Κατά πάσα πιθανότητα, ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορεί ξανά να απευθύνεται στους εκατομμύρια οπαδούς του μέσω του Facebook στα τέλη του ερχόμενου Απριλίου.

Γιατί έως τότε έχουν καιρό να ταχθούν υπέρ ή κατά της επιστροφής του αμερικανού πρώην προέδρου στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης τα μέλη της Επιτροπής Εποπτείας (Oversight Board) του Facebook που δημιουργήθηκε έπειτα από προσωπική επιθυμία του Μαρκ Ζάκερμπεργκ.

Στο σχετικό ρεπορτάζ τους οι New York Times κάνουν ευθύς εξαρχής λόγο για ένα «αδιαφανές, προς το παρόν, σώμα», το οποίο καλείται να αποφανθεί για ένα ζήτημα ύψιστης σημασίας. Ωστόσο, αποτελεί γεγονός ότι αρκετά από τα μέλη της Επιτροπής είναι σε γενικές γραμμές γνωστά ανά την υφήλιο. Η Χέλε Τόρνινγκ – Σμιτ, για παράδειγμα, έχει διατελέσει πρωθυπουργός της Δανίας και διευθύντρια της ΜΚΟ Save the Children, ενώ η Ταουακούλ Καρμάν από την Υεμένη τιμήθηκε το 2011 με το Νομπέλ Ειρήνης για τους αγώνες της υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο Αλαν Ρασμπρίντζερ ήταν επί χρόνια διευθυντής του Guardian, ενώ σήμερα διευθύνει ένα από τα κολέγια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η Καταλίνα Μποτέρο Μαρίνο είναι η κορυφαία δικηγόρος προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Κολομβίας και κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Ανδεων, η Ζουλί Ουονό από το Καμερούν είναι διευθύντρια της ΜΚΟ Internet Sans Frontiers, ενώ ο Τζαμάλ Γκριν επιφανής συνταγματολόγος του Πανεπιστημίου Columbia, έχει εργαστεί στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αλλά και ως σύμβουλος της Κάμαλα Χάρις.

Εκτιμάται πως οι σοφοί της Επιτροπής, παρότι φαίνεται πως δικαιολογούν την επείγουσα απόφαση να φιμωθεί ο Ντόναλντ Τραμπ μετά τα πρωτοφανή γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου, τείνουν στην πλειονότητά τους να την κρίνουν ως προσωρινή, ως ένα έκτακτο μέτρο, το οποίο δεν πρέπει να έχει μόνιμο χαρακτήρα, ούτως ώστε να μην προκύψει ένα επικίνδυνο προηγούμενο.

Αντιδράσεις από φίλους κι εχθρούς

Κατά τις προηγούμενες εβδομάδες, ακόμα και πολιτικοί οι οποίοι σίγουρα δεν τρέφουν ιδιαίτερη συμπάθεια για τον Ντόναλντ Τραμπ –από την καγκελάριο Μέρκελ έως τον κατεξοχήν αντιφρονούντα της Ρωσίας Αλεξέι Ναβάλνι– επέκριναν τον αποκλεισμό του από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ειδικά όσον αφορά τον άσπονδο εχθρό του Βλαντίμιρ Πούτιν, το Facebook κοινοποίησε πως δέχεται ήδη πιέσεις από το Κρεμλίνο για να φιμώσει τους υποστηρικτές του Ναβάλνι, όπως φίμωσε τον Τραμπ μαζί με τους οπαδούς του.

Με τη συμπεριφορά του ο πρώην ένοικος του Λευκού Οίκου όχι μόνον υπονόμευσε κι έθεσε σε κίνδυνο την αμερικανική δημοκρατία, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών στους θεσμούς, αλλά κι ανέδειξε με τον πλέον επεισοδιακό κι επικίνδυνο τρόπο ένα ευρύτερο ζήτημα.

Ελλείψει ενός κανονιστικού πλαισίου, ο Τραμπ έχαιρε απόλυτης ελευθερίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που του επέτρεψε να ξεσαλώσει, κυριολεκτικά, καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του, με το Facebook, το Twitter και το YouTube να αντιδρούν με μεγάλη καθυστέρηση, αρχικά επισημαίνοντας τις όποιες ψευδείς, παραπλανητικές ή εμπρηστικές αναρτήσεις του και, εσχάτως, μπλοκάροντας τους λογαριασμούς του στις πλατφόρμες τους.

«Αφαιρώντας, ωστόσο, τον λόγο από τον Τραμπ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φίμωσαν την κατεξοχήν προσωπικότητα της εποχής της ψηφιακής επικοινωνίας, ακυρώνοντας ένα κομμάτι αμερικανικής ιστορίας», υποστηρίζει σε κείμενό του ο Μάσιμο Γκάτζι, ανταποκριτής της Corriere della Sera στη Νέα Υόρκη.

