Το φαγητό είχε πάντοτε περίοπτη θέση στο τραπέζι της Τέχνης. Σε πίνακες ζωγραφικής, σε θεατρικές παραστάσεις, σε κινηματογραφικά έργα. Ο Μυστικός Δείπνος είναι ίσως το πιο λαμπρό παράδειγμα.

Η σχέση ήταν, και παραμένει, αμφιμονοσήμαντη. Και δεν αφορά μόνο την «συμμετοχή» του φαγητού σε ένα έργο τέχνης, αλλά συμπεριλαμβάνει και την κοινωνική σχέση που αναπτύσσεται μέσω αυτού όταν σβήνουν τα φώτα, όταν κλείνει η έκθεση, όταν πέφτει η αυλαία μιας παράστασης.

Στην σύγχρονη Ελλάδα, δεν υπάρχει ίσως πιο κλασικό πάντρεμα αυτής της σχέσης, από αυτό μεταξύ θεάτρου και ταβέρνας. Εδώ, το μυαλό πηγαίνει αμέσως στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και στην ταβέρνα του Λεωνίδα, στο Λυγουριό.

«Ποια παράσταση είχε τέτοια κοσμοπλημμύρα, ώστε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος αναγκάστηκαν να καθίσουν σε δύο καρέκλες μπροστά στους τραγωδούς; Πότε και για χάρη ποιας διασημότητας ηλεκτροδοτήθηκε το Λυγουριό; Ποιο φαγητό άρεσε στην Κατίνα Παξινού να σερβίρει η ίδια στους άλλους ηθοποιούς;»

Ένας μικρός μεζές από νόστιμα ερωτήματα, που βρίσκει κανείς στις 200 σελίδες ενός ωραιότατου λευκώματος των Εκπαιδευτηρίων «Ελληνογερμανική Αγωγή», αφιερωμένο σε 60 χρόνια ζωής των καλλιτεχνών στην Επίδαυρο, μέσα από ιστορίες αξέχαστες στην αυλή του «Λεωνίδα», με τον θελκτικό τίτλο «Η Κάλλας, ο Μινωτής, ο Κουν και τα μαγειρευτά της Κάκιας», ένα υπέροχο εξώφυλλο δια χειρός Αλέκου Φασιανού, και πρόλογο από την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Την πολλή δουλειά, μπορώ εύκολα να πω, έκανε ο δημοσιογράφος Φώτης Απέργης που κατάφερε να εκμαιεύσει από τόσους, 26 τον αριθμό, σημαντικούς και δημοφιλείς καλλιτέχνες και διανοούμενους ανέκδοτες προσωπικές μαρτυρίες και αναμνήσεις τους:

Γιώργος Αρμένης, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη, Στεφανία Γουλιώτη, Κατερίνα Ευαγγελάτου, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, Νίκος Καραθάνος, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Γιώργος Κιμούλης, Λένα Κιτσοπούλου, Λυδία Κονιόρδου, Στάθης Λιβαθινός, Δημήτρης Λιγνάδης, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Αμαλία Μουτούση, Γιάννης Μπέζος, Μανουέλλα Παυλίδου, Εύα Νάθενα, Μαρία Ναυπλιώτου, Λευτέρης Παυλόπουλος, Δημήτρης Πιατάς, Κώστας Τσιάνος, Πέτρος Φιλιππίδης, Διονύσης Φωτόπουλος, Αιμίλιος Χειλάκης.

Και, πάρτε ακόμα μια γεύση από ερωτήματα, που ξεφυτρώνουν σ’ αυτό το άκρως εκπαιδευτικό μα και απολαυστικό λεύκωμα περί «άρτου και θεάματος»:

«Ποιοι τραγωδοί μετά τις πρόβες ξενυχτούσαν παίζοντας σκάκι ή παντομίμα; Πώς βρέθηκε ο νεαρός Διονύσης Φωτόπουλος να κατασκευάζει ένα ξίφος, για να το χρησιμοποιήσει η Μαρία Κάλλας στην παράσταση της «Νόρμα»; Ποια περίοδο υπήρξε «άβατο» η ταβέρνα «Λεωνίδας» και για ποιους; Τι είχαν ζητήσει ο Σπύρος Ευαγγελάτος και ο Κώστας Τσιάνος από τους ηθοποιούς τους, σε περίπτωση που κάποιοι συντηρητικοί θεατές αποφάσιζαν να αντιδράσουν στις, τολμηρές για την εποχή, θεατρικές προτάσεις τους; Πώς είχε επικρίνει ο Αλέξης Μινωτής σε μια πρόβα τον νεαρό μαθητή του Δημήτρη Λιγνάδη; Ποια σπουδαία τραγωδός δέχτηκε ν’ αρχίσει η πρόβα πιο αργά, για να παρακολουθήσουν οι νέοι του χορού το Ευρωμπάσκετ; Ποιο τοπικό γλυκό άρεσε στον Φρανσουά Μιτεράν, αλλά και ποια απρόοπτα έζησαν στου «Λεωνίδα» ο Πίτερ Χολ, ο Τζόρτζιο Αρμάνι και ο Ίβο Βαν Χόβε; Γιατί η Αμαλία Μουτούση διέκοψε στην πρεμιέρα της παράστασης του Λευτέρη Βογιατζή τον κομμό της Αντιγόνης και ξάπλωσε για λίγο μπροστά στους θεατές; Τι προσευχόταν μεσ’ στην αγωνία της η Μαρία Ναυπλιώτου πριν από την πρεμιέρα των “Φοινισσών”;».

Μιλάμε για το «3ο Ημίχρονο» των παραστάσεων του Αρχαίου Θεάτρου που διεξαγόταν, και διεξάγεται ακόμα από το 1954 που ξεκίνησαν τα Επιδαύρια. Η ταβέρνα του Λεωνίδα άνοιξε ένα χρόνο πριν, το 1953, ως καφενείο. Αν υπάρχει case-study για το ιδανικό timing να ξεκινήσει κάποιος μια επιχείρηση, αυτό πρέπει να είναι το πρώτο των πρώτων. Το καφενείο έγινε σε έναν χρόνο η ταβέρνα του φεστιβάλ.

Ο ιδρυτής της, Λεωνίδας Λιακόπουλος, δεν ζει πια. Απεβίωσε τον Ιούλιο του 2017, και τη σκυτάλη πήραν η γυναίκα του Κάκια, που φιγουράρει στον τίτλο του λευκώματος, και τα δύο παιδιά τους, Νίκος και Γιώργος, που πια είναι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης, και επικουρικά ταβερνιάρηδες! Συμβάλλουν και αυτοί στο βιβλίο.

Η έκδοση είναι εμπλουτισμένη με δεκάδες από τις ιστορικές φωτογραφίες, με τα αυτόγραφα και τις αφιερώσεις των πρωταγωνιστών στους τοίχους του εστιατορίου, τις οποίες η «Ελληνογερμανική Αγωγή» ψηφιοποίησε αποκλειστικά για την παρούσα έκδοση.

To λεύκωμα διατίθεται από την «Ελληνογερμανική Αγωγή» χωρίς χρέωση, σε περιορισμένο αριθμό σε έντυπη μορφή. Θα είναι επίσης διαθέσιμο διαδικτυακά στη διεύθυνση www.ea.gr.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News