Από την πρώτη μου συνέντευξη μαζί της έχουν περάσει 15 χρόνια. Εκείνη τότε ήταν υπουργός Παιδείας και εγώ έγραφα στις «Εικόνες». Θυμάμαι σε μια ερώτησή μου για το «Ποιο είναι το παιδικό τραύμα που κατατρέχει τη ζωή σας;» μου είχε μιλήσει για το ανικανοποίητο του πατέρα της. «Με θυμάμαι να του φέρνω περήφανη αποδεικτικό με 19,5 και να μου λέει “Άντε, και του χρόνου καλύτερα”». Μελετώντας την πορεία της στην πολιτική από Νομάρχης Καστοριάς στα 25 της χρόνια μέχρι την διεκδίκηση της θέσης του γενικού γραμματέα του διεθνούς ΟΟΣΑ, στα 62 της χρόνια, μάλλον δεν κατόρθωσε «επανάσταση» στην κατευθυνόμενη μοίρα του παιδικού της «τραύματος». Αποδέχτηκε την κούρσα ενός «και του χρόνου καλύτερα» στο διηνεκές μιας έντονης, δημιουργικής πορείας στην πολιτική. Αλλά και στην πληρότητα ως γυναίκα. 

Ενας μαραθώνιος η διεκδίκηση του ΟΟΣΑ. Συγχρόνως και ένα μεγάλο ταξίδι στον κόσμο! Θα μπορούσαμε να καμαρώσουμε ότι κατακτήσαμε την τρίτη θέση πριν τον τερματισμό. Δεν είναι μικρό πράγμα. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Από το τηλέφωνο που είχε κτυπήσει; Πώς είχε γίνει η πρώτη προσέγγιση;

«Τέλη Σεπτέμβρη με πήρε τηλέφωνο ο Κώστας Φραγκογιάννης (υφυπουργός Εξωτερικών) για μία πρώτη αναγνωριστική προσέγγιση. Με ρώτησε πώς θα έβλεπα μια τέτοια διεκδίκηση με δεδομένο ότι δεν το έχουμε κάνει ξανά, αλλά θα ήθελε να το προσπαθήσουμε. Ο ίδιος πολύ θετικός και υποστηρικτικός. Ακολούθησε ο Γιώργος Πρεβελάκης (Πρέσβης, Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ) με ένα γραπτό σημείωμα τριών σελίδων με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της υποψηφιότητας μου. Ο Γιώργος (Πρεβελάκης) από τον Ιούνιο με άρθρο του στην «Καθημερινή» έγραφε πως η χώρα πρέπει να δοκιμάσει τις δυνάμεις της στον στίβο της δημόσιας διπλωματίας και πως ο ΟΟΣΑ ήταν μία πρώτη μεγάλη ευκαιρία. Μετά από λίγες ημέρες στο τηλέφωνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Είχα να τον ακούσω πριν από τις εκλογές. Δεν έκανε καμία εισαγωγή.  Άννα «έχουμε αυτήν την τρελή ιδέα. Πιστεύω πως μπορούμε να το κερδίσουμε. Θα το κάνεις;». Θα το κάνω Πρόεδρε! Φύγαμε. 13 Οκτωβρίου η Ελλάδα ανακοίνωσε επίσημα την υποψηφιότητα μου».

Οταν λέμε διεκδίκηση της γενικής γραμματείας του ΟΟΣΑ, για πόσων χωρών κούρσα μιλάμε; 

«Είναι 37 χώρες σε τέσσερις ηπείρους, μόνο η Αφρική δεν συμμετέχει ακόμα. Και 38η δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τις διαδικασίες στο Κοινοβούλιο της, η Κόστα Ρίκα… Η μόνη χώρα που με απόφαση του λαού της δεν έχει στρατό».

