Εικονικό ταξίδι στη Στέγη: Θα μπορούσαν τα ψηφιακά μας δεδομένα να φιλοξενούνται σε ένα μυστικό δίκτυο μέσα σε έναν κήπο στο κέντρο της πόλης;

Τα μικρά, αόρατα φυτά, με την επιστημονική ονομασία Micromeria acropolitana, φύονται αποκλειστικά στον βράχο της Ακρόπολης και φιλοξενούν στο DNA τους ψηφιακή μνήμη.

Μπορεί να σκεφτεί κανείς ένα μέλλον συνδεσιμότητας πέρα από την επιτήρηση και με περιορισμένες τις επιπτώσεις των τεχνολογικών υποδομών στο φυσικό περιβάλλον; Είναι δυνατό να αποκατασταθούν οι δεσμοί ανθρώπινων και μη ανθρώπινων κόσμων στον πλανήτη; Μπορούν τα φυτά, ως οργανισμοί στους οποίους βασίζεται η ίδια η ζωή, να συνεισφέρουν στη δημιουργία και στην υιοθέτηση νέων πρακτικών για τη διαμεσολαβημένη από την τεχνολογία καθημερινότητα; O Κήπος Δεδομένων της Κυριακής Γονή διερευνά τα ερωτήματα αυτά μέσα από την αφήγηση μιας μυθοπλασίας που περιέχει πραγματικά στοιχεία.

Η νέα πολυμεσική εγκατάσταση της διεθνώς ανερχόμενης εικαστικού, που είχε προγραμματιστεί αρχικά για τον Μάρτιο του 2020, στήνεται στον Εκθεσιακό Χώρο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και είναι επισκέψιμη μέσα από μια εικονική ξενάγηση από τις 9 έως τις 20 Σεπτεμβρίου στο onassis.org.

Επίσης, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συμμετέχει με τον Κήπο Δεδομένων στο πιο σημαντικό φεστιβάλ ψηφιακών μέσων διεθνώς, Ars Electronica 2020 “In Kepler’s Garden”, που πραγματοποιείται διαδικτυακά από τις 9 έως τις 13 Σεπτεμβρίου 2020.

Αφετηρία του έργου αποτελούν πρόσφατες επιστημονικές έρευνες αναφορικά με τη δυνατότητα αποθήκευσης δεδομένων στο DNA ζωντανών οργανισμών, καθώς και οι προκλήσεις και τα ηθικά ζητήματα που συγχρόνως τίθενται. Η εικαστικός καλεί το κοινό να φανταστεί ένα δίκτυο φυτών στον βράχο της Ακρόπολης, μέσα στο οποίο διακινείται και αποθηκεύεται ψηφιακή πληροφορία. Το δίκτυο προστατεύεται από μια κοινότητα χρηστών που διατηρούν έτσι την αυτοδιάθεση των δεδομένων τους. Καθώς ο χώρος αποθήκευσης περνά από το «νέφος» (cloud) στη γη και ο έλεγχος από τις εταιρείες στους χρήστες, ο κύκλος ζωής των δεδομένων ακολουθεί τον αντίστοιχο του φυτού και δημιουργείται μια σχέση αλληλεξάρτησης και φροντίδας. Σε έναν ιδιόμορφο κήπο, οι χρήστες γίνονται κηπουροί των φυτών και τα φυτά, με τη σειρά τους, κηπουροί της αποθηκευμένης πληροφορίας.

Η ιστορία ξεδιπλώνεται μέσα από σχέδια, εκτυπώσεις, βίντεο, ηχητικά κομμάτια και συνεντεύξεις με επιστήμονες από τα αντίστοιχα πεδία και φανερώνει τις συνδέσεις ψηφιακής μνήμης και κλιματικής κρίσης, διερευνώντας πιθανές διεξόδους και στρατηγικές αντίστασης. Ο «Κήπος Δεδομένων» υπενθυμίζει την άρρηκτη και θεμελιώδη σχέση μεταξύ πολιτισμού και φύσης, ενώ αφήνει το κοινό να αναλογιστεί τα όρια της ανθρώπινης παρέμβασης και δράσης στο περιβάλλον.

