«ΠΑΣΟΚ, ωραία χρόνια! Έβηχες και σε βγάζανε στην σύνταξη»: η Μαριλού της Λυδίας Φωτοπούλου στην «Τούρτα της μαμάς» που ξεκίνησε να προβάλλεται στην ΕΡΤ, είναι κάτι μεταξύ Ντένης Μαρκορά και Σάσας Παπαδήμα. Είναι ρόλος αβανταδόρικος και καλογραμμένος -και όποιος έχει δει λίγη ελληνική τηλεόραση την δεκαετία του ‘90 και του 2000 ξέρει πως τέτοιοι ρόλοι, εκτός από μια ταλαντούχα ηθοποιό, χρειάζονται και ένα αναφορικό, ποπ μπιζού για να πετύχουν. Για την Ντένη, ήταν ο Παναθηναϊκός. Για την Μαριλού, είναι το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ ως ανάμνηση μιας περιόδου που έχει τελειώσει, ένας μικρός φόρος τιμής σε μια Ελλάδα που έχει αλλάξει ριζικά. Τότε που «έβρεχε στην φτωχογειτονιά και σβήναν τα κοχίμπα».

Η εξιδανίκευση του παρελθόντος, η νοσταλγία με την οποία ενίοτε προσεγγίζουμε την πολιτική, ξεκίνησε όταν το σύστημα που γνωρίζαμε ως κανονικότητα κατέρρευσε μπροστά στα μάτια μας. Ειδικά για όσους μεγάλωσαν στο μεταίχμιο, έχοντας προλάβει να ζήσουν ως έφηβοι ή ως νεαροί ενήλικες τις ανέσεις της Μεταπολίτευσης. Σήμερα, η γενιά ανάμεσα στα 25 και στα 35 μένει στο σπίτι των γονιών της ή νοικιάζει κάποιο μικρό διαμέρισμα σε μια πολυκατοικία που χτίστηκε επί Επταετίας. Εχει τουλάχιστον ένα πτυχίο στην πλάτη της και πληρώνεται στις χαμηλότερες κλίμακες -αν πληρώνεται. Η ταραχώδης περίοδος της κρίσης και η πανδημία στο καπάκι άφησαν κατάλοιπα ματαιότητας: ό,τι κι αν γίνει, όσο κι αν προσπαθήσουμε, τίποτα δεν αλλάζει. Το παρελθόν λειτουργεί ως νοητό happy place, βοηθάει στην επιβίωση.

Στον προοδευτικό χώρο, ανεξαρτήτως ηλικίας, η ματαιότητα συνάντησε την παραίτηση. Καλώς ή κακώς, όταν το ΠΑΣΟΚ έχασε (όταν έχασε στα πάντα, και στην εξουσία και στην νοοτροπία), το σχήμα που το διαδέχτηκε δεν γράπωσε την ευκαιρία που του δόθηκε: όσο σκληρό κι αν ακούγεται για τον ΣΥΡΙΖΑ, τα τέσσερα χρόνια του στην κυβέρνηση άφησαν τέτοιο αποτύπωμα που έχουν δίκιο όσοι λένε ότι τον Ιούλιο του 2019 το αποτέλεσμα προέκυψε περισσότερο από την γενικευμένη τάση «να φύγουν αυτοί». Και η υπόσχεση (ή η απειλή) ότι θα ξαναγυρίσουν δίνει και σήμερα, ενάμιση χρόνο αργότερα, άφεση στη ΝΔ για μια σειρά λαθών και παρεμβάσεων που, σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή, θα είχαν προκαλέσει σημαντική φθορά. Το μνημονιακό δόγμα ΤΙΝΑ (There Is No Alternative), που ανέδειξε την λιτότητα ως μοναδική συνταγή απέναντι στην οικονομική κατάρρευση, επιστρέφει με άλλη μορφή, λέγοντας στους ψηφοφόρους ότι δεν υπάρχουν επιλογές αντιπολίτευσης.

Και το ΠΑΣΟΚ; Το 2002, το δίδυμο Ρήγας-Αποστόλου, αυτό που φέτος παρουσιάζει την Μαριλού, έγραφε τους «Στάβλους της Εριέτας Ζαΐμη». Στις γυναικείες φυλακές του Καλάμου, η Φώτω Μπαρτζώκα της Χρυσούλας Διαβάτη ήταν φανατική πασόκα. Όχι με τον ίδιο τρόπο που θα ήταν ΠΑΣΟΚ σήμερα. Οι διασυνδέσεις της στην κυβέρνηση την βοηθούσαν να ξελασπώσει και η διαμάχη της με την νεοδημοκράτισσα συγκρατούμενη είχε επίκεντρο τα ρουσφέτια. Αγαπούσε το ευρώ, την ΕΕ και τις πολιτισμικές προσμίξεις, ήθελε οι συγκρατούμενές της να τρώνε μεγάλες, αμερικάνικες μπριζόλες t-bone: ήταν ό,τι χειρότερο από το ΠΑΣΟΚ και ό,τι καλύτερο μαζί. Μια κωμική υπερβολή που ζούσε ανάμεσά μας, αποτύπωμα της εποχής της.

Σήμερα η Μπαρτζώκα δεν θα νοσταλγούσε την εποχή του ΠΑΣΟΚ, θα είχε βρει κάτι άλλο να ασχολείται. Πολλοί που τα «πράσινα χρόνια» έκαναν το ίδιο, βολεύτηκαν στο ΤΙΝΑ της μιας ή της άλλης πλευράς. Στην πραγματικότητα, όμως, όσοι δεν της μοιάζουν είναι περισσότεροι: μπορεί κάποτε να το ψήφισαν, έστω και μια φορά, αλλά δεν είναι «μόνο ΠΑΣΟΚ, τίποτα άλλο». Διαχέονται σε όλον τον κεντροαριστερό χώρο, δεν κοιμόντουσαν με τον ήλιο πάνω από το κεφάλι τους, δεν έχουν σήμερα ήχο κλήσης το «Θα τον μεθύσουμε τον ήλιο», δεν είναι meme στο Ιντερνετ. Είναι απογοητευμένοι, γιατί η δική τους καθημερινότητα (το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η μείωση της γραφειοκρατίας, επί της ουσίας η δημιουργία μιας νέας μεσαίας τάξης που να τους περιλαμβάνει) δεν είναι στην πραγματικότητα ατζέντα κανενός —μόνο παρεμπιπτόντως. Και προετοιμάζονται: το κενό που υπάρχει ανάμεσα στη ΝΔ και στον ΣΥΡΙΖΑ κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα γεμίσει. Το αν θα είναι με το ΠΑΣΟΚ ή χωρίς αυτό εξαρτάται από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Μόνο του πρέπει να καταφέρει να ξεπεράσει την στερεοτυπική εικόνα που δημιουργήθηκε γι’ αυτό.

Αν το πάρουν χαμπάρι και στο Κίνημα Αλλαγής, που αντί να δουλεύουν για να αξιοποιήσουν την ευκαιρία που τους δίνεται ξανά έχουν βγει στην γύρα για να μετρήσουν τις υποψηφιότητές τους ένα χρόνο πριν τις εσωκομματικές εκλογές, μπορεί και κάτι να γίνει. Το ΤΙΝΑ είναι πολύ απειλητικό. Πιο απειλητική, όμως, είναι η ανάμνηση των σβησμένων κοχίμπα όταν βρέχει στην φτωχογειτονιά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News