Ας υποδεχτούμε, δίχως εισαγωγές, ένα από τα νεότερα στελέχη της κυβέρνησης και από τα πλέον συζητημένα, αυτές τις μέρες. Μέχρι σήμερα αθόρυβο, αλλά όπως θα δείτε, στις γραπτές απαντήσεις του, λαλίστατο. Ο υφυπουργός, αρμόδιος για το Σύγχρονο Πολιτισμό, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, ανοίγει τα χαρτιά του. Σε κάποια θέματα θαρραλέα και για πρώτη φορά.

◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Η στάση σας σε όλο το διάστημα της κρίσης, που έχει ξεσπάσει στους κόλπους του υπουργείου Πολιτισμού, φαντάζει ως η πλέον σιωπηρή. Πάντως, δεν έχετε τοποθετηθεί ηχηρά στο θέμα, που ανήκει κατά βάση στην αρμοδιότητά σας: τον σύγχρονο (ζώντα) πολιτισμό. Αλλάζει κάτι σε αυτή τη χρονική στιγμή και μετά τη σύλληψη του Δημήτρη Λιγνάδη;

«Το γεγονός ότι κάποιος δεν εμφανίζεται καθημερινά στα ΜΜΕ, δεν σημαίνει ότι σιωπά, ότι παραμένει αδρανής, ή χειρότερα, απαθής. Πρώτο λόγο είχαν τα θύματα των περιστατικών που είδαν το φως της δημοσιότητας. Σε κάθε περίπτωση θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι ήμουν από τους πρώτους που τοποθετήθηκαν στο θέμα. Στις 26 Ιανουαρίου έγινε η πρώτη καταγγελία από την κα. Ζέτα Δούκα στους κόλπους του θεάτρου, στις 28 Ιανουαρίου εξήγγειλα την πρωτοβουλία για την κατάρτιση κώδικα δεοντολογίας. Επίσης τοποθετήθηκα και με αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και μέσα από άρθρα και τηλεοπτικές εμφανίσεις και ραδιοφωνικές συνεντεύξεις. Ωστόσο, πιστεύω, ειδικά σε αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα, πως το να ακούς, να στηρίζεις και να πράττεις είναι πιο σημαντικό από το να μιλάς».

Μπορεί να λειτουργήσει, κατά τη γνώμη σας, ένα υπουργείο Πολιτισμού που έχει, σαφώς και μαχητικά, απέναντί του σχεδόν όλο το έμψυχο δυναμικό του σύγχρονου πολιτισμού;

«Διαχρονικά, το έμψυχο δυναμικό του σύγχρονου πολιτισμού διεκδικεί και εκφράζει μαχητικά τα αιτήματά του, και πολύ καλά κάνει. Ζούμε σε μία δημοκρατία όπου οι άνθρωποι εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα, εν προκειμένω και τη δυσαρέσκειά τους, η οποία είναι προφανής, όπως και οι αφετηρίες της. Συνομιλώ εξάλλου τακτικά με φορείς και σωματεία όλον αυτόν τον καιρό, γνωρίζω επομένως πώς έχουν συσσωρευθεί παθογένειες ετών, τις οποίες ο κορονοϊός τις ανέδειξε ακόμα πιο εμφατικά. Πράγματα που πριν τρία-τέσσερα χρόνια η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ μπορούσε να τα αγνοήσει και να τα κρύψει κάτω από το χαλί, εμείς δεν μπορούμε, και το κυριότερο, δεν θέλουμε. Από τον παρωχημένο κατάλογο επαγγελμάτων του κλάδου που ωθεί εργαζόμενους να δηλώνουν λάθος στοιχεία μέχρι τα αδιαβάθμητα πτυχία, και από το απροστάτευτο πεδίο των πνευματικών δικαιωμάτων μέχρι υπολειτουργούντες οργανισμούς. Όλοι μου οι συνομιλητές γνωρίζουν ότι η πόρτα μου είναι ανοιχτή, ακούω, μιλάω ανοιχτά, δεν τάζω λαγούς με πετραχήλια, αλλά αναζητώ λύσεις μέσα στο δεδομένο πλαίσιο, ενώ παράλληλα προτεραιότητά μας είναι να διορθωθεί το προβληματικό πλαίσιο που γεννά αυτά τα προβλήματα».