Όπως αναφέρει η επιμελήτρια τέχνης και συγγραφέας Δάφνη Δραγώνα, στο κείμενο της με τίτλο «Από το Νέφος στη Γη»:

«Η Κυριακή Γονή, στο έργο της Κήπος Δεδομένων, σκοπίμως εμπλέκει στοιχεία μυθοπλασίας και πραγματικά. Η χρήση ενός υποθετικού σεναρίου και η οικειοποίηση στοιχείων από ένα επιστημονικό πεδίο που τώρα αναπτύσσεται προσφέρουν το έδαφος για να αναλογιστεί το κοινό ερωτήματα και τυχόν αλλαγές που θα μπορούσε να φέρει η αξιοποίηση του DNA ως χώρου αποθήκευσης δεδομένων. Η δημιουργία, για παράδειγμα, των νέων αυτών διαγονικών οργανισμών δεν είναι άμοιρη ζητημάτων ηθικής. Μια νέα συνθήκη, όπου τα φυτά γίνονται ταυτόχρονα αντιληπτά ως υποδομές, ενέχει τον κίνδυνο μιας νέας μορφής εργαλειοποίησης της φύσης. Η εμφάνιση μιας νέας κατηγορίας “έμβιων” υποδομών ενδέχεται να γίνει αντικείμενο διεκδικήσεων σε ό,τι αφορά τον έλεγχο και την ιδιοκτησία τους.

Η ιστορία του έργου, ωστόσο, δεν έχει στόχο να κατονομάσει τα πιθανά ζητήματα ή να κινδυνολογήσει. Αντίθετα, η έμφαση φαίνεται να δίνεται στην υπενθύμιση της άρρηκτης σχέσης πολιτισμού και φύσης και στην ενεργοποίηση ενός διαλόγου για τον χαρακτήρα και τα όρια της ανθρώπινης παρέμβασης και δραστηριότητας. Συσχετίζοντας τις αρχιτεκτονικές των τεχνολογικών δικτύων με τα δίκτυα της φύσης, καθώς και την ευφυΐα και τις στρατηγικές μιας κοινότητας χρηστών με αυτές ενός πληθυσμού μικρών φυτών, το έργο ανοίγεται προς μια συζήτηση που αφορά ετεραρχίες, πολυγλωσσικότητες, αλλά και τη συμβιοπολιτική. Φανερώνοντας τις συνδέσεις ψηφιακής μνήμης και κλιματικής κρίσης, ο Κήπος Δεδομένων αναφέρεται σε αλλαγές που είναι εφικτές πριν την περαιτέρω μηχάνευση της φύσης, μαθαίνοντας από αυτή.»

Συντελεστές
Σύλληψη, Σχεδιασμός & Εκτέλεση: Κυριακή Γονή
Συντονισμός: Προδρόμος Τσιαβός, Ηρακλής Παπαθεοδώρου
Οργάνωση Παραγωγής: Ιωάννα Μαργαρίτη
Εκτέλεση Παραγωγής: Ειρηλένα Τσάμη
Ανάθεση & Παραγωγή: Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση
Κάμερα: Άλεξ Δημητριάδης
Ηχογράφηση φωνής: Νίκος Κωνσταντίνου
Εισαγωγικό κείμενο: Δάφνη Δραγώνα
AR προγραμματισμός: Γιώργος Καΐρης (enneas.gr)
Εκτέλεση τρισδιάστατου μοντέλου: Αντώνης Καλαγκάτσης
Μουσική: Βασούλα Δελλή & Ρούλα Τσέρνου
Μουσική εκτέλεση: Φωνητικό σύνολο «Πλειάδες»
Ηχογράφηση & πολυκάναλη ηχητική εγκατάσταση: Άρης Ντελήθεος
Σύμβουλος φωτισμού: Danilof light + visual perception
Μετάφραση κείμενων & υποτιτλισμός: Yourtranslator
Στούντιο ηχογράφησης: Tone Studio Athens
Στούντιο εκτύπωσης σε ύφασμα: Textum Digital
Στούντιο εκτύπωσης σε αρχειακό χαρτί: Filmora Photolab
Πλαίσια επιτοιχίων: Νίκος Σδράλης

