Οι φοβερές αποκαλύψεις της Σοφίας Μπεκατώρου για τη σεξουαλική της κακοποίηση από παράγοντα της ιστιοπλοϊκής ομοσπονδίας το 1998 άνοιξαν στόματα. Η Μάνια Μπίκοφ, πρώην διεθνής πολίστρια, η Ραμπέα Ιατρίδου, πρώην πρωταθλήτρια της τεχνικής κολύμβησης, και η Μαρίνα Ψυχογιού, πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας κι αυτή, αφηγήθηκαν τις δικές τους περιπέτειες. Ισως ακολουθήσουν κι άλλες τέτοιες καταγγελίες. Αλλά αποτελεί κοινό μυστικό στον κόσμο των σπορ ότι τα περιστατικά που θα κρύβονται για πάντα στη σιωπή είναι πολλαπλάσια από εκείνα που βγαίνουν στο φως.

«Η προσωπική μου περιπέτεια δεν είναι ένα αυτοτελές, μεμονωμένο ζήτημα που αφορά μόνον εμένα. Είναι μέρος ενός συνολικού και χρόνιου προβλήματος, που αφορά την κατάχρηση εξουσίας γενικότερα», τόνισε η Σοφία στην πρώτη της ανάρτηση στο Facebook μετά τον σεισμό που προκάλεσε η ιστορία της. Στο μήνυμά της, λίγες ώρες πριν συναντήσει την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αναφέρθηκε σε πρωτοβουλίες που σκοπεύει να αναλάβει, μαζί με συναθλητές και συναθλήτριές της, ώστε «να βγουν όλα στο φως, να ενθαρρύνουμε όλες και όλους να μιλήσουν!». Μπράβο της, αλλά θα είναι ο πιο δύσκολος αγώνας της – το διεθνές παράδειγμα δεν αφήνει καμία αμφιβολία περί τούτου.

Στο πιο μεγάλο σκάνδαλο σεξουαλικής παρενόχλησης-κακοποίησης στα παγκόσμια αθλητικά χρονικά, ο γιατρός της εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής των ΗΠΑ, Λάρι Νάσαρ, δρούσε ανενόχλητος επί τρεις δεκαετίες προτού αποκαλυφθεί (το 2016) και καταδικαστεί σε 60 έτη φυλάκισης για τα εγκλήματά του σε βάρος τουλάχιστον 100 αθλητριών, οι οποίες στη συντριπτική τους πλειονότητα ήταν ανήλικες, 10-15 ετών. Το ντοκιμαντέρ του Netflix «A Athlete» φωτίζει την ιστορία της Μάγκι Νίκολς, της αθλήτριας που (πιστεύεται ότι) βρήκε πρώτη το θάρρος να καταγγείλει την κακοποίησή της από τον Νάσαρ.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by MAGGIE NICHOLS? (@callmeswags)

Τριάντα χρόνια χρειάστηκε και η κολυμβητική ομοσπονδία των ΗΠΑ να ανακαλύψει (2010) ότι ο προπονητής, Αντριου Κινγκ, που εν τέλει καταδικάστηκε σε φυλάκιση 40 ετών, είχε βιάσει 12 έφηβες. Μια από αυτές, μάλιστα, είχε μείνει έγκυος και είχε αναγκαστεί να προχωρήσει σε άμβλωση, σε ηλικία 14 ετών. Ενας άλλος προπονητής είχε εγκαταστήσει κρυφές κάμερες στα αποδυτήρια και μαγνητοσκοπούσε νεαρές κολυμβήτριες σε ιδιωτικές στιγμές τους. Δεν ήταν οι μόνοι διεστραμμένοι. Περισσότεροι από 100 προπονητές κολύμβησης σε κολέγια απολύθηκαν.

Ο επικεφαλής της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Αϊτής, Υβ Ζον-Μπαρτ, παρέμεινε στο πόστο του επί 20 ολόκληρα χρόνια πριν καθαιρεθεί (από τη FIFA) επειδή ανάγκαζε νεαρά κορίτσια να ξαπλώσουν δίπλα του, για να μη χάσουν τη θέση τους στην εθνική ομάδα της χώρας.

Η Σάρα Αμπιτμπόλ, πρώην πρωταθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ, μόλις πέρυσι κατήγγειλε ότι είχε πέσει θύμα βιασμού από τον προπονητή της, Γκιγ Μπεγιέ, όταν ακόμη ήταν ανήλικη. Στο βιβλίο της, «Μία πολύ μεγάλη σιωπή», περιγράφει τον εφιάλτη της με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Πολλά χρόνια δίστασε και η Κέιτι Χνίντα, ίσως το μεγαλύτερο όνομα στο αμερικανικό ποδόσφαιρο γυναικών στις αρχές της δεκαετίας του 2000, για να αποκαλύψει τι τράβηξε προκειμένου να αγωνίζεται στην ίδια κατηγορία με τους άνδρες.

Το πρώτο μεγάλο σεξουαλικό σκάνδαλο που συντάραξε τον κόσμο του αθλητισμού ήταν οι αποπλανήσεις ανήλικων αγοριών από προπονητές ποδοσφαίρου στη Βρετανία των ’70s. Οι περισσότεροι από τους ενόχους παρέμειναν κρυμμένοι και, φυσικά, ατιμώρητοι. Προσφάτως η Αγγλία συγκλονίστηκε από ένα κύμα 741 καταγγελιών για σεξουαλική κακοποίηση, που αφορούσαν, κυρίως, το ποδόσφαιρο. Πρώην επαγγελματίες παίκτες ισχυρίστηκαν ότι έζησαν εφιαλτικές στιγμές, με δράστες τους προπονητές τους, όταν ακόμη έπαιζαν στις ακαδημίες. Η έρευνα επεκτάθηκε σε 328 συλλόγους της Πρέμιερ Λιγκ και των χαμηλότερων κατηγοριών, όμως για ελάχιστες από τις υποθέσεις αυτές βρέθηκαν επαρκείς αποδείξεις.

