Δύο Μέσα που ομνύουν στον σύγχρονο υπερεθνικό καπιταλισμό, δηλαδή στην παγκοσμιοποίηση που, με τη σειρά της, διευκολύνεται από τα υπερεθνικά εποικοδομήματα, οι αμερικανικοί New York Times και οι βρετανικοί Financial Times, φιλοξένησαν δύο άρθρα γραμμένα από πένες «υπεράνω υποψίας» όσον αφορά τα «πιστεύω» τους: στους ΝΥΤ έγραψε ο Πολ Κρούγκμαν και στους FT ο Γκίντεον Ράχμαν – κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την πίστη αυτών των δύο διανοουμένων στο σημερινό οικονομικοπολιτικό status quo του δυτικού κόσμου.

Ωστόσο, επειδή ο πρώτος ψέγει την Ευρωπαϊκή Ενωση με αφορμή τους χειρισμούς της στην κορονοϊκή κρίση και ο δεύτερος, αντιθέτως, την επαινεί για τις διαχρονικές αντοχές της, η εδώ μεταφορά των μεταξύ τους αντιθέτων επιχειρημάτων παρουσιάζει ενδιαφέρον. Το θέμα δεν είναι άλλο από τη σταθερότητα της Ενωσης, η οποία καταφέρνει και αποφεύγει τις δομικές κρίσεις παρά τις δυσλειτουργίες ή και τις γκάφες της.

Ο Κρούγκμαν, σχολιάζοντας τις διάφορες παλινωδίες και των Βρυξελλών και των κρατών-μελών στο εμβολιαστικό πρόγραμμα, ειδικά με το σκεύασμα της AstraZeneca, παρατηρεί ότι η αντιεμβολιαστική στάση είναι «ανησυχητικά ισχυρή στην Ευρώπη», και γράφει για κεντρική αποτυχία όσον αφορά τον συντονισμό των ενεργειών. Στιγματίζει δε την πολιτική της Γερμανίας που παρέσυρε και άλλες χώρες της ΕΕ, με την Κομισιόν να παρατηρεί αμήχανα χωρίς να δρα. Η λέξη που χρησιμοποιεί ο αρθρογράφος είναι σκληρή: «φιάσκο».

Και δεν θα ήταν πρόβλημα η καταγγελία «της καταστροφής του προγράμματος εμβολιασμού», ούτε το ύφος της, αν δεν προχωρούσε στα… ενδότερα: αυτό το φιάσκο «φαίνεται ότι αντικατοπτρίζει τα θεμελιώδη προβλήματα στους θεσμούς της ΕΕ, την ίδια γραφειοκρατική ακαμψία που κατέστησε την κρίση του ευρώ, πριν από δέκα χρόνια, πολύ χειρότερη από όσο θα έπρεπε». Το θέμα, λοιπόν, ξεπερνά το υγειονομικό παρόν και τα εμβόλια, πάει στις ιδρυτικές Συνθήκες της Ευρωζώνης, στο ευρώ, στον Μηχανισμό Σταθερότητας, στην κρίση χρέους, στα ελληνικά μνημόνια, στη λιτότητα, στη νέα φτωχοποίηση, κ.λπ.

Κινούμενος στον αντίποδα της συλλογιστικής του Κρούγκμαν, ο Ράχμαν αναπτύσσει το επιχείρημα της επιβίωσης της ΕΕ και της διάψευσης όλων όσοι προφήτευσαν το τέλος της, πότε με αφορμή το χρέος, πότε με αφορμή τη μεταναστευτική κρίση και πότε με αφορμή τον κορονοϊό. Ιδιαιτέρως θυμάται τις Κασσάνδρες που «είδαν τον θάνατο του ευρώ», προ δεκαετίας. Για τον αρθρογράφο η Ενωση έχει αποδείξει την αντοχή της, αφού είναι ένας οργανισμός που υπάρχει από το 1951 (ως Κοινότητα Ανθρακα και Χάλυβα).

