Το ημερολόγιο έγραφε 30 Ιουλίου 1966 και η Αγγλία σκαρφάλωνε για πρώτη -και τελευταία μέχρι σήμερα- φορά στην κορυφή του ποδοσφαιρικού Εβερεστ. Πενήντα τέσσερα χρόνια μετά, πέντε από τα 11 μέλη της ομάδας που σήκωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο στο «Ουέμπλεϊ» έχουν διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ, και τέσσερα από αυτά έχουν πεθάνει από την πιο συνηθισμένη μορφή άνοιας.

Ο 85χρονος Σερ Μπόμπι Τσάρλτον, θρύλος της εθνικής Αγγλίας και της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, είναι ο πέμπτος κρίκος αυτής της θλιβερής αλυσίδας. Το αποκάλυψε πριν από 20 μέρες η Telegraph με την άδεια της συζύγου του, Νόρμα Τσάρλτον. Τον περασμένο Ιούλιο «έφυγε» από τη ζωή ο μεγαλύτερος αδελφός του, Τζακ, ο οποίος είχε εκδηλώσει τα πρώτα συμπτώματα της νόσου στα 80 του χρόνια.

Τον Οκτώβριο απεβίωσε ο Νόμπι Στάιλς, σε ηλικία 78 ετών. Από άνοια κι αυτός. Οπως και ο Μάρτινς Πίτερς, σκόρερ του δεύτερου γκολ στον τελικό με τη Γερμανία, τον Δεκέμβριο του 2019, στα 76. Αλλά και ο Ρέι Γουίλσον, ο γηραιότερος ποδοσφαιριστής εκείνης της ενδεκάδας (32). Είχε διαγνωσθεί με Αλτσχάιμερ από το 2004 και πέθανε τον Μάιο του 2018, στα 80 του.

Αλλά και ο καθοδηγητής της πιο περήφανης ομάδας στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου, Σερ Αλφ Ράμσεϊ, που υπήρξε ποδοσφαιριστής πριν γίνει προπονητής, έζησε τα τελευταία του χρόνια στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ιπσουϊτς, ανήμπορος να θυμηθεί τα χρόνια της μεγάλης του δόξας. Αφησε την τελευταία του πνοή τον Απρίλιο του 1999, στα 79 του.

Δύο από εκείνους τους «ήρωες» δεν πρόλαβαν να γεράσουν. Ο αρχηγός, Μπόμπι Μουρ, «έφυγε» το 1993, στα 51 του, έπειτα από διετή μάχη με τον καρκίνο. Ο «Βενιαμίν» της εθνικής Αγγλίας του 1966, Αλαν Μπολ, πέθανε το 2007 από ανακοπή, σε ηλικία 61 ετών. Ενώ ο θρυλικός γκολκίπερ, Γκόρντον Μπανκς, βασανίστηκε πολύ στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Εξαιτίας ενός τροχαίου ατυχήματος έχασε σχεδόν ολοκληρωτικά την όρασή του, και τον Δεκέμβριο του 2015 γνωστοποίησε ότι πάσχει από καρκίνο στο συκώτι. Πάλεψε γενναία, έως τον Φεβρουάριο του 2019.

Πολλοί κάνουν λόγο για κάποια κατάρα, που χτύπησε την ομαδάρα του Ράμσεϊ. Αλλοι, πάλι, αναζητούν μια επιστημονική εξήγηση. Ιδίως για τα τόσα κρούσματα Αλτσχάιμερ. Τελευταία αναρωτήθηκε η Corriere della Sera: «Μπορεί τα χτυπήματα της μπάλας με το κεφάλι να σχετίζονται με την άνοια;».

Ο 78χρονος Τζεφ Χαρστ, σκόρερ τριών γκολ στον τελικό εναντίον της Δυτικής Γερμανίας κι ένας από τους τρεις εκείνης της «παρέας» που είναι ακόμη ζωντανοί, είναι κατηγορηματικός: «Δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. Κάθε μέρα διαβάζω για πρώην ποδοσφαιριστές που πάσχουν από άνοια. Το πρόβλημα δεν είναι οι δύο τρεις κεφαλιές που επιχειρεί ένας παίκτης κατά τη διάρκεια των αγώνων, αλλά οι δεκάδες που κάνει, καθημερινά και επί πολλές ώρες, στις προπονήσεις».

