Με το τέλος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι μπορούμε να ξαναρχίσουμε το business as usual. Στη χώρα μας αυτή η προοπτική αποτυπώθηκε στη φράση «επιστροφή στην κανονικότητα». Δεν πέρασε πολύς καιρός για να έρθει η πανδημία και να ισοπεδώσει αυτές τις προβλέψεις σε διεθνές επίπεδο.

Αυτό που γίνεται ολοένα και πιο φανερό είναι ότι «κανονικότητα» για μεγάλα διαστήματα δε μπορεί να υπάρξει στο σύγχρονο κόσμο. Η παγκοσμιοποίηση έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των εθνών και της ταχύτητας με την οποία διαχέονται τα γεγονότα. Αναπόφευκτη συνέπεια αυτών είναι και η διόγκωση του εκάστοτε προβλήματος και των συνεπειών του.

Η πανδημία του κορονοϊού είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Γενικότερα όμως, βρισκόμαστε όλο και πιο συχνά αντιμέτωποι με γεγονότα τα οποία θεωρούσαμε ακραία, με αποτέλεσμα όταν παρουσιάζονται να μένουμε αμήχανοι. Κάποιος θα μπορούσε να προσπεράσει την αυξημένη συχνότητα εφόσον οι συνέπειες ήταν διαχειρίσιμες.

Από την πανδημία σε παγκόσμια κλίμακα, μέχρι τις πρόσφατες σφοδρές χιονοπτώσεις στην Αττική σε εγχώριο επίπεδο, το αντίθετο ισχύει. Πλέον, η παραδοχή ότι μια πανδημία συμβαίνει 1 στα εκατό χρόνια, αλλά με τεράστιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή, δε μπορεί να είναι δικαιολογία άγνοιας. Ότι έντονες χιονοπτώσεις συμβαίνουν 1 στα 10 χρόνια, με αρκετούς χιλιάδες ανθρώπους να στερούνται βασικών αναγκών για μέρες δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για την ανυπαρξία σχεδίου.

Στη στατιστική υπάρχει η έννοια του outlier. Δηλαδή, μια παρατήρηση η οποία αποκλίνει κατά πολύ από την γνωστή μας κατανομή και με πολύ μικρή συχνότητα εμφάνισης. Το business as usual υποδεικνύει ότι λόγω της σπανιότητάς της, την αποκλείουμε από την ανάλυση και συνεχίζουμε εντός κανονικότητας. Κανείς δεν ασχολείται με την επίπτωση αυτής της παρατήρησης. Αυτό, έχει προεκτάσεις σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Από την υγεία και την εμφάνιση μιας πανδημίας μέχρι την οικονομία και το κραχ.

Στο βιβλίο του “Fooled by Randomness”, ο μαθηματικός Nassim Taleb, αναφέρει τέτοια φαινόμενα ως μαύρους κύκνους. Για την ιστορία ο χαρακτηρισμός προήλθε επειδή για πολλά χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι κύκνοι είναι μόνο λευκοί. Όταν κάποιος έβλεπε μαύρο κύκνο, μια πραγματικότητα κατέρρεε.

Σήμερα, έτσι χαρακτηρίζουμε πράγματα τα οποία δεν γνωρίζουμε καν ότι δεν τα ξέρουμε. Κι αυτό διότι είναι εξηγήσιμα μόνο μετά την εμφάνισή τους. Όταν αγοράζουμε ένα άγνωστο για εμάς βιβλίο, μαθαίνουμε πράγματα που ούτε γνωρίζαμε ότι αγνοούσαμε πριν το διαβάσουμε. Εμβληματικά παραδείγματα είναι οι Δίδυμοι Πύργοι και η «Μαύρη Δευτέρα». Το ζητούμενο επομένως, είναι η μετατροπή των μαύρων κύκνων σε γκρίζους, δηλαδή σε πράγματα που ξέρουμε ότι δεν τα γνωρίζουμε, όπως πχ την έκβαση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα.

Αρκεί να σκεφτούμε πόσο πιο ασφαλείς νιώθουμε στην καθημερινή ζωή για πράγματα που έχουμε δεχτεί ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Η διαφορά είναι τεράστια, ως προς την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Προφανώς, δε μπορούμε να ζούμε συνεχώς κάτω από τον φόβο μιας άγνωστης απειλής και ούτε χρειάζεται. Αυτό που σίγουρα απαιτείται είναι το «νοικοκύρεμα». Κάτι που δεν επιβάλλεται από καμία κυβέρνηση, δεν αγοράζεται, αλλά μαθαίνεται και μεταδίδεται.

Τα παραδείγματα πολλά δίπλα μας, αρκεί να στρέψουμε το βλέμμα μας προς αυτά. Από τον χωρικό που διατηρεί καθαρό και προστατεύει το χωράφι του, έχοντας το νου του στη φωτιά έως τις επιχειρήσεις που συνεχώς εξελίσσονται και προσαρμόζονται και στέκονται στα πόδια τους σε δύσκολες συνθήκες. Αφού δε μπορούμε να τιθασεύσουμε τη θάλασσα, πρέπει να μάθουμε να πλέουμε μέσα στα κύματα.

* Ο Ρωμανός Οικονομίδης είναι Ηλεκτρολόγος Μηχ.& Μηχ. Η/Υ 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News