«Ολα αυτά τα χρόνια», γράφει, «όχι μόνο έχει επιβιώσει από πολλές κρίσεις, αλλά έχει τετραπλασιαστεί κιόλας. Μήπως είναι η ώρα να παραδεχθούμε ότι η Ενωση είναι πολύ ανθεκτική;» Κατά τον Ράχμαν και τους υποστηρικτές της Ενωσης, ο υπαρξιακός κίνδυνος για την ΕΕ όχι μόνο δεν ισχυροποιήθηκε στο πέρασμα των δεκαετιών, αλλά πλέον εξασθενεί. Και εξηγείται καλύτερα. Το Brexit, λέει, απέβη καλό για την ΕΕ. Τον καιρό του βρετανικού δημοψηφίσματος όλοι οι ευρωπαίοι ακροδεξιοί και εθνικιστές, η Λεπέν, ο Σαλβίνι, ήθελαν και για τις χώρες τους έξοδο, όμως τώρα το γύρισαν: θέλουν Ευρώπη, σημάδι ότι η Ενωση μπορεί να ενσωματώνει, ενώ και η «ευρωφοβία» δεν είναι πια τόσο δημοφιλής. Την «αγγλική τρέλα» δεν θα τη μιμηθούν καν οι περίεργοι Ανατολικοευρωπαίοι, οι Πολωνοί, οι Ούγγροι, οι οποίοι κάθισαν και σκέφτηκαν ότι «χωρίς ευρωπαϊκά κεφάλαια δεν θα μπορούσαν να κάνουν βήμα».

Και, ως προς τα εμβόλια, οκέι, λέει ο Ράχμαν, οι Βρετανοί καλά τα πήγαν. Αλλά τι θα κάνουν κατόπιν με τη Σκωτία, που θέλει να ενταχθεί στην Ενωση, ή με τη διαμαρυρόμενη για τα συνοριακά προβλήματα Βόρεια Ιρλανδία;

Ο παθός και ο μαθός

Ο βασικότερος αντίλογος που μπορεί να ασκηθεί στον Κρούγκμαν είναι ότι αποτυγχάνει να αναγάγει το «φιάσκο» του παρόντος, όπως λέει, στο επίπεδο της προ δεκαετίας κρίσης του ευρώ. Και αυτό διότι μάλλον δεν παραδέχεται ότι η Ενωση είναι ένας διαρκώς εξελισσόμενος μηχανισμός που βελτιώνεται μαθαίνοντας από τις αποτυχίες: η Ενωση πήρε το μάθημά της από την κρίση του ευρώ και από την «επιβολή των σκληρών και καταστροφικών πολιτικών λιτότητας στα κράτη που χρωστούν», όπως θα έλεγε και ο ίδιος ο Κρούγκμαν. Ετσι, τώρα, στην πανδημία του κορονοϊού, διάλεξε το αντίθετο μονοπάτι να κινηθεί, το Ταμείο Ανάκαμψης, που σημαίνει αλληλοβοήθεια, αλληλεγγύη και δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού χρέους – οκέι, για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Ο «υβριδικός χαρακτήρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης», όπως λέει ο Ράχμαν, ίσως καθιστά περίπλοκες τις αποφάσεις σε ένα πλαίσιο όπου υπάρχει μεν το κοινοβούλιο, υπάρχει το νόμισμα, αλλά δεν υπάρχουν η κυβέρνηση και ο Προϋπολογισμός: «Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι οι συχνά περίπλοκες πολιτικές δομές της ΕΕ την καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτη στην κατάρρευση. Στην πραγματικότητα, η ΕΕ είναι μία προσεκτική και εξελισσόμενη ισορροπία μεταξύ της εθνικής και της υπερεθνικής εξουσίας, όπως και μεταξύ της τεχνοκρατίας και της δημοκρατίας. Είναι πηγή σταθερότητας και δύναμης και όχι αδυναμίας».

Κάνοντας την αυτοκριτική της από τα λάθη της κατά τη διάρκεια της εξελισσόμενης πανδημίας, η Ενωση θα αντιμετωπίσει τις μελλοντικές κρίσεις καλύτερα εξοπλισμένη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News