Είναι αναστρέψιμη η ζημιά στις σχέσεις του υπουργείου με τους καλλιτέχνες; Υπάρχει κάτι που θα θέλατε ή μπορείτε να κάνετε εσείς;

«Τόσο από τη θέση του Γενικού Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού, όσο και από τη θέση του Υφυπουργού, τους τελευταίους 18 μήνες, έχω επιμείνει σταθερά στη διαρκή επικοινωνία με τους ανθρώπους του πολιτισμού. Είναι απαράβατος κανόνας ότι πρέπει πάντα να βρίσκεται χρόνος και τρόπος για να μιλάμε, ακόμα και όταν διαφωνούμε. Όσο υπάρχει καλή πίστη και διάλογος, ανοίγει ο δρόμος προς την εξεύρεση λύσεων.

» Με αυτόν τον τρόπο οδηγηθήκαμε σε μία σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, με αυτόν τον τρόπο κινούμαι και τώρα. Βρίσκομαι σε συνεχή επικοινωνία με εποπτευόμενους φορείς, καλλιτέχνες, σπουδαστές, σωματεία, ακούγοντας και συζητώντας τις πρωτοβουλίες για τη θωράκιση του κλάδου από τέτοια φαινόμενα. Ακόμα και σε περιπτώσεις που μπορεί να υπάρχει άρνηση από την άλλη πλευρά, η πρόσκληση παραμένει ανοιχτή. Επιπλέον πάντοτε το ΥΠΠΟΑ προάγει εντός της κυβέρνησης αιτήματα της καλλιτεχνικής κοινότητας, καθώς πολλά, βασικά ζητήματα έχουν διυπουργικό χαρακτήρα. Όπως τα υγειονομικά πρωτόκολλα στο χώρο του πολιτισμού, τα οποία σχεδιάζονται μεν από το ΥΠΠΟΑ, αλλά μέσα στο υγειονομικό πλαίσιο λειτουργίας που σχεδιάζεται κεντρικά κατόπιν των εισηγήσεων των επιστημόνων και συντονισμένα, δεν αυτενεργεί κάθε υπουργείο».

Εχει ειπωθεί ότι δουλεύετε, καιρό τώρα και πάντα σιωπηρά, για τα θέματα του σύγχρονου πολιτισμού. Υπάρχει κάτι, νέο, συγκεκριμένο και πολύτιμο, που έχετε να ανακοινώσετε ή να προσφέρετε, ως αποτέλεσμα, από όλη αυτή τη δουλειά;

«Οταν απειλείται η βιωσιμότητα ενός ολόκληρου κλάδου – γιατί αυτή την απειλή θέτει η πανδημία για τον σύγχρονο πολιτισμό – το πολύτιμο είναι να μπορέσεις να συνεισφέρεις ουσιαστικά στη διαχείριση των ζητημάτων που γεννά η πανδημία και στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στον καλλιτεχνικό κόσμο.

» Αυτή είναι η βασική προτεραιότητα και το κυρίαρχο στοιχείο της καθημερινής εργασίας μου στο Υπουργείο τον τελευταίο ένα χρόνο.

Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια δομικές παθογένειες ετών, κυρίως ως προς τις εργασιακές σχέσεις στον κλάδο του πολιτισμού

»Ανέφερα και νωρίτερα πως η πανδημία έφερε στην επιφάνεια δομικές παθογένειες ετών, κυρίως ως προς τις εργασιακές σχέσεις στον κλάδο του πολιτισμού, οι οποίες επέτρεπαν συνθήκες όπου μπορούσε πιο εύκολα να γίνει κατάχρηση εξουσίας απέναντι στους πιο ευάλωτους. Οι συνθήκες αυτές καθιστούσαν και εξαιρετικά δύσκολη την εφαρμογή οριζοντίων μέτρων στήριξης, απαιτώντας τη γρήγορη εξεύρεση πρακτικών λύσεων που θα επέτρεπαν τα μέτρα ανακούφισης να φθάσουν σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους όσο το δυνατόν πιο άμεσα.

»Ως προς τη στήριξη του κλάδου, από τον Μάρτιο του 2020 ως σήμερα σχεδόν €300 εκατομμύρια έχουν διοχετευθεί στον κλάδο στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας, επιπλέον των τακτικών επιχορηγήσεων και επιδοτήσεων του ΥΠΠΟΑ. Μεταξύ αυτών, €166 εκατομμύρια έχουν δοθεί με τη μορφή αποζημίωσης ειδικού σκοπού, επιδότησης ασφαλιστικών εισφορών και επιστρεπτέας προκαταβολής σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους του κλάδου, ενώ άλλα €30 εκατομμύρια μέσω του Μητρώου Καλλιτεχνών.