Πόσες συνεντεύξεις χρειάστηκε να δώσετε; Πώς νοιώθατε ότι σας αντιμετώπιζαν; 

«Περίπου 120 ατομικές συνεντεύξεις με υπουργούς, υφυπουργούς, γενικούς γραμματείς, προέδρους συνδικάτων και βιομηχανιών από το Μεξικό μέχρι την Νέα Ζηλανδία. Έχω μια συνολικά θετική αίσθηση από την γενική  αντιμετώπιση. Υπήρξε σεβασμός, ενδιαφέρον, πολύ θετικά σχόλια, και μία περιπλανώμενη απορία και για μένα και για την χώρα. Φυσικά δεν έλειψαν και σχόλια που αφορούν τα παγιωμένα στερεότυπα που χτίσθηκαν για τη χώρα στην διάρκεια της κρίσης. Η αντιμετώπισή τους απαιτεί μαχητικότητα, γνώση της ιστορίας των άλλων και θετικό παράδειγμα».

Στα χρόνια του κορονοϊού και για τη «μεσογειακή» μας/σας ψυχοσύνθεση, το να μιλάτε και να κρίνεστε μόνο από οθόνης πώς το αντιμετωπίζατε; Σας στερούσε; Σας δυσκόλεψε;

 «Δεν με δυσκόλεψε αλλά μου στερούσε. Η σχέση μέσα από την οθόνη μεγεθύνει το πρόσωπο και κάνει πολύ κατανοητές τις μικρές αντιδράσεις αλλά σμικρύνει την δυνατότητα πραγματικής επικοινωνίας με τον άλλον. Η υποδοχή, ο χαιρετισμός-χειραψία, ο καφές , αυτά τα μαγνητικά κύματα που δημιουργούν θετικές ή αρνητικές προσλαμβάνουσες, δεν υπάρχουν».

Διακρίνατε κοινά χαρακτηριστικά σε ψυχοσυνθέσεις λαών; Χαρακτηριστικά «συγγενών»  ή απολύτως διαφορετικών. Πρέπει να ήταν μάθημα ανθρωπογεωγραφίας…  

«Ε βέβαια! Οι Νοτιοευρωπαίοι και οι Λατινοαμερικάνοι γεμίζουν την οθόνη, βγαίνουν απ΄αυτή! Κουνάνε χέρια, γελάνε, ρωτάνε προσωπικές ερωτήσεις, σχολιάζουν τον καιρό, την χώρα, τις διακοπές, η συνέντευξη παίρνει χαρακτηριστικά συζήτησης. Οι Βορειοευρωπαίοι είναι ευγενείς, καλά προετοιμασμένοι, με έναν θετικό επίλογο και με εξαιρετικά καθορισμένο χρόνο. Οι Ασιάτες έχουν ελάχιστες κινήσεις σαν να είναι κολλημένοι στην οθόνη, ακραία ευγενείς, ακραία προετοιμασμένοι για κάθε προσωπική λεπτομέρεια, χωρίς στο τέλος να έχεις αίσθηση του πώς πήγε. Οι χώρες της Βόρειας Αμερικής και της Ωκεανίας είναι ένα ενδιαφέρον μείγμα ζεστής συμπεριφοράς και άτυπης διεξαγωγής της συζήτησης, αλλά πάντα με ένα δια ταύτα για το τι ζητούν. Κάνω αυτές τις σκέψεις έχοντας πλήρη γνώση ότι τελικά κάθε άνθρωπος  πέρα από το περιβάλλον του έχει πάντα κάτι μοναδικό, ιδιαίτερο που σε κάνει να τον/την θυμάσαι». 