Ο Τζακ Ντόρσεϊ, συνιδρυτής και διευθυντής του Twitter, παρότι αποφάσισε (υπό την πίεση πολλών υπαλλήλων και συνεργατών του) τον μόνιμο αποκλεισμό του Τραμπ από το μέσο του, αναγνώρισε πως το προηγούμενο που δημιουργείται είναι όντως επικίνδυνο.

Ο Ζάκερμπεργκ από την πλευρά του δεν προέβη σε βαρύγδουπες δηλώσεις, σκοπεύοντας να αναθέσει τη διαχείριση της υπόθεσης Τραμπ στα μέλη της Επιτροπής Εποπτείας. Επειτα από χρόνια κατά τα οποία τασσόταν υπέρ της απόλυτης ελευθερίας έκφρασης στο Facebook, από το 2018 και μετά, δεχόμενος πιέσεις από όλες τις πλευρές, άρχισε να αλλάζει τη στάση του, αναγνωρίζοντας, τελικά, ότι οι αποφάσεις όσον αφορά τα όρια της ελευθερίας του λόγου στο Διαδίκτυο πρέπει να λαμβάνονται από τους πολιτικούς.

Αναμένοντας, ωστόσο, τη θέσπιση ενός κανονιστικού πλαισίου, κατά την ίδια περίοδο o 36χρονος μεγιστάνας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ξεκίνησε να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να προβεί στη σύσταση μιας επιτροπής ανεξάρτητων κι εγνωσμένου κύρους εμπειρογνωμόνων για τη διευθέτηση ζητημάτων που σχετίζονται κυρίως με την ελευθερία του λόγου. Επειτα από μία μακρά περίοδο κυοφορίας, το Oversight Board του Facebook συστάθηκε, τελικά, τον περασμένο Μάιο.

Ο Νικ Κλεγκ, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός της Βρετανίας (υπό τον Ντέιβιντ Κάμερον) και αντιπρόεδρος Παγκόσμιων Υποθέσεων και Επικοινωνίας του Facebook από το 2018, μιλώντας στους New York Times εξήγησε πως, ελλείψει κανόνων από την πολιτεία, η δημιουργία μιας ανεξάρτητης επιτροπής αποτελεί επί του παρόντος τον μοναδικό τρόπο ούτως ώστε αποφάσεις που έχουν και πολιτικό αντίκτυπο να μη λαμβάνονται από διοικητικά συμβούλια εταιρειών που λογοδοτούν σε μετόχους.

Η απόφαση για τον Τραμπ

Οσον αφορά την απόφαση σχετικά με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στο Facebook ή τον οριστικό αποκλεισμό του, τα μέλη της επιτροπής θα εξετάσουν την περίπτωσή του με βάση τους σχετικούς κανόνες της εταιρείας αλλά και όλα όσα ορίζει το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Πρόκειται να επιλεγούν τυχαία πέντε μέλη τα οποία θα κληθούν να αποφανθούν για το μέλλον του πρώην προέδρου στο Facebook, παρουσιάζοντας, στη συνέχεια, την απόφασή τους στους ομολόγους τους. Σύμφωνα με δηλώσεις του, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ πρόκειται να τη σεβαστεί και να την εφαρμόσει.

Αναμφίβολα πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υφίστανται επικρίσεις. Κανένας δεν γνωρίζει με ποια κριτήρια συστάθηκε αυτό το άτυπο δικαστήριο του Facebook, ούτε πώς ακριβώς θα λειτουργεί, ούτως ώστε να καθορίζει τα όρια της ελευθερίας του λόγου.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι μια αντίστοιχη ανεξάρτητη συμβουλευτική επιτροπή της Google (επρόκειτο να αποφαίνεται για ζητήματα ηθικής στην περαιτέρω ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης) διαλύθηκε λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά τη σύστασή της, αρκετοί προβλέπουν ότι το μέλλον της Επιτροπής Εποπτείας του Facebook είναι τουλάχιστον αβέβαιο.

Παράλληλη εξουσία;

Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι που υποστηρίζουν και προειδοποιούν ότι η σύσταση του Oversight Board αποτελεί περισσότερο μία απόπειρα δημιουργίας ενός νέου συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης εκτός της επικράτειας της πολιτικής, παρά μία προσωρινή λύση εν αναμονή μιας πολιτικής λύσης, όσον αφορά το ζήτημα της ελευθερίας της έκφρασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο Διαδίκτυο γενικότερα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News