Τον Ιούλιο του 2020 η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε τα αποτέλεσμα της αστυνομικής – δικαστικής έρευνας που διενεργήθηκε σε 40 αθλητικές ομοσπονδίες, για τις οποίες υπήρχαν καταγγελίες σεξουαλικών εγκλημάτων: Σχεδόν 180 άτομα θα καθίσουν, προσεχώς, στο εδώλιο του κατηγορουμένου για παρενόχληση, βιασμό, ή παιδεραστία. Το 98% των θυμάτων ήταν ανήλικα και το 78%, γυναίκες. Επιστημονικές έρευνες σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, στις ΗΠΑ και τον Καναδά, εμφανίζουν σοκαριστικά ποσοστά –κοντά στο 50%– νεαρών αθλητών και αθλητριών που έχουν βιώσει διάφορες μορφές σεξουαλικής κακοποίησης. Καναδική μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 21,8% της ελίτ των αθλητών έκαναν σεξ με κάποια σημαντική μορφή στον χώρο του αθλήματός τους, ενώ 8,6% έπεσαν θύματα βιασμού.

Γιατί τόσα «τέρατα» στα σπορ; Επειδή τα όνειρα μιας νεαρής αθλήτριας, ή ενός νεαρού αθλητή, εξαρτώνται, εν πολλοίς, από τον παράγοντα ή τον προπονητή. Αλλά και γιατί, ειδικά οι προπονητές, ασκούν τεράστια επιρροή στους αθλητές τους. Πολύ συχνά, είναι οι πρώτοι ενήλικες που γνωρίζουν μετά τους γονείς τους. Περνούν πολύ χρόνο μαζί, σε καθημερινή βάση, και εξουσιάζουν τα πάντα στη ζωή τους: την εκγύμναση, τη διατροφή, τις ώρες του ύπνου, ακόμη και το τι θα κάνουν/δεν θα κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους.

Η Κάθριν Σταρ, πρώην κολυμβήτρια επιπέδου Ολυμπιακών Αγώνων, ανεχόταν τη σεξουαλική παρενόχληση του προπονητή της επί χρόνια. Τον κατήγγειλε μόνον αφού εγκατέλειψε τον αθλητισμό. «Είχα μια καλοπληρωμένη δουλειά, και δεν ήθελα να τη χάσω», ομολόγησε με γενναιότητα. Οταν ίδρυσε τη Safe4Athletes, μια οργάνωση υποστήριξης αθλητών που αντιμετωπίζουν σεξουαλική κακοποίηση, ανακάλυψε ότι δεν ήταν η μόνη που σκεπτόταν έτσι. Τα θύματα διστάζουν να ξεμπροστιάσουν τον προπονητή ή τον παράγοντα με την ανάρμοστη συμπεριφορά, επειδή φοβούνται ότι τα όνειρά τους για την καριέρα τους θα γκρεμιστούν. Οχι μόνο τα δικά τους, αλλά και των συναθλητών τους. Πιο ευάλωτοι/ες είναι όσοι/ες βρίσκονται σε αυτό που αποκαλείται «στάδιο επικείμενου επιτεύγματος»: έχουν φτάσει σε υψηλό επίπεδο απόδοσης, αλλά δεν έχουν περάσει ακόμη στην «ελίτ».

Η ιδιαίτερη σχέση αθλητή/τριας – προπονητή είναι το θέμα της ταινίας «Slalom», που ολοκληρώθηκε το 2020 έπειτα από δουλειά οκτώ ετών. Πρόκειται για την ημιαυτοβιογραφική ιστορία μιας νεαρής αθλήτριας, η οποία πέφτει θύμα του προπονητή της που προσπαθεί να κυριαρχήσει πάνω της, ψυχολογικά και σωματικά. «Ηθελα να δείξω πως όταν είσαι 15 ετών δεν ξέρεις τι είναι, πραγματικά, αυτό που θέλεις», εξήγησε στο Euronews η γαλλίδα σκηνοθέτης, Σαρλέν Φαβιέ.

Η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων παρενόχλησης ή σεξουαλικής κακοποίησης, που διαπιστώνουν οι σχετικές διεθνείς μελέτες, ώθησε τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή να εκδώσει οδηγία με την οποία καλεί τις εθνικές ομοσπονδίες όλων των σπορ να διαθέτουν ειδικευμένο προσωπικό για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Καμία ομοσπονδία στην Ελλάδα δεν έδωσε σημασία. Ο υφυπουργός Αθλητισμού υποσχέθηκε νομοθετική παρέμβαση για το θέμα, μετά τις αποκαλύψεις της Σοφίας. Αλλά και οι Αμερικανοί είχαν μια ιδέα που, ίσως, αξίζει να συζητηθεί.

Το σκεπτικό είναι το εξής: Αφού οι αθλητές/τριες φοβούνται να προχωρήσουν σε επώνυμες καταγγελίες, ας τους δώσουμε τη δυνατότητα να το κάνουν, ανωνύμως, εκτός των ομοσπονδιών τους. Σε μια Υπηρεσία –σαν τη Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της αστυνομίας– που θα καταγράφει ακόμη και τις απλές υποψίες ότι «κάτι δεν πάει καλά». Η συγκέντρωση περισσότερων από μία μαρτυριών εναντίον συγκεκριμένου προσώπου θα είναι… η σειρήνα του συναγερμού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News