»Μέσα από το Μητρώο έχουμε στηρίξει τον κλάδο ήδη για τους μήνες Σεπτέμβριο-Δεκέμβριο 2020, ενώ εντός των επόμενων ημερών ανοίγει για τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2021.

»Επιπλέον, πρόσφατα εκδόθηκε η ΚΥΑ για την άμεση οικονομική ενίσχυση θεάτρων, μουσικών σκηνών, χοροθεάτρων, χώρων συναυλιών και παραστάσεων, μέσω της επιδότησης θέσεων θεατή/εισιτηρίων για τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο συνολικού ύψους €14 εκατομμυρίων, ενώ ακολουθούν, αμέσως μετά, το αντίστοιχο μέτρο για τις κινηματογραφικές αίθουσες, αλλά και επιπλέον μέτρα στήριξης τα οποία βρίσκονται υπό σχεδιασμό.

»Περαιτέρω, προκειμένου να δοθεί στους πολιτιστικούς φορείς -και λόγω πανδημίας – περισσότερος, κατά το δυνατόν, χρόνος προετοιμασίας των δράσεων τους, φέτος οι προσκλήσεις ενδιαφέροντος για επιχορηγήσεις για τον Σύγχρονο Πολιτισμό δημοσιεύτηκαν πιο νωρίς από ποτέ. Μάλιστα, δώσαμε τη δυνατότητα υποβολής αιτημάτων επιχορήγησης και για παραγωγές διετούς προγραμματισμού στο θέατρο και τον χορό, ενώ πέρα από την ενίσχυση πολιτιστικών δράσεων και έρευνας, αποφασίσαμε να ενισχύσουμε και ειδικότερες δράσεις ψηφιακού πολιτισμού, δράσεις για παιδιά και εφήβους, αλλά και δράσεις που εστιάζουν στη συμπεριληπτικότητα και προσβασιμότητα των ΑμεΑ στον πολιτισμό, σε συνάρτηση και με το αντίστοιχο Εθνικό Σχέδιο Δράσης.

»Οι φορείς ανταποκρίθηκαν στις προσπάθειές μας αυτές με συμμετοχή που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, καθώς για τις 18 προσκλήσεις Σύγχρονου Πολιτισμού, υποβλήθηκαν συνολικά 1.764 αιτήματα.

»Το άλλο μεγάλο ζήτημα όπου επικεντρώνονται οι προσπάθειές μας είναι το θέμα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Πέρυσι κατορθώσαμε δίνοντας παράταση του έτους, βρίσκοντας διαθέσιμους ανοιχτούς χώρους για πρακτικά μαθήματα και συντάσσοντας μία σειρά από εξειδικευμένα υγειονομικά πρωτόκολλα, να σώσουμε τη χρονιά και να καλύψουμε τα κενά. Φέτος, είναι ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση αφού οι σχολές λόγω των επιδημιολογικών δεδομένων βρίσκονται κλειστές ήδη από τον Νοέμβρη και λόγω της φύσεως του αντικειμένου η τηλε-εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη φυσική παρουσία ιδίως στα πρακτικά μαθήματα.

»Ελπίζουμε η εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα να επιτρέψει άμεσα το άνοιγμα των σχολών και για αυτό έχουμε σχεδιάσει μαζί με τους λοιμωξιολόγους πάρα πολύ εξειδικευμένα υγειονομικά πρωτόκολλα, ώστε τη στιγμή που τα δεδομένα της πανδημίας θα επιτρέψουν ξανά το άνοιγμα των σχολών, να μην χαθεί καθόλου χρόνος.

»Δέσμευσή μας, επίσης, αποτελεί ότι δεν θα πάμε τα παιδιά κατευθείαν από το σπίτι στις εξετάσεις. Προφανώς, θα υπάρξει μία περίοδος προσαρμογής των παιδιών, δεν μπορούν να πάνε –ας πούμε- οι χορευτές ξαφνικά από το σπίτι να δώσουν εξετάσεις. Το ίδιο θα κάνουμε όπου χρειαστεί.

