Τόσο μεταξύ τους όσο και με τις ομοσπονδιακές αρχές επιβολής του νόμου και τις υπηρεσίες πληροφοριών συναντώνται εδώ και καιρό υψηλόβαθμα στελέχη του Facebook, της Google, του Twitter και του Reddit, εξετάζοντας τρόπους αντιμετώπισης πιθανών απειλών (έξωθεν παρεμβάσεις, διαρροές, παραπληροφόρηση σχετικά με τα αποτελέσματα κ.ά.) που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα και το αδιάβλητο των επικείμενων εξαιρετικά κρίσιμων προεδρικών εκλογών της 3ης Νοεμβρίου.

Κάνοντας λόγο για μια συλλογική απόπειρα αποφυγής «εφιαλτικών σεναρίων» όσον αφορά την πορεία έως την ημέρα της εκλογικής αναμέτρησης αλλά και τις αμέσως επόμενες ημέρες κατά τις οποίες θα αναμένεται η διαμόρφωση και η ανακοίνωση του τελικού αποτελέσματος, ο ειδησεογραφικός ιστότοπος Axios σημειώνει σε ρεπορτάζ του ότι οι τεχνολογικοί κολοσσοί της Σίλικον Βάλεϊ «φοβούνται πως η κυβέρνηση δεν έχει υπό έλεγχο» την όλη εκλογική διαδικασία (που εξελίσσεται και πρόκειται να ολοκληρωθεί εν μέσω της πανδημίας Covid-19) και για τον λόγο αυτό σπεύδουν να αναλάβουν δράση.

Επισημαίνοντας χαρακτηριστικά σε ανάρτησή του πως «είναι ευθύνη όλων μας να προασπίσουμε τη δημοκρατία μας» την περασμένη Πέμπτη ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ κοινοποίησε τα νέα μέτρα του Facebook για την «προστασία των αμερικανικών εκλογών».

Μεταξύ άλλων προβλέπεται η απαγόρευση ανάρτησης νέων πολιτικών διαφημίσεων την τελευταία εβδομάδα πριν από τις εκλογές και η επισήμανση των αναρτήσεων με παραπλανητικό περιεχόμενο, ιδιαίτερα όσον αφορά το εκλογικό αποτέλεσμα πριν από την ολοκλήρωση της καταμέτρησης όλων των ψήφων.

Με στόχο την κομματικά ανεξάρτητη, έγκυρη και αμερόληπτη ενημέρωση των πολιτών για την μακρά πορεία  των αποτελεσμάτων (λόγω των πολλών εκατομμυρίων επιστολικών ψήφων) το μεγαλύτερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο θα παραπέμπει τους εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες του απευθείας στο Reuters.

Κατά πόσο θα αποδειχτούν αποτελεσματικά τα εν λόγω μέτρα θα διαπιστωθεί στην πορεία. Δεν υφίσταται, όμως, καμία αμφιβολία όσον αφορά το πόσο βαθιά έχει εισδύσει το Facebook στον πυρήνα της δημοκρατίας.  Αυτό τουλάχιστον θεωρεί ο Τσάρλι Γουόρτσελ, αρθρογράφος των New York Times.

Στο κείμενό του υπενθυμίζει καταρχάς πως το 2017 ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ είχε απευθύνει μια ανάλογη έκκληση για τη «διασφάλιση του αδιάβλητου» των γερμανικών εκλογών.  Το γεγονός αυτό είχε ωθήσει τον ανεξάρτητο δημοσιογράφο Μαξ Ριντ να υποστηρίξει τότε πως, μέσω αυτής της «αξιοθαύμαστης» επίκλησης, ο επικεφαλής του Facebook δήλωνε με τρόπο έμμεσο πως το δημιούργημά του κατέχει πλέον εξουσία ανάλογη με την εξουσία του κράτους, λειτουργώντας, ταυτόχρονα, ως μια «κυρίαρχη, αυτεξούσια υπέρ – κρατική οντότητα εντός της οποίας λειτουργούν τα ίδια τα κράτη».

Σύμφωνα με τον Γουόρτσελ σήμερα τα λόγια του αποδεικνύονται προφητικά καθώς το Facebook αναλαμβάνει να προασπίσει τους δημοκρατικούς θεσμούς δίχως, όμως, να ελέγχεται ουσιαστικά από κανέναν. Και ανώτατος άρχοντας αυτής της πανίσχυρης υπέρ – κρατικής οντότητας είναι φυσικά ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ.

«Η επιρροή που ασκεί είναι ανείπωτη, μεγαλύτερη από την επιρροή που ασκεί οποιοσδήποτε άλλος στον ιδιωτικό τομέα ή στην κυβέρνηση. Ελέγχει τρεις βασικές πλατφόρμες επικοινωνιών – το Facebook, το Instagram και το WhatsApp – τις οποίες χρησιμοποιούν καθημερινά δισεκατομμύρια άνθρωποι. Το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας διαδραματίζει ρόλο περισσότερο συμβουλευτικό παρά εποπτικό, καθώς ο Μαρκ κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών. Μπορεί από μόνος του να αποφασίζει πώς σχεδιάζονται οι αλγόριθμοι που καθορίζουν όλα όσα προβάλλονται στο NewsFeed και ποιες ρυθμίσεις προστασίας της ιδιωτικότητας μπορούν να χρησιμοποιούν οι χρήστες. Ορίζει τους κανόνες για τον τρόπο διάκρισης του βίαιου και εμπρηστικού λόγου από τον απλώς επιθετικό, και μπορεί να επιλέξει να κλείσει έναν ανταγωνιστή, εξαγοράζοντας, αποκλείοντας ή αντιγράφοντάς τον», είχε εξηγήσει πέρυσι ο Κρις Χιουζ, συνιδρυτής του Facebook, μιλώντας στους New York Times.