 Σε τι θεωρείτε εντέλει ότι υπερίσχυσαν οι υποψηφιότητες της Αυστραλίας και Σουηδίας;

«Είχαν προετοιμαστεί πολύ καιρό πριν και με το καλημέρα σας είχαν συμφωνημένες περιφερειακές συμφωνίες»

Επιτρέψτε μου, «μάθημα», αιώνιο πάθημα είναι και ένα σχόλιο που διάβασα στα «τοπικά» μας, και μπορεί να γέλασα πολύ αλλά μετά, κυρίως μελαγχόλησα: «Αφού κατέστρεψε την Παιδεία, είπε να καταστρέψει και τα λεωφορεία». Έτσι «διάβασε» ο πικρόχολος άγνωστος συμπατριώτης τον ΟΟΣΑ. Η άγνοια, η κατάθεση άποψης παρά την άγνοια, η χαιρεκακία. Αν και στην πλειονότητα η υποψηφιότητά σας έφερε σπουδαίες ενώσεις, συνενώσεις… Μια πρωτόγνωρη ομοψυχία. Την χαρήκατε;  

«Στην πολιτική έχεις ωριμάσει όταν δηλώσεις σαν και αυτές σε κάνουν να γελάς και όχι να θυμώνεις… είναι αλήθεια ότι υπήρξε σεβασμός γι΄ αυτήν την εθνική προσπάθεια από όλο το πολιτικό σύστημα. Δεν υπήρξαν αρνητικά σχόλια και υπονοούμενα και το ότι η υποψηφιότητα μου ήταν διακομματική βοήθησε και στην συνολική πορεία μας και στο εξωτερικό».

Γράψατε: «Η κίνηση του Πρωθυπουργού μας ήταν διπλωματικά ευφυής και κυρίως γενναία». Είναι η κίνηση αυτή και ένα γερό θεμέλιο ενός μεγάλου, επιτακτικού ζητούμενου που ονομάζεται κεντρώος χώρος, εθνική συνεννόηση, ομοψυχία;

«Η κίνηση ήταν διπλωματικά ευφυής γιατί έβαλε την χώρα μέσα στο πεδίο της δημόσιας διπλωματίας δίνοντας την δυνατότητα να καταθέσει προτάσεις για τον κόσμο και όχι μόνο για τον εαυτό της. Ήταν γενναία, προς τα έξω γιατί δεν είχαμε καθορισμένες συμμαχίες και γιατί στο εσωτερικό του κόμματος του ήταν σαφές ότι θα είχε αντιρρήσεις. Η κίνηση αυτή αφορά την συγκρότηση ενός εθνικού χώρου ο οποίος μπορεί να έχει αντιθέσεις και συγκρούσεις, αλλά όχι διαλυτικά μίση. Μπορούμε να συνυπάρχουμε έχοντας διαφορετικές απόψεις, να δίνουμε τα χέρια για κοινούς σκοπούς». 

Αν έπρεπε με «bullet points», ποια είναι τα μεγαλύτερα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει, να βρει διέξοδο και να δώσει λύση η σύγχρονη πολιτική σκηνή; 

«Το μεγαλύτερο ζήτημα ειδικά και μετά την πανδημία θα είναι οι ανισότητες. Ανισότητες μεταξύ των χωρών, εντός των κοινωνιών, ανάμεσα στις γενιές και ανάμεσα στα φύλα. Χρέος, κλίμα, ψηφιακός μετασχηματισμός, και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ιδιαίτερα στον χώρο της Παιδείας και της Υγείας είναι στην ατζέντα όλων των χωρών σε όλα τα σημεία του πλανήτη».

Υπήρχε σ΄ αυτή τη μάχη ένας στίχος τραγουδιού που συνόδευε το βήμα σας. Κάποιο που μουρμουρίζατε μέσα σας; Τα τραγούδια είναι μεγάλοι καταδότες για ό,τι νοιώθουμε, για ό,τι περνάμε.

