Τα απομνημονεύματα του Πολ Γκογκέν έχουν μελετηθεί εδώ και πολλά χρόνια, δεν ήταν όμως γνωστή η ακριβής τοποθεσία όπου βρίσκονταν τα πρωτότυπα χειρόγραφα του ζωγράφου με τίτλο «Avant et Après» («Πριν και μετά») και η ανακάλυψή τους εξέπληξε τους ειδικούς.

Αλλά τώρα επιβεβαιώθηκε ότι τα απομνημονεύματα του Γκογκέν, ήδη πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν σε ιδιωτική συλλογή στη Βρετανία, γράφει η Telegraph. Και για πρώτη φορά, το κοινό θα μπορεί να τα δει στο σύνολό τους, αφού δόθηκαν στο βρετανικό κράτος έναντι φόρου κληρονομιάς ύψους 6,5 εκατ. λιρών (περίπου 7,1 εκατ. ευρώ).

Το «πολύ παράξενο» έργο του Πολ Γκογκέν θα παρουσιαστεί την επόμενη άνοιξη στην γκαλερί Courtauld του Λονδίνου, όταν ανοίξει και πάλι μετά τα έργα ανακαίνισης, και η μελέτη του θα μπορούσε να ρίξει νέο φως στη ζωή και το έργο του ζωγράφου.

Οι ειδικοί τέχνης έμειναν έκπληκτοι όταν ανακάλυψαν ότι το αυθεντικό σημειωματάριο του ζωγράφου με τα γραπτά και τα σχέδιά του είχε έρθει στη Βρετανία πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και βρισκόταν σε ιδιωτική συλλογή.

Το έργο, το οποίο ολοκληρώθηκε από τον καλλιτέχνη στην καλύβα του, στο Χίβα Οβα, ένα απομακρυσμένο νησί της Πολυνησίας, τον Φεβρουάριο του 1903, μόλις δύο μήνες πριν από τον θάνατό του σε ηλικία  54 ετών, περιέχει άγρια «καρφιά» για άλλους καλλιτέχνες, κριτικούς και ειδικά αποσπάσματα για τον φίλο του Βίνσεντ βαν Γκογκ.

Στα απομνημονεύματά του ο Γκογκέν αναφέρει ότι είδε τον Βαν Γκογκ να κόβει το αφτί του, μια δοκιμασία που έθεσε τέλος στη συνεργασία των δύο ζωγράφων. Στο κείμενό του ο Γκογκέν κατηγορεί τον Βαν Γκογκ και αποστασιοποιείται από το περιστατικό.

Το περίφημο σημειωματάριο ήρθε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1934 με τον Εριχ Γκέριτς, έναν γερμανό υφασματέμπορο που διέφυγε από τους Ναζί, και κατέληξε στα χέρια του απογόνου του, Τόμας Γκέριτς, ο οποίος το πρόσφερε στην γκαλερί Courtauld.

«Κανείς δεν γνώριζε ότι ήταν εδώ», δήλωσε ο Ερνστ Βέγκελιν βαν Κλερμπέργκεν, επικεφαλής της γκαλερί, ο οποίος χαρακτήρισε το έργο «εντυπωσιακό» και πρόσθεσε: «Ηταν κρυμμένο, για πάνω από 100 χρόνια τώρα, και ποτέ δεν έχει εκτεθεί. Είναι ένα πολύ περίεργο ντοκουμέντο».

Ο Βαν Κλερμπέργκεν εξήγησε ότι στα απομνημονεύματα, για τα οποία ο Γκογκέν δηλώνει επανειλημμένα ότι «δεν είναι βιβλίο» και γράφει τις απόψεις του για τους συναδέλφους του, «ρίχνει γροθιές σε κριτικούς», και κριτικάρει αυστηρά την «αστική ηθική».

Ο Γκογκέν γεννήθηκε στο Παρίσι το 1848, ξεκίνησε την καλλιτεχνική του καριέρα στη Γαλλία πειραματιζόμενος με τα στυλ του 19ου αιώνα, ενώ επί εννιά εβδομάδες εργάστηκε και με τον Βαν Γκογκ, όταν ο ολλανδός ζωγράφος ταξίδεψε στην Αρλ.

Αλλά ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης είναι πιο γνωστός για το έργο του στη Γαλλική Πολυνησία, ιδιαίτερα στην Ταϊτή και αργότερα στις νήσους Μαρκέζας, όπου εγκαταστάθηκε όταν εγκατέλειψε την Ευρώπη το 1891. Εκεί ανέπτυξε ένα πρωτότυπο στιλ εμφανώς επηρεασμένο από τον πολιτισμό των ιθαγενών και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του με «αμφίβολες ορέξεις».

Ο επικεφαλής της γκαλερί Courtauld είπε ακόμη ότι η απόκτηση των παραμυθένιων απομνημονευμάτων «Avant et Après» που είναι γεμάτα εικόνες θα ρίξουν φως στη σκοτεινή πλευρά του Γκογκέν, ο οποίος πιστεύεται ότι πέθανε από σύφιλη: «Είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να μάθουμε για τον άντρα, και ιδιαίτερα για τα τελευταία χρόνια της ζωής του», είπε.

«Εχει λεχθεί πολλές φορές ότι πέρασε τα τελευταία χρόνια του σε παρακμή, αλλά τα απομνημονεύματά του θα αλλάξουν αυτή την άποψη. [Το έργο] θα μπορούσε να περιγραφεί ως η τελευταία μεγάλη αυτοπροσωπογραφία του, όλος ο Γκογκέν είναι εκεί», τόνισε.

«Είναι ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά χειρόγραφα που έχουν αποκτηθεί από δημόσια συλλογή του Ηνωμένου Βασιλείου από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», έγραψε στην ιστοσελίδα The Art Newspaper ο Μάρτιν Μπέιλι, κορυφαίος εμπειρογνώμονας του Βαν Γκογκ, ο οποίος έχει επιμεληθεί αρκετές εκθέσεις για τον καλλιτέχνη, συμπεριλαμβανομένου του αφιερώματος της Tate Britain στον ολλανδό ζωγράφο το 2019.

Το μεγάλο σημειωματάριο (διαστάσεων σχεδόν Α4) περιέχει 30 πρωτότυπα έργα, ενώ επίσης περιλαμβάνει αποκαλυπτικά ανέκδοτα και απόψεις του ζωγράφου για τους συναδέλφους του Ντεγκά, Πισαρό, Σινιάκ και Σεζάν.

Τα απομνημονεύματα του Γκογκέν  έχουν δημοσιευτεί στο παρελθόν σε έντυπη μορφή, αλλά πλέον είναι δυνατή μια νέα μελέτη, αφού ο κ. Γκέριτς πρόσφερε το σημειωματάριο στο κοινό μέσω του προγράμματος Acceptance in Lieu Scheme, το οποίο επιτρέπει να αντισταθμίζονται οι φόροι με δωρεές τέχνης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News