Ο γάλλος καθηγητής Σαμουέλ Πατί έδειξε στην τάξη του χιουμοριστικά σκίτσα με τον Μωάμεθ, ζητώντας από όσους μαθητές του θίγονται να αποχωρήσουν. Το πλήρωσε με τη ζωή του. Οι σκιτσογράφοι του Charlie Hebdo επίσης πλήρωσαν με τη ζωή τους το χιούμορ που έκαναν με τα σκίτσα τους για τον Μωάμεθ.

Είναι όντως επικίνδυνο ή απαγορευμένο να αναπαραστήσει κάποιος τη μορφή του ιδρυτή της ισλαμικής θρησκείας; Η γαλλική Monde επιχείρησε να δώσει κάποιες απαντήσεις, αλλά και να φωτίσει τις διαφορές σιιτών και σουνιτών.

Το Κοράνι, όπως σημειώνει καταρχάς η γαλλική εφημερίδα, δεν απαγορεύει την αναπαράσταση του Μωάμεθ ή των ανθρώπων γενικά.

Γράφτηκε όμως σε μια εποχή, τον 7ο αιώνα μ.Χ., κατά την οποία η τέχνη γενικά ήταν απούσα από την αραβική κοινωνία. Μνημονεύεται μόνο μία φορά, σε σημείο όπου το Κοράνι καλεί τους πιστούς να απέχουν από τρεις «επινοήσεις του Σατανά»: το κρασί, τα τυχερά παιχνίδια και τα είδωλα, δηλαδή τα παγανιστικά αγάλματα.

Ενα λίγο μεταγενέστερο σώμα κειμένων με λόγους και έργα του Μωάμεθ, η Σούνα, επίσης δεν απαγορεύει την αναπαράσταση του Προφήτη, ωστόσο θεωρεί ύποπτη την αναπαράσταση ανθρώπων και ζώων. Εκεί περιγράφονται τρεις στάσεις κατά αυτών των έργων: ανοχή στην ύπαρξη με αποχή από τη δημιουργία, καταδίκη, καταστροφή.

Το σκεπτικό είναι ότι ο δημιουργός τους απομιμείται το έργο του Θεού, δίνοντας πνοή σε δικά του έργα. Αυτό εξηγεί και την αποδοχή της φωτογραφίας ή του κινηματογράφου (εκτός από κάποιους πολύ αυστηρούς ουαχαμπίτες), γιατί οι δύο τέχνες απλώς αναπαράγουν τα έργα του Θεού.

Στους αιώνες που ακολούθησαν, ο Μωάμεθ απεικονίζεται πολύ συχνά σε μινιατούρες, χειρόγραφα και άλλα έργα. Τον βλέπουμε σε τυπικές αναπαραστάσεις, όπως σε θρόνο με αγγέλους, ενώ σε περσικό έργο του 14ου αιώνα τον βλέπουμε μαζί με τον Ιησού (προφήτη για το Ισλάμ).

Τον 15ο αιώνα αρχίζει να αποκρύπτεται το πρόσωπο του Μωάμεθ, μια επιλογή που μάλλον έχει να κάνει με την επικράτηση ενός μυστικιστικού ρεύματος, παρά με ρητή απαγόρευση από θεολόγους, εξηγεί ιστορικός της τέχνης. Με αυτόν τον τρόπο εικονίζεται ως σήμερα σε παιδικά βιβλία Θρησκευτικών στο Ιράν.

Πιο κοντά στις ημέρες μας, οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις λιγοστεύουν, αλλά ο μουσουλμανικός κόσμος κατακλύζεται από εικόνες του Προφήτη και μεγάλων ιμάμηδων, δημιουργήματα της πίστης του λαού. Οι σιίτες κληρικοί, όπως στο Ιράν, ανέχονται αυτές τις δημιουργίες, δεν απαγορεύουν την κατοχή τους ή την επίδειξή τους, αλλά απαγορεύουν την προσευχή ενώπιον αυτών των εικόνων.

Αντιθέτως, στο σουνιτικό Ισλάμ (Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Τουρκία κ.λπ.) εξακολουθεί η εχθρότητα κατά της αναπαράστασης του Μωάμεθ, ο οποίος αναπαριστάται με αφηρημένες μορφές ή δεν εικονίζεται καθόλου, ώστε η έμφαση να δοθεί στο κείμενο που μιλά για τη ζωή και το έργο του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News