Σε όρους πολιτικής επικοινωνίας η υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας Βρετανίας – Ευρωπαϊκής Ενωσης, που επέτρεψε ένα «βελούδινο» Brexit, δεν θα μπορούσε να έρθει σε καλύτερη στιγμή για τον Μπόρις Τζόνσον. Ο αμφιλεγόμενος ηγέτης των Τόρις εμφανίζεται τώρα ως ένας «doer» πολιτικών ιστορικών διαστάσεων: υλοποιεί την υπόσχεση που είχε δώσει σε όσους Βρετανούς πριν από τέσσερα χρόνια είχαν ψηφίσει, έστω οριακά, την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, ενώ την ίδια ώρα πανηγυρίζει την έγκριση του εμβολίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca για τον κορονοϊό, σε βαθμό που να θριαμβολογεί ότι η Βρετανία «είναι η πεμπτουσία του ευρωπαϊκού πολιτισμού»!

Την ίδια ώρα βέβαια, αυτή η Βρετανία δεν έχει πια κρεβάτια για τους αρρώστους από τον κορονοϊό. Μετρά 72.000 νεκρούς από την πανδημία. Βλέπει την οικονομία της υπερδανεισμένη και σε βαθιά ύφεση και τους πολίτες αγχωμένους να τρέχουν στα σουπερμάρκετ για βασικά αγαθά, για να προλάβουν τον εφιάλτη των άδειων ραφιών και του νέου αυστηρού lockdown.

Αυτή η Βρετανία, βγαίνει σήμερα, ύστερα από σχεδόν μισό αιώνα, οριστικά από την τροχιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης και πλέει σε αχαρτογράφητα νερά. Γυρίζει την πλάτη της σε μια θυελλώδη 48χρονη σχέση με το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης για να στραφεί προς το αβέβαιο μοναχικό μέλλον του Brexit, το οποίο θα διαμορφώσει τις τύχες του βρετανικού λαού για τις επόμενες γενιές.

Ουσιαστικά το Brexit θα λάβει χώρα τα μεσάνυχτα στις Βρυξέλλες (στις 23:00 ώρα Λονδίνου, 01:00 της Πρωτοχρονιάς, ώρα Ελλάδας): το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την de facto συμμετοχή του στην ΕΕ, η οποία συνεχίσθηκε αφού εγκατέλειψε επισήμως την ένωση στις 31 Ιανουαρίου 2020 και ενόσω απέμενε η οριστικοποίηση μιας συμφωνίας εξόδου.

Οι σκληροί οπαδοί του Brexit πανηγυρίζουν μια ανεξαρτησία από τα «δεσμά» της ΕΕ, χωρίς βέβαια να έχουν έτοιμες απαντήσεις για τα ερωτήματα που θα τεθούν από την Πρωτοχρονιά και εν μέσω μια όλο και πιο φονικής επιδημίας που κλονίζει ακόμα και το θρυλικό NHS, στο όνομα του οποίου κάποιοι ξιφλουλκούσαν κατά της παραμονής στην Ενωση.

Οι υπέρμαχοι του Bremain, ηττημένοι στις κάλπες και από ένα πολιτικό σύστημα που (τόσο στους Συντηρητικούς όσο στους Εργατικούς της αντιπολίτευσης) δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, έχουν ήδη θρηνήσει έναν χαμένο ευρωπαϊκό κόσμο.

Τα πρωτοσέλιδα του βρετανικού και του ευρωπαϊκού Τύπου καταγράφουν αυτήν τη διάσταση: υπάρχουν οι λαϊκές βρετανικές εφημερίδες που γιορτάζουν την αυγή μιας νέας ημέρας ή το κατά την περίφημη ρήση του Γουίνστον Τσόρτσιλ «τέλος της αρχής», άλλες όμως επισημαίνουν τις δυσκολίες που είναι μπροστά. Οσο για τη γαλλική Liberation: The End, με μια φωτογραφία της πλάτης της βασίλισσας Ελισάβετ Β’.

