Είναι οι στιγμές που η Ιστορία παίζει με τις συμπτώσεις. Καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται ως νταής της γεωπολιτικής, κάποιοι θυμούνται ότι μια μέρα σαν κι αυτή, σε μια γαλλική πόλη διάσημη για τις πορσελάνες της, υπογράφηκε μια… πορσελάνινη Συνθήκη που ουσιαστικά γέννησε τη σύγχρονη Τουρκία: ήταν 10 Αυγούστου 1920 όταν ο πασάς Νταμάτ Φερίντ και άλλοι δύο αντιπρόσωποι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έβαζαν την υπογραφή τους σε μια  συμφωνία που ουσιαστικά περιέγραφε τη διάλυσή της —και τη δημιουργία του τουρκικού κράτους του Κεμάλ.

Με την ευκαιρία λοιπόν της συμπλήρωσης ενός αιώνα από την ούτως ή άλλως θνησιγενή Συνθήκη των Σεβρών, ο αρθρογράφος της Washington Post Ισχάν Θαρούρ θυμίζει ότι στην Τουρκία (διαχρονικώς στην Τουρκία, όχι μόνο «στην Τουρκία του Ερντογάν») οι βαρύτατοι εις βάρος των Οθωμανών όροι της εξέθρεψαν έναν εθνικισμό βασισμένο στο αίσθημα αδικίας που γέννησε η «αντιτουρκική συνωμοσία» των Δυτικών. Γράφει δηλαδή ότι αυτά πίστευαν και πιστεύουν οι Τούρκοι.

Είναι χαρακτηριστικό του κειμένου το γεγονός ότι ο Θαρούρ τιτλοφορεί το κείμενό του: «Μία συνθήκη ενός αιώνα στοιχειώνει τη Μεσόγειο». Ετσι, στο σημείο αυτό, ο αρθρογράφος μάλλον ενστερνίζεται τη ρητορική του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος πέρσι είχε πει (σε συνάντηση με τον «αναγνωρισμένο» της Λιβύης) ότι η τουρκολιβυκή συνεργασία «ανέτρεψε τη Συνθήκη των Σεβρών»!

Μόνο που τη Συνθήκη των Σεβρών, η οποία διαμέλιζε το εκτεταμένο οθωμανικό κράτος σε αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ελληνικά «τεμάχια», έχει από καιρό ανατραπεί: από το 1923, όταν υπογράφτηκε η Συνθήκη της Λωζάνης, την οποία επίσης δεν θέλει ο νεοοθωμανός «σουλτάνος» —ακροβατώντας μία κατά των κατακτήσεων του κεμαλισμού και μία κατά των παραχωρήσεων και συντριβών της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που γέννησαν τους Νεότουρκους του Κεμάλ.

Ο Θαρούρ δεν κρύβει, βέβαια, αυτήν την ιστορική πληροφορία από το κοινό του, ότι η μία Συνθήκη, εκείνη των Σεβρών, καταργήθηκε από άλλη Συνθήκη, αυτήν της Λωζάνης, ωστόσο δίνει το βάρος που δίνει στην πεθαμένη από τη ζωή Συνθήκη για να αναλύσει την πολιτική Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι μία οπτική και αυτή…

Κατόπιν αυτών, στο άρθρο του μπήκαν ορμητικά όλοι οι τουρκικοί τυχοδιωκτισμοί, η Λιβύη και ο εμφύλιός της, η Συρία και το Ιράκ, η πετρελαιοφόρος Ανατολική Μεσόγειος, οι έριδες των Τούρκων με εμάς και τους Κυπρίους, με τους Γάλλους, με τους Αιγυπτίους. Γράφει: «Οι νέες τουρκικές αξιώσεις (σ.σ.: που καταργούν, υποτίθεται, την ήδη καταργημένη Συνθήκη των Σεβρών) συγκρούστηκαν με εκείνες της Ελλάδας και της Κύπρου και πυροδότησαν εντάσεις μεταξύ αυτών των ταραγμένων γειτόνων».

Ο Θαρούρ αναπαράγει την εκτίμηση άλλων αναλυτών ότι «η Τουρκία δεν έχει συμμάχους στην περιοχή» και στέκεται στην υποστήριξη των Γάλλων προς τον λίβυο πολέμαρχο Χαλίφα Χαφτάρ και στις λεκτικές αντιπαραθέσεις Μακρόν – Ερντογάν που οφείλονται στις «γεωπολιτικές τους διαφορές». Η «γαλάζια πατρίδα» δεν λείπει από τη συνταγή του άρθρου, ως αναφορά φυσικά, χαρακτηρίζεται κιόλας «επεκτατικό όραμα για τις τουρκικές αξιώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα». Οι ελληνικές αντιδράσεις παρουσιάζονται με την ακόλουθη πρόταση: «Αξιωματούχοι στην Αθήνα μιλούν ανοιχτά για τη ρεαλιστική προοπτική στρατιωτικής σύγκρουσης με την Τουρκία».

Η γαλλική ισχύς (και πυρηνική) υπενθυμίζεται από μία αναφορά στη λιβανέζικη περιοδεία του γάλλου προέδρου «στο πρώην προτεκτοράτο της Γαλλίας». Τέλος, ο Θαρούρ εκτιμά ότι «για τον Ερντογάν, οι τρέχουσες διαμάχες αποτελούν μέρος ενός εθνικιστικού παιχνιδιού δύναμης». Η εξωτερική τουρκική πολιτική είναι όλο και πιο μαξιμαλιστική και θέτει τη διεθνή τάξη υπό αμφισβήτηση, παρατηρεί ο αρθρογράφος συμμεριζόμενος τις σχετικές απόψεις συναδέλφων του.

Για την Ιστορία, η Συνθήκη των Σεβρών που καταργήθηκε από τη Συνθήκη της Λωζάνης και όχι φυσικά από τον… Ερντογάν είχε αποδώσει στην Ελλάδα τον έλεγχο της Ανατολικής Θράκης (πλην Κωνσταντινούπολης) και της περιοχής της Σμύρνης, ενώ στους Αγγλογάλλους αραβικές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας —στους Γάλλους κυρίως τον Λίβανο και τη Συρία, στους Βρετανούς το μετέπειτα Ιράκ και την Παλαιστίνη. Τότε, το 1920, οι Νεότουρκοι του Ατατούρκ είχαν αντιδράσει στην υπογραφή της — ο Μεχμέτ Στ’, τελευταίος σουλτάνος, είχε δεχτεί τη Συνθήκη ελπίζοντας ότι θα σώσει τον θρόνο και την αυτοκρατορία, αλλά τελικά αυτή η ήττα οδήγησε στην απομάκρυνσή του από τον Κεμάλ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News