Θα μπορούσε να έχει το κείμενο αυτό μορφή επιστολής προς τους εκπαιδευτικούς της χώρας, το υπουργείο Παιδείας, την κυβέρνηση ολόκληρη. Μήνυμα ανησυχίας γονέων – Ενταύθα. Οχι των καχύποπτων – αλαφροΐσκιωτων – αντιδραστικών που δεν θέλουν τα παιδιά τους να φοράνε μάσκα και φοβούνται ότι θα φακελωθούν. Των «άλλων», αρκετών ίσως, που νιώθουν ότι αυτό το «back to school», του 2020, δεν θα είναι μόνο διαφορετικό, αλλά και απολύτως καθοριστικό για τη ζωή των βλαστών τους.

Η επιστροφή στο σχολείο δεν έχει εφέτος μόνο το καμάρι της καινούργιας τάξης και τη μυρωδιά του φρεσκοτυπωμένου χαρτιού. Μη σας μπερδέψει το κλασικό ενσταντανέ –με το σακίδιο στην πλάτη– που θα κατακλύσει τα social media στις 14 του Σεπτέμβρη. Εχει αγωνία και έγνοια για τη νέα πραγματικότητα, την προσαρμογή των ανηλίκων σε αυτή, τη μύησή τους σε κανόνες που τώρα αποκρυσταλλώνονται.

Δεν θα είναι εύκολη. Για την πλειοψηφία των παιδιών, η Covid-19 έχει χαρακτήρα μετεωρίτη: ήλθε ξαφνικά, από το πουθενά. Ενας ανάλογος διαστημικός βράχος κατάφερε κάποτε να εξαφανίσει ακόμη και τους δεινόσαυρους. Το σχολείο θα υποδεχθεί φυλές μαθητών, που αγαπούν το σχολείο, ή αγαπούν να το μισούν, δεν έχει σημασία. Δεν παύει σε καμία περίπτωση να έχει δύναμη θαυματουργή. Η Ούτα Φριθ, καθηγήτρια Γνωστικής Ανάπτυξης στο University College London (UCL), τονίζει ότι η σχολική ζωή, κι ας μην το υποψιάζονται οι έφηβοι, συμβάλλει στη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Η έλλειψή της συνεπάγεται παρορμητικές και αποκλίνουσες συμπεριφορές.

Τα παιδιά που πηγαίνουν σχολείο, άλλωστε, μέσα από την Ευέλικτη Ζώνη, τη Μελέτη Περιβάλλοντος, τα Ελληνικά και τα Μαθηματικά, κατακτούν την αφηρημένη σκέψη, αντιλαμβάνονται τι θα πει παραγωγικός συλλογισμός και επιχειρηματολογία. Μαθαίνουν πώς να επικοινωνούν με συνομηλίκους τους, τι σημαίνει να είσαι ψηφίδα ενός συνόλου, αποκτούν ευελιξία, αυτοέλεγχο, κοινωνική δεξιότητα. Υστερα από πλατφόρμες και ώρες τηλεμαθημάτων, είναι σαφές: ο ιός έκανε κάθε λεπτό κλασικής εκπαίδευσης πολύτιμο. Το αποδεικνύει δια της πλαγίας και η αποδιοργάνωση που προκάλεσε τις ημέρες του lockdown. Πιο πολλές πιθανότητες είχε ένας γονιός να συναντήσει τον 15χρονο γιο του στο Tik Tok, ή τη 13χρονη κόρη του στο Instagram, παρά σκυμμένο στο γραφείο για μελέτη. Το 1/3 των μαθητών, λένε τα σχετικά στοιχεία, αγνοούσε παντελώς τις σχολικές του υποχρεώσεις. Το (ελληνικό) καλοκαίρι ήλθε να αποτελειώσει και τις καλύτερες οικογένειες – οθόνη και ξερό ψωμί.