 «Ίσως να απογοητευτείτε με την απάντηση μου αλλά σίγουρα θα γελάσετε. Τελικά στα δύσκολα τι ξυπνάει μέσα μας; οι παιδικές καταγραφές και εγώ λοιπόν αυθόρμητα μουρμούριζα:

“Τράβα μπρος και μη σε νοιάζει

Μια νυχτώνει μια χαράζει

και ο κόσμος είναι σφαίρα

που γυρίζει νύχτα μέρα”»

Από μια προσωπική μου περιπέτεια συνειδητοποίησα, ότι στα πολλά ενθαρρυντικά, φιλοσοφημένα ή απλοϊκά, που ακούμε οι άνθρωποι ως εμψύχωση σε κάποια μάχη, κάποια φράση μένει μέσα μας πιο δυνατά από κάθε άλλη. Τόσο καρμικά που ίσως δεν αντιλήφθηκε τη σημαντικότητά της ούτε καν αυτός που μας την είπε. Θυμάστε κάτι;  

«Χρήστος Τζίλιας, Μικρόκαστρο Κοζάνης: “Άντε ρε Άννα, τράβα μπροστά σε όλο τον κόσμο, να μας μάθουν και να τους μάθουμε”».

«Οι δικοί μου άνθρωποι έβαλαν πλάτη ξανά» γράψατε. Τι δεν γνωρίζουμε για τη μάχη που καλούνται να δώσουν οι δικοί σας άνθρωποι «ξανά»; 

«Δικοί μας άνθρωποι είναι αυτοί που είναι πάντα εκεί σεμνοί, σιωπηλοί, ενθαρρυντικοί που πιστεύουν σε σένα ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές, που σε στηρίζουν και σε βοηθούν ακόμα και όταν οι δικές σου επιλογές επηρεάζουν και αλλάζουν την δική τους ζωή. Κάποια στιγμή ο γιος μου έκανε ένα βίντεο με μηνύματα από τους πιο κοντινούς μου ανθρώπους από την οικογένεια και το δημοτικό, μέχρι το σήμερα. Τι δώρο!!! Τι τεράστια αγκαλιά να ξεκουράσεις την ευθύνη και την αγωνία!»

Όταν «γυρίζουμε» από μεγάλα ταξίδια η ματιά μας για τη χώρα μας διαφοροποιείται. Τι μάθατε ή ποια πεποίθησή σας ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο για τη χώρα μας και τον λαό μας;

«Όταν βλέπεις τη χώρα με τα μάτια του κόσμου βλέπεις τον σεβασμό για ένα ανυπέρβλητο παρελθόν και πεισμώνεις για την ανάγκη ενός λαμπρού μέλλοντος. Κατανοείς την δύναμη του Ελληνισμού και την επιρροή του στα πιο απίστευτα σημεία του πλανήτη και εν τέλει όταν υπάρχει ομάδα και πίστη σε έναν στόχο μπορούμε να πετύχουμε πολλά».

Και η προσγείωση στα απολύτως καθ΄ημάς. Το κίνημα Metoo έφτασε για να μας ευεργετήσει αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, ελευθερία του ατόμου, σεβασμό στην προσωπικότητα του καθένα. Είστε μια γοητευτική γυναίκα σε ανδροκρατούμενο χώρο εξ απαλών ονύχων. Τι αντιμετωπίσατε; Πώς δράσατε σε προσωπικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο; Τι ελπίζετε για το μέλλον του κινήματος; 