»Πέρα όμως από αυτά τα πολύ σοβαρά θέματα που αντιμετωπίζει ο πολιτισμός, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις που υλοποιούνται και που θέτουν τις βάσεις για ένα καλύτερο και πραγματικά σύγχρονο τοπίο στον πολιτισμό, όπως το άνοιγμα της Εθνικής Πινακοθήκης, η λειτουργία του «Ακροπόλ», τα πνευματικά δικαιώματα, ο νέος φορέας για το βιβλίο, το μεταφραστικό πρόγραμμα, καθώς και η διεκδίκηση ουσιαστικών πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ευελπιστώ ότι σύντομα θα μπορούμε να πούμε περισσότερα για τις επενδύσεις στον σύγχρονο πολιτισμό μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης».

Τι πιστεύετε ότι θα μπορούσε να κατευνάσει τους ήδη βαριά χτυπημένους από την πανδημία καλλιτέχνες; Αν υπάρχει κάτι, πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να τους το προσφέρετε;

«Οταν απειλείται συνολικά η βιωσιμότητα του κλάδου, των ανθρώπων και των επιχειρήσεων του σύγχρονου πολιτισμού, το σημαντικότερο να αποτρέψουμε με κάθε τρόπο αυτήν την απειλή και να ελαχιστοποιήσουμε στο βαθμό που είναι δυνατό τις επιπτώσεις της πανδημίας. Οτιδήποτε άλλο θα ήταν απλά ένα πυροτέχνημα που μπορεί να λειτουργούσε κατευναστικά όπως λέτε, θα ήταν ωστόσο μία εφήμερη και ίσως άνευ ουσίας χειρονομία.

»Σε αυτή τη λογική μας απασχολούν θέματα όπως η εργασιακή και φορολογική μεταρρύθμιση του κλάδου με στόχο την θωράκιση των επαγγελματιών του, αλλά και η διαβάθμιση των καλλιτεχνικών πτυχίων, και η συνολική αναδιάρθρωση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Είναι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που δεν μπορούν να γίνουν από την μία μέρα στην άλλη αλλά θα έχουν μακροπρόθεσμα ουσιαστικά αποτελέσματα.

Είστε ο μόνος έλληνας πολιτικός σε υπουργική θέση, που είχε τοποθετηθεί ανοιχτά ως προς τη διαφορετικότητα στις προσωπικές, εν τέλει, επιλογές του. Σας ενόχλησε ότι αξιοποιήθηκε, επικοινωνιακά, αυτό, και από τα ΜΜΕ, ως λάβαρο προοδευτικότητας μιας κυβέρνησης;

«Ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν αποτελεί “προσωπική επιλογή”. Σήμερα, λοιπόν, που για ακόμη μια φορά στιγματίζεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός των ΛΟΑΤΚΙ+ συμπολιτών μας, με απαράδεκτες και παντελώς ανυπόστατες εξισώσεις της ομοφυλοφιλίας με ειδεχθή εγκλήματα όπως ο βιασμός και η παιδεραστία, ακόμα και με ανοίκειες εκφράσεις, αποδεικνύεται για ακόμα μία φορά ότι η ορατότητα είναι αναγκαία προϋπόθεση. Έχει νόημα και σημασία, όχι μόνο για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αλλά συνολικά για την κοινωνία να βλέπουμε τη διαφορετικότητα και σε θεσμικές θέσεις. Έτσι αντιλαμβάνομαι την όποια προβολή».

Η υπόδειξη της διαφορετικότητας, επικοινωνιακά, δεν βαθαίνει τελικά το χάσμα ανάμεσα στην κοινωνία και το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, κατά τη γνώμη σας; Όταν, μάλιστα, κάποιοι μιλούν για pinkwashing;

«Μιλάμε για ανάδειξη, όχι υπόδειξη, έχει διαφορά. Την ανάδειξη μίας Ελλάδας στην οποία όλες και όλοι θα έχουμε ίσες ευκαιρίες ανεξαρτήτως φύλου, εθνότητας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου ή άλλων χαρακτηριστικών κι αυτός είναι ένας διαρκής αγώνας. Υπό αυτή την έννοια, η γεφύρωση του χάσματος που αναφέρετε προϋποθέτει την αναγνώριση της ύπαρξης της διαφορετικότητας, δεν γίνεται διαφορετικά. Πώς θα προαχθεί η διαφορετικότητα αν την αποκρύπτουμε τεχνηέντως; Επίσης αν ήταν όλα τόσο βατά και προφανή, πώς και δεν έχει υπάρξει ανοιχτά ΛΟΑΤΚΙ+ Υπουργός ή Υφυπουργός στο παρελθόν στη χώρα μας;

»Όσο για το pinkwashing, δεν είναι αυτή η πρόθεση, αλλά αυτό τελικά θα φανεί εκ του αποτελέσματος».