Σεπτέμβριο μήνα, το σεντούκι με τον θησαυρό είναι μπροστά τους. Για όσο…

Τα παιδιά και η βία

Δάσκαλοι και καθηγητές γνωρίζουν καλά ότι αρκετοί από τους μαθητές τους δεν νιώθουν τυχεροί. Λούζονται περιβάλλοντα διαταραγμένα, χαοτικά, με εντάσεις, πολέμους, επεισόδια καθημερινά. Το σχολείο αποτελεί για αυτούς όαση σταθερότητας, καταφύγιο κανονικότητας και συναισθηματικής ισορροπίας. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν καλά ότι ο ιός, ο εγκλεισμός, τα προβλήματα στην οικονομία αλλά και την ψυχική υγεία έκαναν τα πράγματα χειρότερα, τις μάχες εντός των οικογενειακών τειχών ανελέητες.

Ας έχουν τον νου τους με τους μαθητές-εγγαστρίμυθους προκαταλήψεων. Οι αρνητές της μάσκας, αυτοί που πιστεύουν ότι τα μικρά τους θα γίνουν σύγχρονοι γενίτσαροι και τρέμουν τα 5G, έχουν στα αλήθεια παιδιά. Τους πιπιλίζουν το μυαλό, τους μεταγγίζουν τις φοβίες τους. Τα σχολεία έχουν να διαχειριστούν επιτυχώς το διπλό μήνυμα προς τα ανήλικα, να παίξουν το παιχνίδι στο πεδίο του ορθολογισμού. Με σύνεση και τρυφερότητα. Τα σχολεία μαθαίνουν στους μικρούς ανθρώπους τους τρόπους για να αντιλαμβάνονται τον κόσμο τους.

Ας έχουν τον νου τους με τους μαθητές-θύτες του bullying, κι αυτοί θυμό κουβαλάνε, παραμέληση, απόγνωση. Ας έχουν τον νου τους με τους μαθητές-θύματα βίας. Ο Στέφανος Αλεβίζος, ψυχολόγος – συντονιστής της γραμμής SOS βοηθείας 1056, στο Χαμόγελο του Παιδιού, τονίζει ότι μετά την εμφάνιση της πανδημίας, έχει σημειωθεί μεγάλη αύξηση στις ηλεκτρονικές απειλές, τον εκφοβισμό στα social media, το sextortion – τη σεξουαλική παρενόχληση μέσω υπολογιστή.

Το social distancing έχει τις επιπτώσεις του κι εδώ. Οσο οι αποστάσεις επιβάλλονται, τόσο οι εξ αποστάσεως απειλές θα αυγατίζουν. Και το Διαδίκτυο δεν κάνει αστεία, δεν έχει «περασμένα ξεχασμένα», οι απειλές του έχουν μόνο παρόν και μέλλον, ποτέ παρελθόν. Είναι πολύ δύσκολο να εξαλειφθούν από το τεχνητό του σύμπαν. Τα παιδιά δίνουν δεκάδες σημάδια – σήματα στα μάτια ενός υποψιασμένου εκπαιδευτικού. Το σχολείο, σημείο αναφοράς στη ζωή των παιδιών, μπορεί να γίνει δίχτυ ασφαλείας, ενίοτε να εξελιχθεί και σε πλαίσιο για τη σωτηρία τους.

Ο κόσμος της εκπαίδευσης έχει τώρα να αντιμετωπίσει δυο-δυο τις προκλήσεις. Δεν είναι μόνο η μάσκα, το βάλε – βγάλε, και το αντισηπτικό στα διαλείμματα. Τώρα που το παγκόσμιο σοκ έχει δώσει τη θέση του στη διαχείριση του προβλήματος, είναι το μήνυμα προς τους αυριανούς πολίτες που έχει αξία (πώς αλλιώς μαθαίνεται η ατομική ευθύνη;), η ασφαλής μετάβαση τους στην άλλη όχθη – μετά Covid εποχή, η κατανόηση για τα όσα σημαντικά τους συμβαίνουν. Τους χρωστάμε, εξάλλου, και μια συγγνώμη, για τη ζωή που τους κληροδοτούμε. Ζωή σε σελοφάν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News