Οπως πάντως επισημαίνουν αναλυτές, ακόμα και αν είναι ένα θλιβερό τέλος, αυτό έπρεπε επιτέλους να έρθει, από τη στιγμή που είχε ψηφιστεί από τον βρετανικό λαό και είχε επικυρωθεί από τις Βρυξέλλες.

Επί πέντε χρόνια, οι φρενήρεις περιστροφές της κρίσης του Brexit κυριάρχησαν στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, σπαταλώντας πολιτικό κεφάλαιο και στις δύο πλευρές της Μάγχης, στοίχειωσαν τις αγορές της στερλίνας και αμαύρωσαν τη φήμη του Ηνωμένου Βασιλείου ως στυλοβάτη της δυτικής οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας.

Ενώ οι υποστηρικτές του το εμφάνισαν ως την αυγή μιας «παγκόσμιας Βρετανίας» που ανεξαρτητοποιείται, το Brexit εξασθένησε τους δεσμούς που ενώνουν την Αγγλία, την Ουαλία, τη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία σε μια οικονομία 3 τρισ. δολαρίων.

«Το Brexit δεν είναι ένα τέλος, αλλά μία αρχή», επέμεινε, μιλώντας στο κοινοβούλιο ο 56χρονος Μπόρις Τζόνσον, λίγες ώρες πριν το σώμα εγκρίνει με ψήφους 521 – 73 την εμπορική συμφωνία του με την ΕΕ. Χαμογελώντας πλατιά, αστειεύτηκε αργότερα με τους δημοσιογράφους λέγοντας πως… έχει διαβάσει τη συμφωνία που υπέγραψε.

Ο Τζόνσον δήλωσε πως δεν πρόκειται να ριχτούν στην πυρά ρυθμίσεις για να οικοδομηθεί μια «χαμηλής ποιότητας Ντικενσιανή Βρετανία».

Ωστόσο δεν έκανε γνωστές λεπτομέρειες για το τι θέλει να οικοδομήσει με τη νέα «ανεξαρτησία» του Ηνωμένου Βασιλείου – ούτε το πώς θα το κάνει, τη στιγμή που δανείζεται ποσά ρεκόρ για να πληρώσει για την κρίση της Covid-19.

Από το δημοψήφισμα στην έξοδο

Στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου 2016, 17,4 εκατομμμύρια ψηφοφόροι, το 52%, υποστήριξαν το Brexit ενώ 16,1 εκατομμύρια, το 48%, υποστήριξαν την παραμονή στην ΕΕ. Λίγοι είναι αυτοί που από τότε έχουν αλλάξει γνώμη. Η Αγγλία και η Ουαλία ψήφισαν την αποχώρηση, όμως η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία ψήφισαν υπέρ της παραμονής.

Το δημοψήφισμα έδειξε ένα Ηνωμένο Βασίλειο που είναι διχασμένο, όχι μόνο όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά σε πολλά περισσότερα. Τροφοδότησε μια ενδοσκόπηση για τα πάντα, από την απόσχιση και τη μετανάστευση μέχρι τον καπιταλισμό, την αυτοκρατορία και το τι σημαίνει να είναι κάποιος Βρετανός στη σύγχρονη εποχή.

Η αποχώρηση από την ΕΕ ήταν κάποτε το άπιαστο όνειρο ενός ετερόκλητου και μάλλον περιθωριακού συνόλου «ευρωσκεπτικιστών» στις παρυφές της βρετανικής πολιτικής: το Ηνωμένο Βασίλειο εντάχθηκε το 1973 ως «ο ασθενής της Ευρώπης» και πριν από δύο δεκαετίες οι βρετανοί ηγέτες επιχειρηματολογούσαν για το αν θα συμμετείχαν ή όχι στο ευρώ.