Εχετε μιλήσει για το μπούλινγκ που έχετε δεχτεί λόγω της δημόσιας αποδοχής της διαφορετικότητας. Δεν σας ενοχλεί το μπούλινγκ των θυμάτων και των οικογενειών τους, στην υπόθεση Λιγνάδη;

«Φυσικά και με ενοχλεί. To μπούλινγκ με ενοχλεί όποιο άτομο και αν αφορά, όποια συνθήκη και αν αφορά, από όπου κι αν προέρχεται. Δεν χρειάζεται να έχεις υποστεί ο ίδιος μπούλινγκ για να σε ενοχλεί και δεν χρειάζεται να έχεις υπάρξει θύμα οποιασδήποτε μορφής βίας, παρενόχλησης και κατάχρησης εξουσίας, για να σταθείς στο πλευρό των θυμάτων και των οικογενειών τους. Στην προκειμένη περίπτωση ντρέπομαι ως πολίτης για οποιαδήποτε απόπειρα slutshaming, αλλά και για οποιαδήποτε εκστρατεία εργαλειοποίησης».

Η κυβέρνηση προσκάλεσε τα όποια θύματα σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης να μιλήσουν. Σε ένα κλίμα μπούλινγκ μπορεί να γίνει αυτό;

«Αυτή τη στιγμή εργαλειοποιείται η τραυματική εμπειρία των θυμάτων, αλλά και των νέων ανθρώπων που μοιράζονται μαζί μας την αγωνία και τον προβληματισμό τους. Στα αλήθεια πιστεύει κανείς ότι με αυτόν τον τρόπο θα ενθαρρύνουμε και άλλα άτομα να σπάσουν τη σιωπή τους, όταν βλέπουν ότι κινδυνεύουν να αποτελέσουν απλώς πυρομαχικά για αντιπολιτευτικές σκοπιμότητες;

Στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα υποστηρικτικό και όχι ένα ανθρωποφάγο πλαίσιο. Το γεγονός ότι πολύ συχνά αναφερόμαστε σε περιστατικά που έχουν συμβεί πριν πολλά χρόνια καταδεικνύει, πέρα από την όποια συστημική αδυναμία σε επίπεδο Πολιτείας, κάτι πολύ βαθύτερο που πρέπει να καταπολεμήσουμε ως κοινωνία: την κουλτούρα της σιωπής, της ντροπής και της ενοχοποίησης των θυμάτων. Είναι ανεκτίμητη η συμβολή στο κοινό καλό όλων εκείνων των ανθρώπων που βρήκαν το κουράγιο να εκθέσουν δημόσια τα τραύματά τους και είναι χρέος της Πολιτείας και των θεσμών – όχι απλά της κυβέρνησης – να τους στηρίξει, να τους ενθαρρύνει και να τους προστατεύσει απέναντι σε όποιον επιμένει να επιχειρεί να τους εκφοβίσει, να τους χειραγωγήσει ή να τους εργαλειοποιήσει. Θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες απέναντί τους».

Σας θεωρούν πολέμιο της ομοφοβίας. Σας ενοχλεί το εκπεφρασμένα ομοφοβικό κύμα, ακόμη και από πολιτικά πόστα, που έφερε η υπόθεση Λιγνάδη;

«Δεν με ενοχλεί μόνο, με εξοργίζει, και όχι επειδή εγώ ο ίδιος είμαι ομοφυλόφιλος. Δυστυχώς, παρά τους αγώνες δεκαετιών βλέπουμε να στιγματίζεται εκ νέου η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, και να εξισώνεται, πολύ συνειδητά από κάποιους, η ομοφυλοφιλία με την παιδεραστία, μία ποινικά κολάσιμη πράξη. Πέρα από το χυδαίο του πράγματος, οφείλει ο κάθε πολίτης να αναρωτηθεί πώς αυτό θα βοηθήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ θύματα σεξουαλικής βίας να μιλήσουν, όταν εκτός από το βάρος της τραυματικής τους εμπειρίας θα φέρουν και αυτό το στίγμα;

»Ομως, δεν είναι μόνο η ΛΟΑΚΤΙ+ κοινότητα που επιχειρήθηκε να στιγματιστεί, αλλά και η καλλιτεχνική. Και αυτό είναι απαράδεκτο και μαρτυρά αναχρονιστικές αντιλήψεις για τον κλάδο και τους ανθρώπους του.