«Νομίζω ότι υποτιμούμε διαρκώς την ισχύ του Facebook. Είναι πολύ δύσκολο για τον ανθρώπινο νου να συλλάβει το πραγματικό μέγεθος της πλατφόρμας και την επιρροή που ασκεί. Ενας στους τρεις χρησιμοποιεί αυτό το πράγμα, πρόκειται για κάτι πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία. Και δεν είμαι σίγουρη πως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ είναι πρόθυμος να αναλογιστεί την επιρροή του. Δεν είμαι σίγουρη ότι θα κοιμόταν ποτέ εάν είχε σκεφτεί το μέγεθος της δύναμης του», έγραψε φέτος στη νεοϋρκέζικη εφημερίδα ο Σίβα Βαϊντιάναθαν, καθηγητής ΜΜΕ στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.

Σε πρακτικό επίπεδο η άνευ προηγουμένου ανάπτυξη του Facebook και η ηγετική του θέση στην αγορά της ψηφιακής διαφήμισης επέφερε ταχύτερα την κατάρρευση της παραδοσιακής δημοσιογραφίας, οδηγώντας σε κλεισίματα και συγχωνεύσεις δεκάδων ΜΜΕ με χιλιάδες δημοσιογράφους να χάνουν τη δουλειά τους παντού στον κόσμο.

Η κυριαρχία του στην ενημέρωση ενθάρρυνε τη δημιουργία μεροληπτικών και κάθε άλλο παρά ανεξάρτητων «ενημερωτικών» ιστοτόπων που έσπευσαν να καλύψουν το κενό, επιδιώκοντας να εκμεταλλευτούν την εξαιρετική ικανότητα της πλατφόρμας να μετατρέπει σε έσοδα την προσοχή των χρηστών. Σταδιακά, η viral παραπληροφόρηση κατέστη ο κανόνας και το Facebook δεν μπόρεσε ή δεν ήθελε να ελέγξει την κατάσταση.

Σε αυτό το πλαίσιο άρχισαν να δρουν διάφοροι κακόβουλοι παράγοντες με στόχο κυρίως την πολιτική χειραγώγηση των Αμερικανών. Κάποια στιγμή το Facebook αποφάσισε να αναλάβει δράση εναντίον τους, διεκδικώντας, μάλιστα, σήμερα ενόψει της 3ης Νοεμβρίου τον ρόλο του θεματοφύλακα της δημοκρατίας και του εγγυητή του αδιάβλητου της εκλογικής διαδικασίας.

«Το Facebook κερδίζει ούτως ή άλλως. Το μέγεθος και η ισχύς του δημιουργούν αστάθεια και η απάντηση σε αυτήν είναι σύμφωνα με το ίδιο, η εκχώρηση περισσότερων εξουσιών στην εταιρεία», εξηγεί ο Γουόρτσελ για να υποστηρίξει πως αυτός ο φαύλος κύκλος δεν μπορεί να συνεχιστεί. Κι αυτό γιατί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η πλατφόρμα του Facebook αποτέλεσε πεδίο έκφρασης «πιο αποσταθεροποιητικών δυνάμεων στην αμερικανική δημόσια ζωή». Συνέβαλε στην υπέρ-ανάδειξη του επικίνδυνου κινήματος QAnon και την υπέρ-διάδοση διαφόρων θεωριών συνωμοσίας τις οποίες αναπαρήγαγε ακόμα και ο Ντόναλντ Τραμπ. Ενίσχυσε τις εκκλήσεις για δράση από πολιτοφυλακές που σχετίζονται με θανάτους σε πόλεις των ΗΠΑ οι πολίτες των οποίων διαμαρτύρονταν στους δρόμους κατά του ρατσισμού. Απέτυχε να αποτρέψει τη παραβίαση των κανόνων όσον αφορά τα μηνύματα που αποθαρρύνουν τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν.

Προσφάτως, υπάλληλος του Facebook, έπειτα από συμμετοχή του σε εταιρική σύσκεψη με θέμα τη ρατσιστική βία και τους δύο νεκρούς στην Κενόσα του Ουισκόνσιν, δήλωσε στο BuzzFeed πως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ «δείχνει πραγματικά ανίκανος να αναλάβει την προσωπική ευθύνη για τις αποφάσεις και τις ενέργειες της εταιρείας». Λιγότερο από δύο μήνες πριν από την εκλογική αναμέτρηση και με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να έχει αμφισβητήσει την εγκυρότητα της επιστολικής ψήφου και να έχει υπονοήσει ότι ενδέχεται να μην αποδεχτεί ενδεχόμενη ήττα του, το κλίμα είναι πρωτόγνωρα εκρηκτικό.

Ο Γουόρτσελ συμφωνεί πως όλοι οι Αμερικανοί έχουν ευθύνη να προστατέψουν τη δημοκρατία τους, όπως δήλωσε την Πέμπτη ο Ζάκερμπεργκ. Διερωτάται, ωστόσο, τι συνεπάγεται το ότι ένας από αυτούς τους θεσμούς που επιφορτίζονται το εν λόγω καθήκον είναι δομημένος περισσότερο ωσάν ενός ανδρός αρχή.  Εκ πρώτης όψεως η έκκληση του Ζάκερμπεργκ είναι καθησυχαστική καθώς επιτέλους «κάποιος κάνει κάτι». Ωστόσο περισσότερο αποτελεί μια παραδοχή της τεράστιας ισχύος που κατέχει…