«Η Χρύσα Σπηλιώτη και ο σύζυγός της ανάμεσα στους αγνοούμενους». Το θυμάμαι σαν τώρα το ρίγος που με διαπέρασε όταν διάβαζα την είδηση. Αναμετριόνταν τα ρίγη εκείνες τις μέρες του Ιουλίου, πριν από δύο χρόνια, με όσα αδιανόητα διάβαζες. Για παιδιά και γονείς, ηλικιωμένους με εγγόνια, νιόπαντρους, νέους. Πόσες ψυχές μέσα στα αποκαΐδια. Και πόσος πόνος πίσω τους, εκείνων που τους έχασαν.

Τη Χρύσα Σπηλιώτη δεν την ήξερα προσωπικά. Το ρίγος όμως για το χαμό της ήταν δυνατό, σαν να είχα χάσει κοντινό μου άνθρωπο. Κατά κάποιον τρόπο, βέβαια, δικό μου άνθρωπο έχανα, κάποιον τον οποίο ένιωθα οικείο χάρη στη γραφή του.

Είναι κάποια πράγματα που κάτι κάνουν στο μέσα σου, έτσι δεν λένε; Προκαλούν ένα κύμα, έναν παφλασμό, σου γαργαλάν τις αισθήσεις, σου ξυπνάνε επιθυμίες, κάτι τέτοιο τέλος πάντων. Το «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική», το πρώτο θεατρικό έργο της Χρύσας Σπηλιώτη, προκάλεσε παφλασμό στο δικό μου μέσα, όταν το είδα κάποιο βράδυ, το 1997 ή 1998, στο θέατρο. Αν θυμάμαι καλά, έπαιζε και η ίδια σε εκείνη την παράσταση, που ήταν μάλλον το πρώτο σκηνικό ανέβασμα του έργου της.

Αλλά δεν ήταν η Χρύσα που με συνεπήρε, ήταν το κείμενο, ήταν το ξάφνιασμα… «Μα τι ωραίο θεατρικό, αυτή το έγραψε;» το θυμάμαι σαν τώρα που το σκέφτηκα. Ημουν δεκαοχτώ, είχα μόλις περάσει στο πανεπιστήμιο κι εκείνη τη στιγμή διαπίστωσα, σαν αναλαμπή,  πόσο τέλειο είναι να δημιουργείς τέχνη με τον γραπτό λόγο. Να γράφεις θεατρικά, ποιήματα, σενάρια, άρθρα, να μεταφράζεις, να αραδιάζεις στο χαρτί, και αργότερα στο PC, σκέψεις, ιστορίες, εξυπνάδες, σοφίες, βλακείες. Να γράφεις, σκέτο, σε κάθε του εκδοχή. Η Χρύσα Σπηλιώτη μου το έβγαλε, με εκείνη την ευαίσθητη, αληθινή, ζεστή γραφή της, εμποτισμένη με ένα γλυκό χιούμορ, εκείνο που σε κάνει να χαμογελάς και να συγκινείσαι ταυτόχρονα.

Και μετά ήρθαν κι άλλα θεατρικά της Χρύσας. «Σκωτσέζικο ντους», «Αγκά-σφί και φί», «Με διαφορά στήθους», «Φωτιά και νερό», «Ποιος κοιμάται απόψε;», «Το μάτι της τίγρης», «Η αληθινή σου ιστορία;»,  «Πόρτες, «Το φως του εαυτού μου», «Ο γιος μου ο Νικόλαος Μάντζαρος». Μια συλλογή διηγημάτων, «Χαμένο δίκιο» κι ένα τηλεοπτικό σενάριο. Και μεταφράσεις σε εφτά γλώσσες για το «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική», η απόδειξη ότι το ξάφνιασμα εκείνο το βράδυ στο θέατρο δεν ήταν ούτε τυχαίο ούτε μόνο δικό μου.

Είχαν προηγηθεί παιδικές σειρές που έγραψε για την κρατική τηλεόραση, όπως και σειρές για παιδιά και παραμύθια για το ραδιόφωνο. Είχε κάνει και μια διασκευή Σαίξπηρ για παιδιά. Και βέβαια, είχε δουλέψει σαν ηθοποιός σε θέατρο και τηλεόραση. Σε εκείνα τα πρώτα τηλεοπτικά σίριαλ που σημάδεψαν την ελληνική τηλεόραση στα παρθενικά της βήματα.

Εδώ και λίγες μέρες, το κρατικό βραβείο για νέους θεατρικούς συγγραφείς ονομάζεται «Χρύσα Σπηλιώτη», με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη: «Αποδέχθηκα τη συγκινητική πρόταση 33 φίλων και συνεργατών της για τη μετονομασία του βραβείου. Είναι οι άνθρωποι που μαζί τους η Χρύσα Σπηλιώτη πέρασε τη ζωή της και δημιούργησε το  πλούσιο θεατρικό της έργο. Δεν την έχουν ξεχάσει. Το ίδιο οφείλουμε κι εμείς σ’ έναν  ιδιαίτερα προικισμένο, νέο άνθρωπο. Θα συνεχίσουμε να τη θυμόμαστε και θα τιμούμε όλοι μαζί τη μνήμη της», είπε η υπουργός μεταξύ άλλων.

Αχ αυτοί οι φίλοι, που δεν ξεχνούν. Που δεν μας αφήνουν ούτε εμάς να ξεχάσουμε.

Θα τη θυμόμαστε τη Χρύσα Σπηλιώτη. Αφησε ένα μικρό στίγμα στη σύγχρονη ελληνική γραφή. Κάποια έργα της ενέπνευσαν και θα συνεχίσουν να εμπνέουν αναγνώστες και θεατές. Μπορεί το στίγμα της να ήταν μεγαλύτερο, αν μια φονική πυρκαγιά δεν είχε βρεθεί στο διάβα της, να της πάρει τη ζωή τόσο βίαια, τόσο τραγικά.

Να ήταν το φρικτό τέλος η αιτία που φώτισε περισσότερο το έργο της; Την ανακαλύψαμε όταν τη χάσαμε;

Ισως. Αλλά έτσι είναι η ζωή. Ανυπόφορα ειρωνική.

ΥΓ. «Η πορεία της είναι άκρως ενδιαφέρουσα, όπως και το ταλέντο της, αλλά φυσικά δεν μπορεί να υπάρξει πόρισμα: έχει ακόμα μακρύ δρόμο μπροστά της γεμάτο περιπέτειες, γεμάτο γνώσεις», έγραφε μια καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών όπου έκανα το μεταπτυχιακό μου, για τη Χρύσα Σπηλιώτη και τη δραματουργία της. Επεσα πάνω στο κείμενο πριν από μερικές ημέρες, που συμμάζευα παλιά βιβλία και χαρτιά. Είδες πώς είναι; Τραγική ειρωνεία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News