»Για να μην στέκομαι όμως μόνο στα αρνητικά, ήταν πολύ σημαντικό που στη Βουλή καταδικάστηκε η χρήση της λέξης «κίναιδος», και ότι πολύς κόσμος, όχι μόνο ΛΟΑΤΚΙ+, αντέδρασε στην έκφραση «επαγγελματίας ομοφυλόφιλος». Είναι μια πολύ υγιής ένδειξη αυτή.

Μαθαίνω ότι ετοιμάζεστε να επισκεφθείτε τις δραματικές σχολές, οι οποίες βρέθηκαν στο επίκεντρο αυτής της υπόθεσης. Είναι για τη διερεύνηση τυχόν θυμάτων εκεί ή για άλλο θέμα, όπως η καλλιτεχνική εκπαίδευση γενικότερα;

«Η πανδημία δεν επιτρέπει επισκέψεις, οπότε για την ώρα πρέπει να αρκεστούμε στις τηλεδιασκέψεις, καθώς επιθυμία μας είναι να επικοινωνήσουμε με το σύνολο και όχι μόνο με τον περιορισμένο αριθμό ανθρώπων που υπαγορεύουν τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας.

»Το υπουργείο δεν αντικαθιστά τη Δικαιοσύνη. Κινείται μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που ορίζει ο νόμος και άρα η επικοινωνία με τις καλλιτεχνικές εκπαιδευτικές δομές δεν έχει χαρακτήρα εισαγγελικής έρευνας, αλλά ουσιαστικής μέριμνας.

»Πάγια επιδίωξή μας είναι να υπάρχει τακτική επικοινωνία με τους σπουδαστές και το διδακτικό προσωπικό, ειδικά αυτή την περίοδο λόγω των θεμάτων που αντιμετωπίζει η καλλιτεχνική εκπαίδευση εξαιτίας της πανδημίας, αλλά και των όσων πρόσφατα ήρθαν στο φως της δημοσιότητας. Στο πλαίσιο αυτό για παράδειγμα στις 24 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε μια τηλεδιάσκεψη με το διδακτικό προσωπικό της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Η πρόσκληση φυσικά απευθυνόταν και στους σπουδαστές, οι οποίοι ωστόσο δεν την αποδέχτηκαν.

»Παρότι αντιλαμβάνομαι την απογοήτευσή τους μετά από τόσους μήνες που είναι κλειστές οι σχολές και σέβομαι την απόφασή τους να μη συμμετάσχουν στην τηλεδιάσκεψη, εγώ θα επιμείνω στο ότι, εν μέσω αυτής της πρωτοφανούς κατάστασης που έχει φέρει η πανδημία και των απειλών που ενέχει για τη βιωσιμότητα του πολιτισμού, ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτές τις προκλήσεις είναι ο διάλογος, ακόμα κι όταν διαφωνούμε».

Νιώθετε ότι, εν τέλει, έχουμε έλλειμμα στην καλλιτεχνική εκπαίδευση;

«Έχουμε εξαιρετικό διδακτικό προσωπικό και ιδιαίτερα ταλαντούχους σπουδαστές. Αυτό που χρειάζεται είναι να εκσυγχρονιστεί το θεσμικό πλαίσιο. Οφείλουμε να ενεργήσουμε για την ουσιαστική και πλήρη αναβάθμιση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, με βασικότερο ζήτημα αυτό της διαβάθμισης των πτυχίων».

Φέρεστε να συντάσσετε τον πολυσυζητημένο κώδικα δεοντολογίας στο θέατρο, με στόχο, όπως έχει ειπωθεί, να μην υπάρξουν ξανά αντίστοιχες καταστάσεις με την υπόθεση Λιγνάδη. Ειδικά στις δραματικές σχολές. Αυτός ο κώδικας, που θα συζητηθεί και με τα αρμόδια όργανα των καλλιτεχνών, περιμένετε να τηρηθεί;

«Ο Κώδικας Δεοντολογίας δεν θα εξαλείψει ως δια μαγείας ένα φαινόμενο δεκαετιών. Όμως, είναι ένα σαφές και ξεκάθαρο μήνυμα από πλευράς της Πολιτείας ότι δεν θα υπάρξει καμία ανοχή σε συμπεριφορές όπως αυτές που είδαν το φως της δημοσιότητας πρόσφατα, ενώ θα συμβάλει και στη σταδιακή αλλαγή της υφιστάμενης νοοτροπίας.

