Αβέβαιο παραμένει το μέλλον της Λιβύης και των πολιτών της, μία δεκαετία μετά την επανάσταση του 2011, την εμφύλια σύρραξη, τη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ και την πτώση του καθεστώτος Καντάφι.

Επειτα από τον μαρτυρικό θάνατο του λίβυου δικτάτορα (τον Οκτώβριο του 2011) και το τέλος των εχθροπραξιών μεταξύ των αντιπάλων πλευρών ακολούθησε μία τριετία σχετικής σταθερότητας στη βορειοαφρικανική χώρα. Το 2014, ωστόσο, ξέσπασε ένας δεύτερος εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος δεν έχει ακόμα τερματιστεί.

Τον περασμένο Οκτώβριο οι αντιμαχόμενες πλευρές κατέληξαν τελικά σε μία συμφωνία για «μόνιμη κατάπαυση του πυρός σε όλες τις περιοχές της Λιβύης» με τους διαπραγματευτές τους να κινούν αμέσως τις απαραίτητες διαδικασίες για την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας προβλεπόταν καταρχάς η ξεκάθαρη αποστασιοποίηση όλων των εξωτερικών παραγόντων που είχαν παρέμβει διπλωματικά και στρατιωτικά στην εμπόλεμη χώρα. Δυστυχώς, όμως, φαίνεται ότι η Λιβύη εξακολουθεί να βρίσκεται στο έλεος ξένων δυνάμεων.

«Αυτό είναι το πιο τρομακτικό για τους Λίβυους. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που δεν σημειώνονται εχθροπραξίες και διαγράφονται προοπτικές για την ειρήνη, η Ρωσία, η Τουρκία και άλλες χώρες που εισέδυσαν στη σύγκρουση της Λιβύης, τώρα φωλιάζουν σε αυτήν», επισήμανε στην Washington Post ανώτερος δυτικός διπλωμάτης.

Μια χώρα στα δύο

Πέντε δημοσιογράφοι της έγκριτης αμερικανικής εφημερίδας, λαμβάνοντας υπόψη απόρρητη έκθεση του ΟΗΕ και συνομιλώντας με πλήθος έγκυρων πηγών, προέβησαν πρόσφατα σε μία ανασκόπηση της κατάστασης που επικρατεί πραγματικά σήμερα στη Λιβύη. Το βασικό συμπέρασμά τους είναι πως το μέλλον της χώρας δεν εξαρτάται μόνον από τις βουλές των Λίβυων, αλλά και από τις επιδιώξεις του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Στα δυτικά της Λιβύης τον έλεγχο έχει η κυβέρνηση της Τρίπολης την οποία στηρίζει βασικά η Τουρκία. Στα ανατολικά τον πρώτο λόγο έχει ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) και ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ, τον οποίο συνδράμουν κυρίως η Ρωσία, η Αίγυπτος και τα Εμιράτα.

«Σχεδόν δέκα χρόνια αφότου οι ιδεαλιστές της χώρας απέρριψαν τη βοήθεια της Δύσης για την οικοδόμηση μιας δημοκρατίας, οι εμπόλεμες πλευρές στράφηκαν στους αυταρχικούς ηγέτες του κόσμου, ούτως ώστε να διατηρήσουν, μέσω της στρατιωτικής ισχύος, την εξουσία. Το κόστος (αυτής της στροφής) μόλις άρχισε να γίνεται αντιληπτό. Η Ρωσία και η Τουρκία, οι δύο κυρίαρχοι παίκτες στη Λιβύη, συναγωνίζονται τώρα για μερίδια του πλούτου της χώρας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, για μακροχρόνια πρόσβαση σε στρατιωτικές βάσεις και για την άσκηση επιρροής όσον αφορά το σχήμα οποιασδήποτε μελλοντικής κυβέρνησης. Εάν αυτές οι φιλοδοξίες δεν εκπληρωθούν, η Ρωσία και η Τουρκία είναι σε θέση να διχοτομήσουν πρακτικά τη χώρα», επισημαίνεται στο εκτενές ρεπορτάζ της Washington Post.

Μεταφορές στρατευμάτων

Στην απόρρητη έκθεση του ΟΗΕ αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 18 μηνών περισσότερα από 330 ρωσικά αεροσκάφη μετέφεραν στη Λιβύη μαχητές και οπλικά συστήματα με στόχο την ενίσχυση του Χαλίφα Χαφτάρ. Από την Τουρκία με προορισμό τη Λιβύη και παραλήπτρια την κυβέρνηση της Τρίπολης πραγματοποιήθηκαν πέρυσι 145 εμπορικές πτήσεις, χώρια οι αφίξεις τουρκικού πολεμικού υλικού δια θαλάσσης.

Αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του ΟΗΕ εκτιμούν ότι στη Λιβύη σήμερα βρίσκονται τουλάχιστον 20.000 μισθοφόροι, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται μαχητές και στρατιωτικοί σύμβουλοι από τη Ρωσία, τη Συρία, το Τσαντ, την Τουρκία και το Σουδάν. «Είναι σαν τη σκηνή στο μπαρ του Star Wars», ανέφερε χαρακτηριστικά ένας αμερικανός πρώην αξιωματούχος, σχολιάζοντας την συγκέντρωση υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων και μαχητών από διάφορες χώρες στη Λιβύη.

