Η επίσκεψη στο γερμανικό ομοσπονδιακό υπουργείο Οικονομικών στο Βερολίνο δεν είναι κάτι που προσπερνάς. Κι αν δεν σου κάνει τόσο μεγάλη εντύπωση η επιβλητική εξωτερική, πέτρινη, όψη του κτιρίου, δεν μένεις ασυγκίνητος από το δαιδαλώδες εσωτερικό με τους τεράστιους διαδρόμους –αθροίζουν λένε στα 6,8 χιλιόμετρα– και τις εκατοντάδες πόρτες, τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη με τη συμμετρία του χάρακα. Σαν να περπατάς σε σκηνικό ψυχροπολεμικής ταινίας με σκοτεινά πλάνα κτιρίων και γραφείων, μνημείων ομοιομορφίας με αέρα ντεμοντέ και μια βαριά ατμόσφαιρα.

Εκείνο όμως που ίσως κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση στο παλιό λημέρι του Σόιμπλε –που επιλέχθηκε, στη νεότερη γερμανική ιστορία, να στεγάσει το υπουργείο Οικονομικών παρά τη βαριά του κληρονομιά ως, αρχιτεκτονικό σύμβολο του γοήτρου του Γ΄ Ράιχ όταν κτίστηκε το 1935, αρχηγείο του Γκέρινγκ, στέγη του υπουργείου Αεροπορίας του χιτλερικού καθεστώτος και κυβερνητικό κτίριο της Ανατολικής Γερμανίας– είναι η απόλυτη τάξη και η εκκωφαντική ησυχία.

Υποθέτω πως σε κάποια από τα περίπου 2.100 γραφεία που διαθέτει το κτίριο, γνωστό πλέον ως Detlev Ro­hwed­der Haus, ακούγοντας βήματα περαστικών υπαλλήλων και στελεχών να πλησιάζουν και να σβήνουν στους μεγάλους ατέλειωτους διαδρόμους, ο διάδοχος του Βόλφγκανγκ (Σόιμπλε), ο Ολαφ Σολτς και το επιτελείο του, μερόνυχτα τώρα, μετρούν και ξαναμετρούν τα δισεκατομμύρια που καταβροχθίζει, με ρυθμό πολυβόλου, η Covid -19: τα φορολογικά έσοδα μειώνονται, οι δαπάνες αυξάνονται και το ιερό δισκοπότηρο των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και των πλεονασμάτων πάει περίπατο (ακόμη και) για τη Γερμανία.

Για πόσο; Εγώ θα στοιχημάτιζα για λίγο. Για την ακρίβεια, τόσο όσο και για τόσο όσο. Γιατί; Επειδή das ist Berlin.

Για  τη Γερμανία η δημοσιονομική σύνεση, τα πλεονάσματα είναι κάτι σαν τον αέρα που αναπνέουν. Ακόμα και εάν υπό την πίεση της πανδημίας και της προεκλογικής περιόδου –12 μήνες απομένουν μέχρι το φθινόπωρο του 2021– χαλαρώσουν τα δημοσιονομικά ιερά, η κεντρική φιλοσοφία του fiscal prudency δεν θα εγκαταλειφθεί, ούτε εντός και σίγουρα όχι εκτός συνόρων (βλέπε στάση προς ευρωπαίους εταίρους εκεί στον Νότο). Κι ενώ το χρήμα διατίθεται με αφθονία επί του παρόντος για να μην καταρρεύσουν μαζικά, και προεκλογικά, γερμανικές επιχειρήσεις, το σχέδιο της επόμενης μέρας για ένα γρήγορο και αποτελεσματικό συμμάζεμα καταστρώνεται με ταχύτητα, με την καλβινιστική μενταλιτέ να εργάζεται, υπομονετικά, στο παρασκήνιο.  Είναι όμως βέβαιο πως θα προσπαθήσουν, γρήγορα ή λίγο αργότερα, με νύχια και με δόντια, να επιστρέψουν στη δημοσιονομική ισορροπία, που τους εξασφαλίζει την οικονομική ηγεμονία στην ΕΕ και την ασφάλεια να δαπανούν όταν προκύπτει μια μεγάλη στραβή. Δεν είναι τυχαίο ότι για να ταρακουνηθεί η δημοσιονομική ορθοδοξία της μεταπολεμικής Γερμανίας απαιτήθηκε μια στραβή επιπέδου πανδημίας που συμβαίνει μια φορά στα 100 χρόνια και αν…

Σε αυτή λοιπόν την πρωτόγνωρη συγκυρία, ο Ολαφ Σολτς οδεύει προς έναν ελλειμματικό προϋπολογισμό για το 2021 γράφοντας ιστορία… Και κάτω από τις «φτερούγες» της γερμανικής απόκλισης, θα αποκλίνει όλη η Ευρώπη και εμείς φυσικά, που επίσης αναμένεται να καταθέσουμε το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2021 σε λίγες μέρες (είθισται μέχρι την πρώτη Δευτέρα κάθε Οκτώβρη).

