Εντοπίζοντας την αβεβαιότητα που έχει εμπεδωθεί στην κοινωνία εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, επισημαίνοντας την αμηχανία των πολιτικών ηγεσιών απέναντι στην πανδημία, ωστόσο υπερασπιζόμενος την Κομισιόν τής συμπατριώτισσάς του Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τώρα που δέχεται πυρά πανταχόθεν για το φιάσκο των εμβολίων, ο γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας, 91 ετών πλέον, παραχώρησε συνέντευξη «εφ’ όλης της ύλης» στην αριστεροφιλελεύθερη γαλλική εφημερίδα Libération (η συνδρομητική πρόσβαση εδώ).

Και, πέρα από τον κορονοϊό στην άλφα ή στη βήτα εκδοχή του, κοινωνικοοικονομική ή πολιτική, ποια είναι αυτή η «ύλη»; Βασικά, δύο καταστάσεις με κεφαλαιώδη σημασία για τον Δυτικό κόσμο: τα οξυμένα πάθη στις ΗΠΑ, τα οποία αναζωπύρωσε ο προεκλογικός πυρετός, και οι προκλήσεις που ύστερα από το οδυνηρό τετελεσμένο του Brexit έχει να αντιμετωπίσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα ολοκλήρωσης.

Ο Χάμπερμας από την αρχή της συζήτησης με τη Libération ξεκαθάρισε ότι δεν είναι ειδικός στον κορονοϊό και δεν αντιποιείται το ιατρικό επάγγελμα, απλώς καταθέτει την άποψή του για τα διαδραματιζόμενα παγκοσμίως. Δήλωσε ότι φρονεί πως η πανδημία δεν δοκιμάζει τα δημοκρατικά συστήματα, αλλά όλο και περισσότερο τον ορθολογισμό μας, την ικανότητα των κυβερνήσεών μας να δρουν βάσει των κανόνων του κράτους δικαίου.

Ωστόσο υπογράμμισε ιδιαιτέρως ότι το πολιτισμικό επίπεδο των λαών δοκιμάζεται επίσης – και υπό την εξής έννοια: κατά πόσον, δηλαδή, ο κάθε πολίτης είναι πρόθυμος να αποδεχθεί έναν ορισμένο αριθμό περιορισμών για το κοινό καλό.

Η πανδημία

Οσον αφορά τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης κεντρικά, από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ειδικά για τη στρατηγική εμβολιασμού και τους χειρισμούς που προηγήθηκαν (χρηματοδοτήσεις φαρμακευτικών εταιρειών, υπογραφή συμβάσεων, κ.λπ.), ο Χάμπερμας δεν συμμερίζεται την κριτική που τον τελευταίο καιρό εισπράττει προσωπικά η πρόεδρος της Κομισιόν. Για αυτόν, η Ντερ Λάιεν με την απόφασή της να αγοράσει η Ενωση τα εμβόλια και να τα διανείμει πανευρωπαϊκά εξέφρασε την καλή πρόθεση «να εξουδετερωθεί το οικονομικό προνόμιο των πλουσίων χωρών της Ευρώπης», συνεπώς η επιλογή της «έχει και συμβολική έννοια, που δεν πρέπει να υποτιμάται: είναι ένα σπάνιο αλλά απτό σημάδι ευρωπαϊκής αλληλεγγύης». Οτι και το Ταμείο Ανάκαμψης «ανέτρεψε τα δημοσιονομικά στάνταρ του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε» καταχωρίζεται στα «θετικά παρεπόμενα της τραγωδίας».

Οι Αμερικανοί

Η εκτίμηση του Χάμπερμας για τα ταραχώδη προεκλογικά και μετεκλογικά γεγονότα στις ΗΠΑ είναι ότι η πόλωση στο αμερικανικό σύστημα δεν είναι καινούργια ιστορία, αφού ανάγεται στο 1990. Τότε άρχισε να εξελίσσεται μία διαδικασία αύξησης της εχθρότητας μεταξύ διαφόρων ομάδων, είπε, με πρωτοβουλία των Ρεπουμπλικανών και υπό την καθοδήγηση του Νιούτ Τζίνγκριτς (διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής, εκπρόσωπος των Ρεπουμπλικανών, έχοντας πολιτικές ρίζες στον δεξιό Νότο και… πρώιμη συμπάθεια στον Τραμπ). Ο φιλόσοφος, πάντως, επιρρίπτει ευθύνες για την παρόξυνση των παθών και στα «πλήρως ιδιωτικά» παραδοσιακά αμερικανικά media, αφού «είναι ανίκανα να δημιουργήσουν συζήτηση εθνικού ενδιαφέοντος» για τα μείζονα, όπως είναι «οι αποκρουστικές κοινωνικές ανισότητες», και αυτό ανεξαρτήτως του ότι «η σφαίρα του δημοσίου διαλόγου έχει κατακερματιστεί από τα σόσιαλ μίντια». Επισήμανε, δε, ότι «οι ΗΠΑ εξακολουθούν να παραμένουν χώρα ιδιωτικού πλούτου και δημόσιας φτώχειας», όπως είχε πει και ο Τζον Γκαλμπρέιθ.

Οι Ευρωπαίοι

Οσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ενωση, ο Χάμπερμας πρότεινε προς υλοποίηση τη ριζοσπαστική ιδέα του των «δύο ταχυτήτων» κίνησής της: οι πρώτης ταχύτητας χώρες να είναι τα μέλη της Ευρωζώνης, εν είδει πρωτοπορίας, φάρος για τις υπόλοιπες χώρες, αφού θα εφαρμόζουν κοινή πολιτική στις διεθνείς σχέσεις, στα δημοσιονομικά, στην οικονομία, στον κοινωνικό τομέα. «Νομίζω ότι είναι ο μοναδικός τρόπος ώστε τα μικρά ευρωπαϊκά κράτη να αντεπεξέλθουν στην παγκοσμιοποίηση με εσωτερική σταθερότητα, με αντίσταση στις αυταρχικές εκτροπές, με ευαισθησία σε οικολογικά και κοινωνικά ζητήματα». Αλλιώς, όπως τόνισε, «υπάρχει μόνο μία εναλλακτική, η περιχαράκωση στο εθνικό κράτος, η εσωστρέφεια, ένα μοντέλο σαν το δραματικό Brexit».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News