«Η εξωτερική παρέμβαση ξεπερνά σήμερα κάθε φαντασία. Οι ίδιοι οι Λίβυοι, αρκετοί από αυτούς, αντιλαμβάνονται την υπαρξιακή απειλή  και αποπειρώνται να δράσουν πριν να είναι πολύ αργά», σημείωσε ένας άλλος διπλωμάτης της Δύσης. Ωστόσο ακόμα και όλοι όσοι εμφανίζονται πρόθυμοι να αγωνιστούν για να απαλλαγεί η χώρα τους και η μοίρα της από έξωθεν παρεμβάσεις, αναγνωρίζουν πως ενδέχεται πλέον να μην μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα.

Πρόσφατα, σε συνέντευξή του, ο Μοχάμεντ Ντάιρι, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης, επισήμανε πως η πατρίδα του χρειάζεται περισσότερη βοήθεια από τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ πρέπει να αρχίσουν να ασκούν πιέσεις στη Ρωσία και στην Τουρκία ούτως ώστε να αποχωρήσουν άμεσα από τη Λιβύη. Διαφορετικά «οι ξένοι μισθοφόροι και οι ξένες δυνάμεις που έχουν τώρα την υπεροχή θα συνεχίσουν να επιχειρούν στη Λιβύη και το τρέχον στάτους κβο θα επικρατήσει», πρόσθεσε ο λίβυος πολιτικός.

Εχθροί και… σύμμαχοι

Οσον αφορά την ιδιότυπη σχέση της Ρωσίας και της Τουρκίας ή μάλλον τον δεσμό μεταξύ του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ένα άλλο έγκυρο Δυτικό μέσο ενημέρωσης, ο Economist, κάνει λόγο για «μία αξιοσημείωτη συνεννόηση που επήλθε μεταξύ δύο αυταρχικών ηγετών. Πρόκειται για μία απίθανη σχέση. Βαθιές ιστορικές αντιπαλότητες χωρίζουν τη Ρωσία και την Τουρκία, τα συμφέροντά τους συγκρούονται, ενίοτε σφοδρά, σε πολλούς τομείς. Ομως οι δύο άνδρες έχουν ένα κοινό δεσμό – τη σκληρή ισχύ (hard power) που αναμορφώνει την περιφερειακή πολιτική και δημιουργεί  προβλήματα στους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας», αναφέρει το λονδρέζικο περιοδικό.

Ρωσία και Τουρκία υποστηρίζουν αντίπαλες παρατάξεις και στη Συρία και στη Λιβύη, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στον νότιο Καύκασο. Το ότι η Τουρκία συμπαρατάχθηκε με το μουσουλμανικό Αζερμπαϊτζάν, ενώ η Ρωσία με τη χριστιανική Αρμενία ανησύχησε αρκετούς αρχικά, οι οποίοι άρχισαν να προειδοποιούν για το ενδεχόμενο ενός ευρύτερου πολέμου. Ωστόσο, ακόμα και την ώρα που τα τουρκικά drones σφυροκοπούσαν τα ρωσικά άρματα μάχης των Αρμενίων, ο Βλαντίμιρ Πούτιν επαινούσε τον τούρκο ομόλογό του, αναφέροντας χαρακτηριστικά  πως «το να συνεργάζεσαι με έναν τέτοιο εταίρο δεν είναι μόνον ευχάριστο αλλά και ασφαλές».

Η ένοπλη σύρραξη τερματίστηκε τελικά με μία συμφωνία η οποία εξασφαλίζει την παρουσία και την επιρροή και της Ρωσίας και της Τουρκίας στην περιοχή και, σύμφωνα με τον Economist, αποτελεί «μία από τις μεγαλύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις από τα τέλη του Ψυχρού Πολέμου […]  Μεταδίδει επίσης ένα μήνυμα για τη χρήση της στρατιωτικής ισχύος και την πραγματικότητα ενός πολυπολικού κόσμου». Σύμφωνα με τον Αντρέι Κορτούνοφ, επικεφαλής του Ρωσικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων τόσο ο Πούτιν όσο και ο Ερντογάν «αντιλαμβάνονται ότι δεν μετράει η ισορροπία δυνάμεων, αλλά η ετοιμότητα χρήσης τους».

Στη Συρία, για παράδειγμα, οι ΗΠΑ, παρότι πανίσχυρες στρατιωτικά, δίστασαν να παρέμβουν δυναμικά, επιτρέποντας σε Ρωσία και Τουρκία να σπεύσουν να καλύψουν το κενό. Οι Αμερικανοί, υπό τον πρόεδρο Τραμπ, αλλά και οι Ευρωπαίοι στην προκειμένη περίπτωση απέφυγαν να επέμβουν δυναμικά και στη Λιβύη με αποτέλεσμα σήμερα τον πρώτο λόγο να τον έχουν κυρίως η Μόσχα και η Αγκυρα.

Μένει να δούμε πώς θα κινηθεί στο θέμα αυτό ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Μπάιντεν…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News