»Ο Κώδικας Δεοντολογίας είναι η απαραίτητη βάση για το συνολικό οικοδόμημα ενός ασφαλούς και συμπεριληπτικού εργασιακού και εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, καθώς ορίζει με σαφήνεια το πλαίσιο του τι είναι αποδεκτό και τι όχι. Περιλαμβάνει τις θεμελιώδεις αρχές, τους κανόνες και τις αξίες που καθορίζουν την καθημερινή συμπεριφορά και πρακτική που αναμένουμε από όλους, ανεξαρτήτως ιεραρχικής βαθμίδας.

»Για τον λόγο αυτό ο Κώδικας Δεοντολογίας θα πρέπει να συνοδεύεται και από ένα σύστημα εφαρμογής και μια σειρά μέτρων όπως η καθιέρωση μηχανισμών αναφοράς για περιστατικά καταχρηστικής συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού ατόμων που θα λαμβάνουν και θα επεξεργάζονται τις καταγγελίες αυτές, η διασφάλιση ότι οι καταγγελίες για ανάρμοστη συμπεριφορά θα διερευνηθούν και θα επιλυθούν διεξοδικά και έγκαιρα και ότι τα εμπλεκόμενα μέρη θα ενημερωθούν για τους ισχυρισμούς εναντίον τους και θα έχουν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να απαντήσουν και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Επιπλέον πρέπει να διασφαλίζεται η προστασία όσων καταγγέλλουν περιστατικά από τυχόν επιπτώσεις, εμπιστευτικότητα και το απόρρητων των πληροφοριών κατά τη διάρκεια μιας έρευνας, και η ενημέρωση των αρμόδιων αρχών όταν υποβάλλεται καταγγελία που περιλαμβάνει παράνομη συμπεριφορά σύμφωνα με το νόμο.

»Τα παραπάνω εντάσσονται προφανώς στο πλαίσιο των ευρύτερων πρωτοβουλιών που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στη Βουλή και θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά με τις υπόλοιπες δράσεις.

Θα τεθεί στη διακριτική ευχέρεια ή θα επιβληθεί ο κώδικας δεοντολογίας μόνον στους εποπτευόμενους από το ΥΠΠΟΑ οργανισμούς; Ή και στο ελεύθερο θέατρο; Μπορεί να συμβεί αυτό; Και ποιο θα είναι το αντίβαρο στην μη τήρησή του; Ποινές; Κάτι άλλο;

«Το υπουργείο, Κώδικα Δεοντολογίας δύναται να επιβάλει στους εποπτευόμενους φορείς του, αλλά ακόμα και σε αυτή την περίπτωση ο κάθε φορέας θα καταρτίσει μόνος του το δικό του Κώδικα Δεοντολογίας, μετά από συμπεριληπτική διαβούλευση με τα δικά του ενδιαφερόμενα μέρη (εργαζόμενοι, σπουδαστές, διοίκηση, σωματεία) και με βάση τις δικές του ιδιαίτερες ανάγκες.

Εχουμε ήδη λάβει προτάσεις και προσχέδια για τον Κώδικα Δεοντολογίας από αρκετούς από τους εποπτευόμενους φορείς, ενώ στις 25 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε ευρεία τηλεδιάσκεψη μαζί τους ως προς τα επόμενα βήματα υλοποίησης των πρωτοβουλιών αυτών.

Το υπουργείο δεν έχει πρόθεση ούτε αρμοδιότητα να επιβάλει έναν κώδικα στο ελεύθερο θέατρο

»Σε ό,τι αφορά στο ελεύθερο θέατρο δεν είναι πρόθεσή μας να υποκαταστήσουμε κανέναν. Η πρόσκληση σε διάλογο στο ΣΕΗ και στους εκπροσώπους των παραγωγών, είναι μία παρακίνηση του Υπουργείου να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι εργαζόμενοι και εργοδότες και να συνδιαμορφώσουν ένα πλαίσιο αυτορρύθμισης που θα διασφαλίζει ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον. Το Υπουργείο δεν έχει πρόθεση ούτε αρμοδιότητα να επιβάλει έναν κώδικα στο ελεύθερο θέατρο. Θα θέλαμε να υπάρξει και να τηρηθεί ένας τέτοιος κώδικας από όλους και όλες; 100%.