«Το κατεστημένο του Ηνωμένου Βασιλείου είχε βασικά χάσει τη γοητεία του και μπήκαμε σε αυτό που ήταν τότε η κοινή αγορά στην πραγματικότητα για λόγους αυτοπροστασίας – πιστεύαμε πως ήταν το καλύτερο μέλλον για μας, δεν μπορούσαμε να δούμε άλλον δρόμο προς τα εμπρός», δήλωσε ο Τζόνσον.

Από τότε πέρασαν 48 χρόνια.

«Βλέπουμε ένα παγκόσμιο μέλλον για μας», δήλωσε ο Τζόνσον, ο οποίος κέρδισε την εξουσία το 2019 και, παρά τα εμπόδια, συνήψε μια συμφωνία διαζυγίου για το Brexit και μια εμπορική συμφωνία, ενώ στις εκλογές του 2019 συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη πλειοψηφία του Συντηρητικού Κόμματος από την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ.

Για τους υποστηρικτές του, το Brexit είναι μια διαφυγή από ένα καταδικασμένο ευρωπαϊκό σχέδιο, στο οποίο κυριαρχούν οι Γερμανοί και το οποίο έχει μείνει πολύ πίσω από τις κορυφαίες δυνάμεις στον κόσμο, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.

Οι αντίπαλοί του λένε πως το Brexit είναι μια τρέλα που θα εξασθενήσει τη Δύση, θα τορπιλίσει ό,τι έχει απομείνει από την παγκόσμια επιρροή της Βρετανίας, θα υπονομεύσει την οικονομία της και τελικά το Ηνωμένο Βασίλειο θα γίνει εξαιτίας του μια λιγότερο κοσμοπολίτικη ομάδα νησιών.

Πόσο «ενωμένο» είναι το Ηνωμένο Βασίλειο;

Αφού το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείψει σήμερα την Ενιαία Αγορά και την Τελωνειακή Ένωση, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα υπάρξει κάποια αναστάστωση στα σύνορα. Περισσότερη γραφειοκρατία σημαίνει μεγαλύτερο κόστος γι’ αυτούς που εισάγουν και εξάγουν αγαθά στα σύνορα ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου.

Το λιμάνι του Ντόβερ περιμένει πως η κίνηση θα μειωθεί στις αρχές Ιανουαρίου. Η πιο ανησυχητική περίοδος θα είναι από τα μέσα μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, όταν η κίνηση αυξάνεται και πάλι.

Αλλαγές στην καθημερινότητα

Η αποχώρηση από μια ένωση στην οποία ανήκε επί σχεδόν μισό αιώνα σημαίνει αλλαγές στα πάντα, από τα διαβατήρια για τα ζώα συντροφιάς και τους κανόνες για να έχουν οι Βρετανοί άδεια οδήγησης στην Ευρώπη, μέχρι τους κανόνες για τα δεδομένα.

Η υποστήριξη στην ανεξαρτησία της Σκωτίας έχει αυξηθεί, εν μέρει εξαιτίας του Brexit και εν μέρει εξαιτίας της Covid-19, απειλώντας την 300ετή πολιτική ένωση ανάμεσα στην Αγγλία και τη Σκωτία.

Η σκωτσέζα ηγέτης Νίκολα Στέρτζον έχει δηλώσει πως ένα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία θα πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά το πρώτο μέρος της επόμενης θητείας του αποκεντρωμένου σκωτσέζικου κοινοβουλίου, που αρχίζει την ερχόμενη χρονιά.

Αφού πέτυχε την παραμονή των Χριστουγέννων μια εμπορική συμφωνία ώστε να μην υπάρξει η μεγαλύτερη αναστάτωση που θα μπορούσε να υπάρξει, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επικαλέσθηκε τόσο τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ όσο και τον Τ. Σ. Έλιοτ.

«Τι γλυκιά θλίψη ο αποχαιρετισμός», είπε. «Αυτό που ονομάζουμε αρχή είναι συχνά το τέλος. Και για να υπάρξει ένα τέλος πρέπει να γίνει μια αρχή».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News