είχε υποπέσει σε δύο ασυγχώρητα αμαρτήματα: στον ελεύθερο χρόνο του δίδασκε ανάγνωση στους εργάτες και τις εργάτριες και ήταν άθεος.

Ελάχιστες ημέρες μετά την έναρξη του Εμφυλίου Πολέμου στην Ισπανία, τον Ιούλιο του 1936, οι δυνάμεις των πραξικοπηματιών κατέλαβαν την εξουσία στη Γρανάδα υπό την ηγεσία του αδίστακτου Χοσέ Βαλντές Γκουθμάν ο οποίος, στις 20 Αυγούστου, αυτοανακηρύχθηκε κυβερνήτης της πόλης και πρωτοστάτησε, κατά τους επόμενους μήνες, στην αιματηρή καταστολή των Δημοκρατικών στην ευρύτερη περιοχή και όλων όσοι εναντιώνονταν στον Φράνκο.

Μόνον κατά τη διάρκεια του Αυγούστου στο νεκροταφείο του Σαν Χοσέ στην Γρανάδα εκτελέστηκαν περισσότεροι από 580 άνθρωποι λόγω των πολιτικών φρονημάτων τους και εκατοντάδες ακόμη στην περιοχή ανάμεσα στο Βιθνάρ και την Αλφάκαρ. Μεταξύ αυτών συγκαταλεγόταν και ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Εως σήμερα, με στόχο την ανεύρεση των λειψάνων του κορυφαίου ισπανού ποιητή, έχουν πραγματοποιηθεί τρεις ανασκαφικές εκστρατείες: το 2009, το 2014 και το 2016. Οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι και οι λοιποί ειδικοί εστίασαν τις έρευνές τους στα πέριξ του Φαραγγιού του Βιθνάρ αλλά, δυστυχώς, δεν στέφθηκαν με επιτυχία ενώ αίσθηση είχε προκαλέσει η αρνητική στάση των επιζώντων συγγενών του ποιητή.

Πρόσφατα, η El Pais αφιέρωσε μία ολόκληρη σελίδα στο Φαράγγι του Βιθνάρ και τους νεκρούς του, καθώς έχουν ήδη αρχίσει οι εργασίες μίας νέας ανασκαφικής εκστρατείας στην ευρύτερη περιοχή, με στόχο την ανάκτηση των λειψάνων έως και τριακοσίων ανθρώπων, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, από δύο ομαδικούς τάφους.

Αφότου εξασφαλίστηκαν οι απαραίτητοι πόροι, μία διεπιστημονική ομάδα από το πανεπιστήμιο της Γρανάδας άρχισε να σκάβει με στόχο «να κλείσει ένα σκοτεινό κεφάλαιο της ισπανικής ιστορίας», όπως επισήμανε ο Φερνάρντο Μαρτίνεθ Λόπεθ, επικεφαλής της νεοϊδρυθείσας Εθνικής Γραμματείας Δημοκρατικής Μνήμης της Ισπανίας.

Για να κλείσει αυτό το κεφάλαιο πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα, αλλά εάν τελικά ολοκληρωθούν επιτυχώς οι ανασκαφές στο Φαράγγι του Βιθνάρ, θα γίνει ένα σημαντικό βήμα για την αποκατάσταση της μνήμης μερικών εκ των πολλών χιλιάδων ανθρώπων που έχασαν τις ζωές τους από τα πυρά των φαλαγγιτών και των εθνικιστών του Φράνκο.

Μεταξύ των 300 θυμάτων τα λείψανα των οποίων αναζητούν οι ειδικοί του πανεπιστημίου της Γρανάδας περιλαμβάνεται και «ένας δικός τους», αναφέρει η El Pais, ο αραβολόγος Σαλβαδόρ Βίλα. Πριν από το ξέσπασμα του ισπανικού Εμφυλίου συμμετείχε στις φοιτητικές κινητοποιήσεις κατά της δικτατορίας του Μιγέλ Πρίμο ντε Ριβέρα. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Βερολίνο γνώρισε την μετέπειτα σύζυγό του ονόματι Γκέλντα Λάιμντερφερ, μέλος μίας εβραϊκής οικογένειας η οποία επρόκειτο να διωχθεί από τους ναζιστές. Το 1933, αφότου επέστρεψε στην Ισπανία, ο Σαλβαδόρ Βίλα άρχισε να διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Γρανάδας, έχοντας κερδίσει την έδρα μουσουλμανικών σπουδών, ενώ λίγους μήνες πριν από το ξέσπασμα του πολέμου εκλέχθηκε πρύτανης. Εκτελέστηκε στο Βιθνάρ την 23η Οκτωβρίου του 1936 σε ηλικία 32 ετών. Η σύζυγός του γλίτωσε χάρη στην παρέμβαση του κορυφαίου ισπανού συνθέτη Μανουέλ ντε Φάλα, έχοντας αποδεχτεί, ως αντάλλαγμα, να ασπαστεί τον καθολικισμό.

Περίπου δύο μήνες νωρίτερα, την 25η Αυγούστου, οι φαλαγγίτες του Φράνκο εκτέλεσαν, μαζί με έντεκα ακόμη άνδρες, τον Χοσέ Ράγιο Ουρτάδο, έναν πατέρα οχτώ παιδιών, τυπογράφο στο επάγγελμα που εκτελούσε και χρέη προέδρου της σοσιαλιστικής ομάδας της Γρανάδας.

Είχε καταφέρει να ανυψώσει τη σημαία των Δημοκρατικών στο δημαρχείο της πόλης του και, όντας τυπογράφος, είχε επίσης τυπώσει και διανείμει προπαγανδιστικό υλικό κατά των πραξικοπηματιών. Κάποιος που ήταν παρών στην εκτέλεσή του, αφηγήθηκε πως λίγο πριν από το εκτελεστικό απόσπασμα ανοίξει πυρ, έβγαλε τα γυαλιά του και τα έβαλε στην τσέπη του σακακιού του.

Οι ανασκαφές αναμένεται πως θα έχουν ολοκληρωθεί στο τέλους του ερχόμενου Ιουνίου. Τα λείψανα που θα βρεθούν θα αναλυθούν αρχικά στο εργαστήριο ιατροδικαστικής της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου της Γρανάδας ενώ στη συνέχεια δείγματα θα αποσταλούν σε μία εθνική βάση δεδομένων DNA, ούτως ώστε να ταυτοποιηθούν επιτέλους. Προς το παρόν, μόλις 37 μέλη οικογενειών αγνοουμένων του Εμφυλίου έχουν δηλώσει ενδιαφέρον. Ομως έχει αποδειχθεί πως όταν κοινοποιούνται τελικά τα αποτελέσματα εκταφών από μαζικούς τάφους της περιόδου του αδελφοκτόνου πολέμου στην Ισπανία, εμφανίζονται πολλοί περισσότεροι συγγενείς με την ελπίδα να βρουν τους δικούς τους.

Μια τέτοια περίπτωση είναι η Μαρία Χοσέ Σάντσεθ που ψάχνει τη θεία της. Ηταν μοδίστρα και Δημοκρατική, γνωστή για τη συνδικαλιστική της δράση. Μετά την πρώτη σύλληψή της αφέθηκε τελικά ελεύθερη. Συνελήφθη, όμως εκ νέου, και για να μην θέσει σε κίνδυνο την οικογένειά της, απέρριψε την ευκαιρία να διαφύγει. Εκτελέστηκε επίσης στο Φαράγγι του Βιθνάρ, μαζί με ακόμη τέσσερις γυναίκες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News