Το ίδιο πιστεύει και ο κορυφαίος σκόρερ στα χρονικά της Πρέμιερ Λιγκ και άλλοτε αρχηγός της εθνικής Αγγλίας, Αλαν Σίρερ. Το 2017 πρωταγωνίστησε σε ντοκιμαντέρ του BBC με θέμα την άνοια και το κατά πόσον αυτή συνδέεται με τα χτυπήματα της μπάλας με το κεφάλι. «Για κάθε γκολ που πέτυχα, είχα εξασκηθεί πάνω από 100 φορές στην προπόνηση. Ανήκω, μάλλον, στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Η μνήμη μου είναι χάλια. Οταν είσαι επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, περιμένεις οτι στα χρόνια που θα έρθουν, θα έχεις προβλήματα με τα γόνατα, τους αστραγάλους, ή την πλάτη σου. Ποτέ, όμως, δεν είχα σκεφτεί πως το ποδόσφαιρο μπορεί να σχετίζεται με παθήσεις του εγκεφάλου», τόνισε ο (50χρονος, σήμερα) παλαίμαχος ποδοσφαιριστής.

Την ίδια χρονιά, στο ραδιόφωνο του BBC, o Σκωτσέζος Ιαν Σεντ Τζον, που αγωνίστηκε στη Λίβερπουλ επί μια δεκαετία (1961-1971), υπογράμμισε πως γνωρίζει αρκετούς παίκτες των ’50s και των ’60s που εμφάνισαν άνοια ή άλλες εγκεφαλικές παθήσεις. Ανάμεσά τους, και συμπαίκτες του στην ομάδα του Μέρσεϊσαϊντ επί Σάνκλι. Κι έδωσε μια εξήγηση γι’ αυτό το φαινόμενο: «Οι ποδοσφαιριστές της εποχής μου, και οι παλαιότεροι, συνήθιζαν να παίζουν με μεγάλες, βαριές μπάλες. Ηταν δύσκολο, ακόμη και να τις σηκώνεις με τα πόδια, ή να τις πετάς με τα χέρια από τη γραμμή του πλάγιου άουτ».

Πράγματι, εκείνες οι μπάλες με τη σκληρή δερμάτινη επιφάνεια και τα κορδόνια, που στη βροχή ή στο χιόνι γίνονταν ασήκωτες, πονούσαν σε κάθε κεφαλιά. Και στην Αγγλία το παιχνίδι με το κεφάλι ήταν πολύ διαδεδομένο. Οι νέου τύπου, πολύ ελαφρύτερες, με συρραμμένα μπαλώματα από συνθετικό δέρμα σε σχήμα πεντάγωνου, εξάγωνου, ή τρίγωνου, οι οποίες δεν απορροφούσαν το νερό, λανσαρίστηκαν μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’60.

Ενα Μουντιάλ αργότερα, το 1970 στο Μεξικό, μεσουράνησε ο Τζεφ Αστλ, ο οποίος απεβίωσε το 2002, σε ηλικία μόλις 59 ετών. Ηταν ο πρώτος παίκτης του οποίου ο θάνατος αποδείχτηκε, ιατροδικαστικά, πως οφειλόταν σε «χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια, γέννημα εγκεφαλικού τραύματος που προκλήθηκε από τις πολλές δυνατές κεφαλιές που έκανε στην καριέρα του». Οι γιατροί είχαν πει οτι ο εγκέφαλός του έμοιαζε με 90χρονου. Η κόρη του, η οποία το 2015 δημιούργησε το Ιδρυμα «Τζεφ Αστλ» με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τους εγκεφαλικούς τραυματισμούς στο ποδόσφαιρο, είχε ζητήσει οικονομική βοήθεια, εν είδει αποζημίωσης. Εκείνη την εποχή, ακόμη και οι κορυφαίοι παίκτες κέρδιζαν αρκετά για μια άνετη ζωή όσο έπαιζαν μπάλα. Υστερα, έπρεπε να δουλέψουν για να επιβιώσουν. Κανείς, όμως, δεν της έδωσε σημασία.

Η επιστήμη δεν έχει, πια, καμία αμφιβολία: οι ποδοσφαιριστές έχουν πενταπλάσιες πιθανότητες να νοσήσουν από Αλτσχάιμερ, και διπλάσιες να πάθουν Πάρκινσον. Αμερικανική έρευνα του 2018 έδειξε οτι οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (TBI), όπως αυτές που συμβαίνουν συχνά στο ράγκμπι, στο αμερικανικό φούτμπολ, στην πυγμαχία και σε άλλα αθλήματα επαφής, επιταχύνουν την εκδήλωση της νόσου έως και κατά εννέα χρόνια.

Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία των ΗΠΑ απαγόρευσε, πέρυσι, σε παίκτες 10 ετών και κάτω να κάνουν κεφαλιές. Η FIFA και η UEFA έχουν παραγγείλει σχετικές μελέτες. Αλλά, στο μεταξύ, πληθαίνουν οι ποδοσφαιριστές που πληρώνουν τη μεγάλη τους αγάπη με την υγεία τους και τη ζωή τους. Οπως ο Γκερντ Μίλερ. Στις 3 Νοεμβρίου ο γερμανός «στράικερ» έκλεισε τα 75 σε γηροκομείο της Βαυαρίας, βυθισμένος στη λήθη. Η άνοια τον χτύπησε πολύ νωρίς, μόλις στα 63 του χρόνια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News