»Επιπλέον, προκειμένου να διευρύνει το δίχτυ ασφαλείας στο χώρο του πολιτισμού, το Υπουργείο έχει ξεκαθαρίσει πως ένας Κώδικας Δεοντολογίας θα διέπει και τη σχέση της Πολιτείας τόσο με τους επιχορηγούμενους πολιτιστικούς φορείς, όσο και με τα μέλη των επιτροπών του ΥΠΠΟΑ για τις εξετάσεις σε δραματικές σχολές κ.ο.κ., διασφαλίζοντας πως όποιος επιθυμεί επιχορήγηση ή πιστοποίηση από το Υπουργείο, θα πρέπει να δεσμεύεται στην τήρηση του εν λόγω Κώδικα.

»Σε περίπτωση που δεν τηρείται ο Κώδικας, ανάλογα με την περίπτωση θα προβλέπονται και ποινές όπως η διακοπή συνεργασίας, ή σε περίπτωση φορέα η διακοπή χρηματοδότησης, η αφαίρεση τυχόν αιγίδας, ο αποκλεισμός από μελλοντικές επιχορηγήσεις, και, φυσικά, σε περίπτωση που από τη διαδικασία αναδειχθούν τυχόν ποινικά αδικήματα, η υπόθεση να κατευθύνεται στη Δικαιοσύνη.

»Επιπλέον, και στο ευρύτερο πλαίσιο των μέτρων που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός, εξετάζουμε πώς μπορεί να διασφαλιστεί μίας μορφής επιπλέον έλεγχος σε μια προσπάθεια ελαχιστοποίησης του ρίσκου ως προς τους υποψήφιους για θέσεις ευθύνης.

Εσείς, προσωπικά, νιώθετε ικανοποιημένος από τη μέχρι τώρα πορεία σας ή το μέχρι τούδε έργο σας στο υπουργείο; Πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να είχατε κάνει κάτι ή να είχατε αλλάξει κάτι για να μην φτάσουν σε αυτό το αγεφύρωτο χάσμα οι σχέσεις του ΥΠΠΟΑ με το έμψυχο δυναμικό του σύγχρονου πολιτισμού;

«Σε σχέση με τις ανάγκες που έχει ο σύγχρονος πολιτισμός, το όραμά μου αλλά και τις δυνατότητες του κλάδου, παραμένω εξαιρετικά συγκρατημένος γιατί υπάρχει μία ολόκληρη νομοθετική ατζέντα και μία σειρά από πρωτοβουλίες που επιθυμώ να υλοποιήσουμε.

»Ωστόσο, μέσα στην πανδημία, δεν διακόπηκε η πρόσβαση των πολιτών στον πολιτισμό, δημιουργήθηκαν σε χρόνο ρεκόρ εργαλεία για την οικονομική υποστήριξη των ανθρώπων του κλάδου, συντάχθηκαν και εφαρμόστηκαν λειτουργικά και επιτυχημένα στο 100% υγειονομικά πρωτόκολλα για την περίοδο που λειτούργησαν θέατρα, κινηματογράφοι, μουσικές σκηνές κ.λπ., κάτι που σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν συνέβη. Μέσα στον τελευταίο ενάμιση χρόνο, μεταξύ άλλων, δημιουργήθηκαν οι βάσεις για να λειτουργήσει σε καθημερινή βάση το ΕΜΣΤ το οποίο όχι μόνο παρουσίασε τη μόνιμη συλλογή του, αλλά και δύο περιοδικές εκθέσεις, σχεδιάστηκε η στρατηγική και ο νόμος για το «Ακροπόλ» που έχει ήδη ψηφιστεί, επαναπροσδιορίστηκε ο τρόπος που θα “συστηθεί” και θα λειτουργήσει η Εθνική Πινακοθήκη όταν ανοίξει ξανά, πέρασαν διατάξεις για την πνευματική ιδιοκτησία που χρόνια ζητούσαν όχι μόνο οι έλληνες καλλιτέχνες και παραγωγοί αλλά και χώρες που είχαν βάλει την Ελλάδα στη μαύρη λίστα, και συντονίστηκαν πρωτοποριακές πολιτιστικές δράσεις με εποπτευόμενους φορείς στις συνθήκες που επέβαλε ο κορονοϊός. Παραμένει βεβαίως η αίσθηση του ανικανοποίητου, αλλά κυρίως ως θέληση για την επίτευξη περαιτέρω στόχων. Με τον ίδιο τρόπο προσεγγίζω και τη σχέση με τους ανθρώπους του πολιτισμού, ως μία διαρκή προσπάθεια, κόντρα σε αντιξοότητες και εμπόδια που φαντάζουν ανυπέρβλητα, αλλά που μαζί μπορούμε και πρέπει να ξεπεράσουμε».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News