Στην εγκατάσταση συμπεριλαμβάνονται συνομιλίες με τους:

Mél Hogan: Διευθύντρια του Εργαστηρίου Μέσων για Περιβαλλοντικά θέματα και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Κινηματογράφου (CMF), στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι (Καναδάς)

Karin Fister: Γιατρός, Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο του Μάριμπορ (Σλοβενία)

Λάμπρος Τσούνης: Περιβαλλοντολόγος – Ωκεανογράφος, MSc, Υποψήφιος Διδάκτορας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστήμιου Πατρών

Edward Perello: Σύμβουλος βιοασφάλειας, επενδυτής στην αγροτική βιοτεχνολογία, Λονδίνο (Ηνωμένο Βασίλειο)

Λίγα λόγια για την Κυριακή Γονή

Η Κυριακή Γονή είναι εικαστικός, ερευνήτρια και παιδαγωγός, με έδρα την Αθήνα. Το έργο της αγκαλιάζει ένα ευρύ φάσμα εκφραστικών μέσων και υλοποιείται μέσω εκτεταμένων και πολυεπίπεδων εγκαταστάσεων.

Επιδιώκει να συνδέσει το τοπικό με το οικουμενικό και να θίξει με κριτική ματιά ζητήματα αλληλεπίδρασης μεταξύ τεχνολογίας και κοινωνίας, όπως είναι η προστασία της ιδιωτικής ζωής και η επιτήρηση, ο έλεγχος της πληροφορίας, τα δίκτυα και οι υποδομές, καθώς και η σχέση ανθρώπου-μηχανής.

Πρόσφατα, παρουσίασε δύο ατομικές εκθέσεις στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης Aksioma της Λιουμπλιάνα (Σλοβενία) και στο Drugo More της Ριέκα (Κροατία), ενώ έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκθέσεις σε γκαλερί και φεστιβάλ νέων μέσων διεθνώς, μεταξύ άλλων στην Transmediale (Βερολίνο), στην Μπιενάλε του Τρόντχαϊμ (Νορβηγία), στην pop-up διεθνή διοργάνωση The Glass Room στο Σαν Φρανσίσκο, στην Τριενάλε της Μελβούρνης, στο φεστιβάλ Abandon Normal Devices (Αγγλία), στην έκθεση Tomorrows: Urban Fictions For Possible Futures (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Αθήνα), στο Διεθνές Συμπόσιο Ηλεκτρονικών Τεχνών ISEA21 στο Βανκούβερ (Καναδάς), στη SIGGRAPH2016 (Καλιφόρνια), στο φεστιβάλ Impakt (Ουτρέχτη) κ.ά. Το 2018 έλαβε την υποτροφία ARTWORKS του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ενώ το 2019 με την υποστήριξη του ίδιου προγράμματος ήταν φιλοξενούμενη καλλιτέχνης (resident) στον νέο κύκλο Science Technology Society του Delfina Foundation στο Λονδίνο. Ζωτικό μέρος της καλλιτεχνικής της πρακτικής είναι ένας συνεχής και ευρύς διάλογος με το κοινό, γι’ αυτό και η δουλειά της περιλαμβάνει εργαστήρια, ομιλίες και συνεισφορές σε ψηφιακές πλατφόρμες και περιοδικές εκδόσεις (περιοδικό Neural, τεύχος #65, χειμώνας 2020· Leonardo, επιθεώρηση της International Society for the Arts, Sciences and Technology, MIT Press, 49:4). Πρόσφατα, επίσης, επιλέχθηκε για μια καλλιτεχνική ανάθεση από το ευρωπαϊκό δίκτυο New Networked Normal (theNNN.eu).

Η Κυριακή Γονή έχει πτυχίο στα Εικαστικά και μεταπτυχιακό στις Ψηφιακές Μορφές Τέχνης από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ έχει επίσης πτυχίο και μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Ανθρωπολογία από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το ολλανδικό πανεπιστήμιο του Λέιντεν, αντίστοιχα.

Δείτε το live virtual tour και τη συζήτηση με την Κυριακή Γονή στις 9 Σεπτεμβρίου στις 18:00 στο κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση στο YouTube:

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News