Μάλιστα, την Τρίτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά χειρός Ντομπρόβσκις και Τζεντιλόνι, έστειλε οδηγίες προς ναυτιλλομένους, με κατευθύνσεις προς τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης ενόψει της σύνταξης και κατάθεσης των προσχεδίων των προϋπολογισμών του 2021 από τα κράτη-μέλη. Στην επιστολή, λοιπόν, που έλαβε και ο Χρήστος Σταϊκούρας, (στο δικό μας κτίριο του ελληνικού υπΟικ με την ξεχωριστή «χουντική» αισθητική του), επισημαίνεται ότι προβλέπεται δημοσιονομική ευελιξία και το 2021. Δίνονται σαφείς κατευθύνσεις ότι τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας πρέπει να είναι στοχευμένα και προσωρινά και να επανεξετάζονται τακτικά. Κοινώς, να «θερμομετρούμε» διαρκώς τη δημοσιονομική πολιτική και τους στόχους, με την Κομισιόν να προειδοποιεί ότι, με πρώτο σταθμό τις φθινοπωρινές της προβλέψεις, θα αξιολογηθεί η ποιότητα των μέτρων που σχεδιάζονται. Δηλαδή, πόσο επαρκή είναι για την αντιμετώπιση της κρίσης, πόσο συμβάλλουν στη διαμόρφωση συνθηκών για ταχύτερη ανάκαμψη, στο πλαίσιο των πακέτων ανάκαμψης που προωθεί η Κομισιόν (Next Gen & διαρθρωτικά ), πόσο λαμβάνουν υπόψη δημοσιονομικούς περιορισμούς… Οπως άλλωστε αναφέρεται «υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών ως προς τα οικονομικά, τα δημοσιονομικά και τα κοινωνικά και τα μέτρα θα πρέπει να είναι κομμένα και ραμμένα στη συγκεκριμένη κατάσταση».

Κοινώς, δεν είμαστε όλοι ίδιοι και δεν κάνουμε ό,τι μας φωτίσει. Υπάρχουν όρια, υπάρχουν και κανόνες.

Είναι δε σαφές το μήνυμα πως η δημοσιονομική χαλαρότητα θα επανεξεταστεί την άνοιξη του 2021 καθώς η αβεβαιότητα συνεχίζεται, κυριαρχεί και θα κυριαρχεί μέχρι να έχουμε εμβόλια και φάρμακα. Κάτι που, όπως μεταξύ άλλων σημείωσε χθες ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας, οι επιστήμονες προβλέπουν ότι θα γίνει περίπου στα μέσα του 2021 καθιστώντας, μέχρι τότε, όλες τις προβλέψεις παρακινδυνευμένες.

Η μοναδική ίσως βέβαιη πρόβλεψη είναι ότι μόλις η πανδημική κρίση εκτονωθεί θα ξεκινήσει ο πραγματικός Γολγοθάς για τις πιο αδύναμες οικονομίες της ευρωζώνης. Αργά ή γρήγορα οι δαπάνες τού σήμερα θα γίνουν φόροι ή περικοπές του αύριο, όπως πολύ εύστοχα σημείωνε πρόσφατα ο έλληνας αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θεόδωρος Σκυλακάκης, καθώς είναι δεδομένο πως η επιστροφή στα πλεονάσματα και σε μια ταχύρρυθμη ανάπτυξη θα είναι μονόδρομος για χώρες με το χρέος το δικό μας.

Την ίδια στιγμή μια νέα τάξη θα διαμορφώνεται στις αγορές, όπου η ανάληψη ρίσκου από τους επενδυτές θα σταθμίζεται με διαφορετικά, μετά Covid, κριτήρια. Και στο περιβάλλον αυτό, για μια χώρα όπως η Ελλάδα θα απαιτηθούν ισχυρά δείγματα γραφής δημοσιονομικής σύνεσης και ικανότητας παραγωγής ανάπτυξης, ώστε να διασφαλιστεί η ισορροπία στην μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους μας που ελπίζουμε να μην σπάσει το φράγμα του 200% του ΑΕΠ.

Σε όλο αυτό το σκηνικό, εκείνο που θα περισσεύει με βεβαιότητα είναι ο μεγάλος κίνδυνος μιας μακροχρόνιας στασιμότητας. Κίνδυνος μεγάλος ειδικά για τις χώρες του Νότου και ειδικά εάν στο παλιό αρχηγείο του Σόιμπλε επικρατήσει γρήγορα ή αργότερα ο πανικός της επιστροφής στην θρησκευτική δημοσιονομική ορθοδοξία με ρυθμό που δεν θα σηκώσουν οι πολυτραυματισμένες οικονομίες –και κοινωνίες– του Νότου.

Αυτό θα είναι το κακό σενάριο.

Στο καλό σενάριο, ίσως η σύγχρονη γερμανική πολιτική ελίτ κάνει τη διαφορά: παίρνοντας παράδειγμα από τη λογική που υιοθετήθηκε το 1999 με την επιλογή του ιστορικού κτιρίου Detlev Ro­hwed­der Haus ως τη νέα στέγη του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, όταν αυτό μεταφέρθηκε από την Βόννη στο Βερολίνο. Το κτίριο δεν κατεδαφίστηκε, όπως ανέφεραν δημοσιεύματα της εποχής, αλλά προτιμήθηκε να διατηρηθεί και να αναβιώσει «ως προειδοποίηση προς τις μελλοντικές γενιές να μην ξεχνούν τις μαύρες σελίδες της γερμανικής ιστορίας».

Ισως έτσι λοιπόν μια σύγχρονη –post Covid– Γερμανία να κάνει όντως τη διαφορά: να διδαχθεί από τα λάθη της κρίσης χρέους των προηγούμενων ετών και να δράσει πιο γενναιόδωρα, πιο κοντά στα γρήγορα και ευέλικτα αντανακλαστικά του φιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου, για την επιτυχημένη ανάρρωση της ευρωπαϊκής οικονομίας από την πανδημική κρίση με τις λιγότερες δυνατές αρνητικές συνέπειες για όλους.

Challenge accepted;

Αυτό θα το δείξει μόνον ο χρόνος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News