«Μέχρι τα 22 αντιμετώπισα ό,τι οι περισσότερες κοπέλες. Συμμετείχα τότε σε φεμινιστικές ομάδες και με την υπερβολή της ηλικίας είχαμε συμφωνήσει όλες να έχουμε σπρέι πιπεριού στην τσάντα μας! Σε αυτήν την πολύ νεαρή όμως ηλικία είσαι σε άμυνα, παγώνεις. Ύστερα ήρθε η αντίστροφη πορεία “τρέμετε άντρες”, ούτε χαμόγελο δεν επιτρεπόταν και μετά η ωριμότητα που όταν είσαι στην πολιτική σε βοηθάει να συμμετέχεις σε λύσεις. Ο έρωτας και το σεξ είναι ένα μεγάλο δώρο και ένα καταστροφικό όπλο μέσα στους αιώνες και παντού σε Ανατολή και Δύση. Το 2002 ως Επίτροπος της ΕΕ, έκανα την πρώτη Ευρωπαϊκή Οδηγία για την σεξουαλική παρενόχληση. Για πρώτη φορά όλη η Ευρώπη είχε νομικό πλαίσιο με ορισμό για το τι σημαίνει σεξουαλική παρενόχληση,  ποινές , νομικές διαδικασίες και δομές. Η δημοκρατία στον 21ο αιώνα έχει την δύναμη να παρεμβαίνει στο «προσωπικό» που εν τέλει γίνεται “δημόσιο”. Το κίνημα σηκώνει το χαλί, ανοίγει στόματα, κινητοποιεί συνειδήσεις. Η πολιτεία και οι φορείς της έχουν υποχρέωση για την δικαίωση των θυμάτων και την τιμωρία των ενόχων.  Και ας μην ξεχνάμε οι λέξεις έχουν βάρος, καταστρέφουν ζωές, όσοι συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο χρειάζονται μία διαδικασία επιμόρφωσης ή αυτομόρφωσης».

Επίσης έχουμε να λύσουμε και το θέμα Κουφοντίνα. Και ένα πλήθος ή μπορεί, μια θορυβώδης μειοψηφία, να είναι έτοιμη «να κάψει την Αθήνα» υπερασπιζόμενη το υποτιθέμενο δίκιο του. Και η προτροπή να είναι «Σπεύστε για να μην καεί η Αθήνα». Δεν είναι ένα είδους κατάντιας αυτό που ζούμε; Δεν είναι ένα τραγικό μπέρδεμα; Ψάχνω λέξη. Δεν είναι ανελευθερία; Βοηθήστε τη σκέψη μου.   

«Αυτό που ζούμε είναι στην καλύτερη περίπτωση πολιτική ανωριμότητα και μη ολοκλήρωση ιδεολογικών κύκλων, και στην χειρότερη πολιτικός κυνισμός. Όταν στις περισσότερες δημοκρατίες του κόσμου έχει καταργηθεί η θανατική ποινή ως ποινή την οποία επιβάλλει η δικαιοσύνη, στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που κατανοούν το δικαίωμα ενός ατόμου να σκοτώνει ως απόρροια της δικής του αντίληψης για τον κόσμο. Ο νόμος της ζούγκλας στην κοινωνία των ανθρώπων ή το χαοτικό πισωγύρισμα με μανδύα προόδου».

«Όλα είναι θέμα παιδείας» ξαναγυρίζουμε σε κάθε μας συζήτηση οι περισσότεροι των πολιτών, κουνώντας το κεφάλι σαν γριές. Χαμένες ευκαιρίες. Η παρουσία σας στην Παιδεία είναι συνώνυμο «χαμένης ευκαιρίας». Τι θεωρείται ως σημαντικό βήμα προς σωστή κατεύθυνση από την διακυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και αντίθετα, από τι δεν είστε ευχαριστημένη; Έχουμε χρόνο και για άλλες χαμένες ευκαιρίες;

«Στην παιδεία η μεγάλη πρόσκληση παγκοσμίως είναι η αλλαγή του περιεχομένου και των προγραμμάτων σπουδών. Είναι αυτό που έχω ονομάσει ο συνδυασμός “Αριστοτέλης και υπολογιστής”. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση κινείται χωρίς συμμάχους με σωστά βήματα ώστε να αποφύγει την στασιμότητα ή ακόμα και την καταστροφή. Χρειαζόμαστε τα γρήγορα ψηφιακά βήματα που έκανε να γίνουν άλμα».

