Εγκατέλειψε τα εγκόσμια μόλις μία μέρα μετά τον άνδρα της. Η Λέα Βέρτζινε, μία από τις κορυφαίες ιστορικούς και κριτικούς της τέχνης στην Ιταλία, που αφιέρωσε τη ζωή της σε πρωτοποριακές αισθητικές αναζητήσεις, απεβίωσε το πρωί της περασμένης Τρίτης στο Μιλάνο, μερικές ώρες μετά τον χαμό του Εντσο Μάρι, του θρυλικού ιταλού σχεδιαστή και συντρόφου της τα τελευταία πενήντα χρόνια.

«Ο απαραίτητος βράχος μου», απαντούσε εκείνη σε όσους τη ρωτούσαν για τη σχέση τους και την κοινή ζωή τους, κατά την οποία υπήρξαν ένα από τα πιο δημιουργικά ζευγάρια της Ιταλίας. Αφότου διαγνώστηκαν θετικοί στον κορονοϊό, διακομίστηκαν στο Νοσοκομείο Σαν Ραφαέλε του Μιλάνου, αφήνοντας, τελικά, σχεδόν μαζί την τελευταία τους πνοή σε ηλικία 88 χρόνων ο Εντσο Μάρι και 82 ετών η Λέα Βέρτζινε.

Μεταξύ τους γνωρίστηκαν κάποια στιγμή κατά τη δεκαετία του 1960 και ερωτεύτηκαν παράφορα. Αλλά ήταν αμφότεροι ήδη παντρεμένοι, με αποτέλεσμα να κατηγορηθούν, στην αυστηρά καθολική Ιταλία εκείνης της εποχής, για μοιχεία, όπου δεν δίνονταν τότε διαζύγια. Αυτό τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν τη Νάπολη και να μετακομίσουν στο Μιλάνο, όπου παντρεύτηκαν τελικά το 1978.

«Απωλέσαμε ακόμα έναν πυλώνα του ιταλικού πολιτισμού, αλλά το έργο της στην κριτική της τέχνης και στην επιμέλεια αμέτρητων εκθέσεων αφήνει ένα βαθύ αποτύπωμα», δήλωσε ο Ντάριο Φραντσεσκίνι, υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού της Ιταλίας, λίγες ώρες μετά τον θάνατο της Λέα Βέρτζινε. «Αυστηρή, απότομη, ενίοτε πνευματώδης ενίοτε σκληρή. Αυτή ήταν η Λέα Βέρτζινε, κατά κόσμον Λέα Μπουονκριστιάνο, που γεννήθηκε στη Νάπολη το 1938», σημείωσε από την πλευρά του ο Στέφανο Μπούτσι, πολιτιστικός συντάκτης της Corriere della Sera.

Και ως κριτικός της τέχνης και ως επιμελήτρια πρωτοποριακών για την εποχή τους εκθέσεων, η Βέρτζινε στόχευε κυρίως στην ανάδειξη του (επί χρόνια υποτιμημένου) ρόλου και της δράσης των γυναικών δημιουργών στα σύγχρονα καλλιτεχνικά φαινόμενα. Με τα κείμενά της και με τις εκθέσεις της έδωσε πρωτοφανή ώθηση τόσο στην κριτική προσέγγιση όσο και στην επαναξιολόγηση της τέχνης γένους θηλυκού και αυτό εξηγεί γιατί ήταν επίσης γνωστή ως «η κριτικός των γυναικών» καλλιτεχνών, αν και η ίδια θεωρούσε τον χαρακτηρισμό «περιοριστικό».

Οσον αφορά τη φιλοσοφία της Λέα Βέρτζινε για την τέχνη ανεξαρτήτως φύλου, την εξήγησε πέρυσι κατά τη διάρκεια μιας μακροσκελούς συνέντευξης, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, πως «η τέχνη δεν είναι αναγκαία. Είναι το περιττό. Και το περιττό είναι αυτό που χρειαζόμαστε για να είμαστε λίγο ευτυχισμένοι ή λιγότερο δυστυχισμένοι. Δεν μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε την τέχνη στη ζωή. Τέχνη και ζωή ναι, με την έννοια ότι αφιερώνεσαι σε αυτήν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η τέχνη μπορεί να σε βοηθήσει στη ζωή. Είναι ένα καταφύγιο, μια άμυνα. Κάτι σαν βενζοδιαζεπίνη κατ’ αυτή την έννοια».

Καταφύγιο για τη Λέα Βέρτζινε, πέρα από την τέχνη, αποτέλεσε αναμφίβολα και ο σύντροφός της Εντσο Μάρι, «ο ασκητής του ορθολογικού, αποδοτικού και ηθικού σχεδιασμού», σύμφωνα με τον Αουρέλιο Ματζιστά της La Repubblica. Στη διάρκεια της πολυετούς καλλιτεχνικής πορείας του σχεδίασε από επιτραπέζια ημερολόγια, ξύλινα παζλ, μαχαιροπίρουνα, κατσαρόλες, στίφτες, ζαχαριέρες και σταχτοδοχεία, έως καρέκλες, πολυθρόνες και τραπεζαρίες, κρεβάτια και ντιβάνια, περισσότερα από 2.000  αντικείμενα, αρκετά από τα οποία αποτελούν πλέον κατεξοχήν δείγματα του περίφημου ιταλικού design.

Πέρα από πρωτοπόρος σχεδιαστής, ο Μάρι υπήρξε επίσης αρχιτέκτονας, γραφίστας, ζωγράφος και γλύπτης, αλλά και θεωρητικός του σχεδιασμού, ο οποίος ως καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου εξηγούσε στους φοιτητές του πως περισσότερο πρέπει να τους απασχολεί όχι η αισθητική, αλλά η λειτουργικότητα, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «τα αντικείμενα δεν πρέπει να αρέσουν σε όλους, αλλά πρέπει να τους εξυπηρετούν όλους».

Πριν από λίγους μήνες ο δήμος της ιταλικής μητρόπολης προέβη στις απαραίτητες διαδικασίες για την αποδοχή της δωρεάς του τεράστιου και πολύτιμου αρχείου του. Πριν από μερικές ημέρες εγκαινιάστηκε στο Triennale Design Museum του Μιλάνου μια αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στο έργο του σχεδιαστή, όπως αυτό εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια έξι δεκαετιών.

Στόχος των επιμελητών είναι να προσφέρουν στο κοινό τη δυνατότητα να αντιληφθεί τι εννοούσε ο Εντσο Μάρι όταν υποστήριζε πως ο σχεδιασμός είναι μια εμπειρία που απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες και χαρακτηρίζεται από λάθη και αποτυχίες. «Ανταποκρίνεται σε μια βαθιά ανθρώπινη παρόρμηση, όπως το ένστικτο της επιβίωσης, η πείνα, το σεξ» και αναφέρεται «σε μια δραστηριότητα που περιλαμβάνει όλες τις πρακτικές, την ώρα που η ανθρωπότητα επιδιώκει να βελτιώσει τα πρότυπά της», εξηγούσε ο ίδιος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News