Σας έχει τραυματίσει αυτό που λέει ο σοφός λαός «Έφτασε στην πηγή και δεν ήπιε νερό»; Σας κατατρέχει; Πώς αναδομείστε; Πώς ανακτάτε δυνάμεις; Σε τι επιστρέφετε; Τι σας περιμένει;    

«Έχω μία συγκρατημένη πίκρα. Πώς αλλιώς; Είναι ανθρώπινο. Ήξερα όμως ότι το τελευταίο μίλι ήταν πέρα από μένα. Οι δυνάμεις και το κέφι είναι εδώ. Επιστρέφω σε αυτό που έχτισα τα τελευταία οκτώ χρόνια στο ΔΙΚΤΥΟ ένα εργαστήρι για το μέλλον με ωραίους ανθρώπους. Να σας πω ότι η βασική ομάδα που υποστήριξε την υποψηφιότητα μου ήταν οι εθελοντές του Δικτύου που η πλειοψηφία τους ήταν από 21 έως 28 χρονών».  

Όσο μιλάω μαζί σας συγχρόνως στα κλεφτά παρατηρώ όλες αυτές τις κούκλες στις βιτρίνες σας. Πόσο «αναντίστοιχο» στην εικόνα που έχουμε για σας, ότι έχετε μια από τις  μεγαλύτερες συλλογές από κούκλες; Θα μπορούσατε μέχρι μουσείο…! Οι γνώσεις σας πάνω στην ιστορία τους άρα η έρευνα σας είναι επιστημονικού επιπέδου. Πόσο «κορίτσι» μπορεί να διατηρεί μέσα της μια γυναίκα που διένυσε και διανύει χιλιόμετρα στην πολιτική; Η πολιτική είναι σκληρό πράγμα. Ή δεν είναι;    

«Η συλλογή μου περιλαμβάνει 176 κούκλες. Ξέρετε, οι κούκλες μέσα σε όλες τις εποχές και σε όλες τις ηπείρους αποτυπώνουν πολιτισμό. Υλικά, τέχνη, επεξεργασία, ρούχα, τεχνολογία, πολλές φορές το κουκλοθέατρο ήταν στοιχείο αντίστασης σε ολόκληρες αυτοκρατορίες και τελικά αποτυπώνουν την ανθρώπινη φύση και την σχέση του παιδιού με το παιδί που θα έρθει. Η πολιτική είναι σκληρό πράγμα είναι ψυχοφθόρα και αν πνίξει το παιδί μέσα σου σε έχει καταστρέψει. Η πολιτική είναι ταυτόχρονα ανταποδοτική και σου αφήνει την ικανοποίηση το τι άφησες πίσω σου κάτι. Και αυτό το κάτι είναι ιδέες, έργο αλλά και ανθρώπινες σχέσεις».

Συχνά σκέφτομαι, ότι αν γνώριζαν οι γυναίκες ποια είναι η πιο ανθηρή ηλικία τους θα ονειρεύονταν να φτάσουν τα 60. Λες και ξαφνικά επιτρέπουν στον εαυτό τους ένα ενδιαφέρον, διόλου επαναστατικό «Έτσι μ΄αρέσει». Διανύοντας αυτή τη δεκαετία ζωής, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Χρωστάτε στον εαυτό σας; Με πιάνει δέος σε πόσους  δίνει «αναφορά» μια πολιτικός….

«Στα 60 μας είμαστε οι έφηβοι της τρίτης ηλικίας χα χα χα… έχουμε ζήσει και έχουμε δει πολλά και είμαστε ελεύθεροι πια να “σχεδιάζουμε” τα όνειρα μας. Έχουμε και μέτρο και ψαλίδι και χρώματα και σκοινί για τον χαρταετό. Αυτό τελικά δεν είναι η πραγματική ελευθερία; Και αυτή η αίσθηση μου επιτρέπει να δίνω αναφορά με χαρά και σεβασμό σε αυτούς που εκτιμώ, είτε συμφωνώ είτε διαφωνώ μαζί τους».

«Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν». Τι σημαίνουν, κυρία Διαμαντοπούλου;   

«Οι Ιθάκες δεν είναι σύνορο, είναι πύλη. Την περνάς και κάθε φορά ξεκινάς για μια καινούργια Ιθάκη με την ίδια αμφιβολία αλλά και την ίδια πίστη».

---

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News